Ψυχική ανθεκτικότητα στην καθημερινότητα της μητρότητας
Γράφει η
Μαρία Καμπάνταη
Κλινική Ψυχολόγος και Συγγραφέας των βιβλίων Ψυχολογίας – Θεραπευτικής Λογοτεχνίας: «Ανελκυστήρας» (ψηφίστηκε το 2022 στα δέκα καλύτερα βιβλία της κατηγορίας του στον διαγωνισμού κοινού Public) και «Μαμά… 20 αληθινές ιστορίες», εκδόσεις Αρμός
H μητρότητα είναι ένας από τους πιο σύνθετους και απαιτητικούς ρόλους που μπορεί να αναλάβει ένας άνθρωπος. Δεν πρόκειται μόνο για φροντίδα και αγάπη – περιλαμβάνει συνεχή διαχείριση αναγκών, εναλλαγές συναισθημάτων, ισορροπία ανάμεσα σε υποχρεώσεις και προσωπική ταυτότητα.
Πολλές γυναίκες περιγράφουν τη μητρότητα σαν ένα διαρκές πέρασμα από ρόλο σε ρόλο: μητέρα, σύντροφος, εργαζόμενη, φίλη, κόρη. Το ερώτημα είναι εύλογο και συχνό: πώς αντέχεις;
Η παρεξήγηση της «αντοχής»
Στην καθημερινή γλώσσα, συχνά συγχέουμε την αντοχή με τη συναισθηματική απάθεια ή την ανάγκη να φαίνεται ότι όλα είναι υπό έλεγχο. Όμως, στην ψυχολογία, ψυχική ανθεκτικότητα σημαίνει κάτι πολύ διαφορετικό: τη δυνατότητα να βιώνω δυσκολίες και πίεση, χωρίς να χάνω τη δυνατότητα επαναφοράς, προσαρμογής και εξέλιξης.
Ένα χρήσιμο παράδειγμα είναι η μπάλα του μπάσκετ: όταν πιεστεί, συμπιέζεται προσωρινά, αλλά μόλις σταματήσει η πίεση, επιστρέφει στο αρχικό της σχήμα. Πολλές φορές μάλιστα, αναπηδά ψηλότερα απ’ ό,τι πριν.
«Ανθεκτικότητα δεν σημαίνει απουσία άγχους ή λύπης – σημαίνει ικανότητα διαχείρισής τους.»
Μετατραυματική ανάπτυξη
Μέσα από δυσκολίες που αρχικά φαντάζουν αξεπέραστες, μπορεί να προκύψει προσωπική εξέλιξη. Πρόκειται γι’ αυτό που αποκαλούμε μετατραυματική ανάπτυξη: να γίνεσαι πιο συνειδητός, πιο παρών, πιο ευγνώμων. Μητέρες μου λένε συχνά: «Μετά από την περιπέτεια με την υγεία του παιδιού μου, άλλαξα τρόπο ζωής». Αυτές οι εμπειρίες είναι δύσκολες – αλλά πολύτιμες.
Ο ρόλος της «ατελούς» μαμάς
Η τελειότητα είναι ένας μη ρεαλιστικός στόχος. Αντίθετα, η αυθεντικότητα είναι που χτίζει πραγματικές σχέσεις. Όταν μια μητέρα παραδέχεται τα λάθη της, ζητά συγγνώμη, αναστοχάζεται, δίνει στο παιδί της ένα μοναδικό δώρο: το δικαίωμα να είναι κι εκείνο άνθρωπος, ατελής αλλά επαρκής.
«Η ψυχική ανθεκτικότητα της μητέρας μεταδίδεται στο παιδί όχι με λόγια, αλλά με τρόπο ύπαρξης».
Τι μπορείς να κάνεις για εσένα:
Ιεράρχησε: Μη σπαταλάς ενέργεια σε ασήμαντα. Τι έχει πραγματικά σημασία;
Εστίασε στο θετικό: Κάθε μέρα έχει κάτι που κατάφερες. Αναγνώρισέ το.
Φρόντισε τις σχέσεις σου: Κανείς δεν αντέχει μόνος. Αναζήτησε και ενίσχυσε το υποστηρικτικό σου δίκτυο.
Δώσε χώρο στον εαυτό σου: Βρες κάτι μικρό που σε γεμίζει και κάνε το καθημερινή συνήθεια.
Βάλε ρεαλιστικούς στόχους: Οι μικρές νίκες έχουν μεγάλη σημασία.
Τι μπορείς να κάνεις για το παιδί σου:
Μίλα για τα συναισθήματά σου: Ονομάζοντας τα δικά σου, του μαθαίνεις να αναγνωρίζει τα δικά του.
Άκου χωρίς να επεμβαίνεις αμέσως: Μην σπεύδεις να «σώσεις» το παιδί, σαν… πυροσβέστης. Άφησέ το να αναπτύξει αυτενέργεια.
Ενίσχυσε την αποδοχή: Δείξε του ότι αξίζει, ακόμα και όταν δυσκολεύεται.
Καλλιέργησε ευγνωμοσύνη: Στο τέλος της μέρας, αναζητήστε μαζί τρία πράγματα για τα οποία νιώθετε ευγνώμονες.
Όπως γράφω στο πρώτο βιβλίο μου:
«Η ζωή μοιάζει με τιραμισού – γλυκιά και πικρή μαζί, με στρώσεις συναισθημάτων και εμπειριών. Μα εκείνο το κακάο στην κορυφή, αυτό το κάτι απλό και φαινομενικά ασήμαντο, μπορεί να κάνει τη μεγαλύτερη διαφορά».
Κάνε, λοιπόν, τη διαφορά. Όχι με κάτι μεγάλο. Με κάτι απλό, καθημερινό, που ίσως δεν έκανες μέχρι τώρα.
Κάτι μικρό. Κάτι δικό σου.
