• Τι είναι γούστο;
• Να ένα ερώτημα εξαιρετικά επίκαιρο, μιας και ζούμε σε μια πολυσυλλεκτική εποχή, πλούσια σε καλλιτεχνικές, πολιτισμικές και κοινωνικές τάσεις και κατευθύνσεις.
• Προσέξτε, δεν αναφέρομαι σε πολιτικές.
• Βέβαια, η μεταμοντέρνα κουλτούρα μας θέτει την άποψη του «anything goes», δηλαδή το κάθε τι μπορεί να ταιριάξει και να συγχωνευτεί με το οτιδήποτε.
• Επαναλαμβάνω, δεν αναφέρομαι στην πολιτική, ούτε στην οικονομία.
• Στον τομέα της μουσικής ειδικότερα, το γούστο διευρύνεται πολύ συχνά για να συμπεριλάβει ακούσματα λαικά, ethnic, jazz, νεορομαντικά, κλπ κλπ.
• Γενικά η έννοια «γούστο», δηλαδή το προσωπικό αισθητικό κριτήριο του κάθε ανθρώπου, έχει απασχολήσει πολλούς θεωρητικούς της φιλοσοφίας της Τέχνης και βρίσκεται στο λεξιλόγιο του καθημερινού ανθρώπου.
• Όταν ακούμε τη φράση «είναι θέμα γούστου», σταματάμε κάθε περαιτέρω επιχειρηματολογία και η συζήτηση χάνει το ενδιαφέρον της, μιας και το γούστο του καθενός, αποτελεί έννοια αδιαπραγμάτευτη.
• Υπενθυμίζω ότι δεν αναφέρομαι στην πολιτική, ούτε στους φορείς της.
• Σήμερα η έννοια «γούστο» είναι συνώνυμη της ελευθερίας της έκφρασης και των αισθητικών επιλογών του κάθε ανθρώπου. Εξαρτάται από τα βιώματα, την παιδεία, την ιδιοσυγκρασία, την προσωπική αίσθηση του μέτρου και των αναλογιών και από κάποια εξατομικευμένα χαρακτηριστικά της φυσιολογίας του.
• Και ομιλώ γενικά. Πρέπει να το τονίσω αυτό, μαζί με το γεγονός ότι σήμερα η στήλη, έχει αποφασίσει να σας προβληματίσει και όχι να σας επιμορφώσει.
• (Άλλωστε το γούστο σας, ως αναγνώστες, δεν επιδέχεται αμφισβήτηση).
• Από την άλλη, μερικοί επιστήμονες θεωρούν ότι οι αισθητικές τάσεις οι οποίες αντικατοπτρίζουν το συλλογικό γούστο κάθε εποχής, είναι μια ένδειξη ότι το γούστο μας, τελικά δεν είναι και τόσο προσωπικό ή απρόβλεπτο.
• Μπορεί να επιβάλλεται και από άλλους λόγους.
• Όχι κατ’ ανάγκη πολιτικούς, όπως θα υποθέσατε.
• Ο Χιουμ στο δοκίμιό του «Σχετικά με το κριτήριο του γούστου», λέει ότι αν εξετάσουμε το γούστο διαφόρων τύπων ανθρώπων, όλοι θα συμφωνήσουν ότι το κομψό και πνευματώδες γράψιμο προκαλεί τέρψη.
• Ενώ το στομφώδες και επιτηδευμένο προκαλεί αποστροφή.
• Αν πιάσατε το υπονοούμενο.
• Ακριβώς όμως επειδή δεν είναι δυνατόν να απολαμβάνουμε όλοι οι άνθρωποι κάτι με την ίδια ένταση,, οι προσωπικές προτιμήσεις του καθενός δεν αποτελούν σαφές προϊόν κριτικής.
• «Είναι θέμα γούστου», που λέγαμε πιο πάνω.
• Είναι αυτονόητο, λοιπόν, ότι η ένταση της προσωπικής απόλαυσης, μπροστά στο ωραίο, σίγουρα εξατομικεύεται και αυτό είναι ευθέως ανάλογο με το γούστο του κάθε ατόμου.
• Ο Edmund Burke εμπειριστής φιλόσοφος του Διαφωτισμού -o οποίος ανέπτυξε μια ολόκληρη συλλογιστική περί γούστου- αναφέρει ότι κάποιοι άνθρωποι, είτε από μεγαλύτερο βαθμό ευαισθησίας, είτε λόγω παρατεταμένης προσήλωσης στο αντικείμενο, έχουν περισσότερο ή λιγότερο γούστο.
• (Η σημερινή φωτογραφία της στήλης είναι από τη συναυλία των αδελφών Άγγελου και Στέλιου Διονυσίου, στο πλαίσιο των «Καλοκαιρινών Βραδιών Πολιτισμού του Δήμου Αμαρουσίου).
Άγγελος Πολύδωρος
