Η πλειονότητα των θεμάτων που συζητούνται τους τελευταίους πολλούς μήνες στα Δημοτικά Συμβούλια των Βορείων Προαστίων -και βέβαια κάτι ανάλογο ισχύει και στα αντίστοιχα θεσμικά όργανα των υπολοίπων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Ελλάδος- δεν μοιάζουν σε τίποτε με τα αντίστοιχα άλλων περιόδων του παρελθόντος. Ο βασικός κορμός των ημερησίων διατάξεων των εν λόγω Συμβουλίων ουσιαστικά καθορίζεται με βάση τις κεντρικές πολιτικές αποφάσεις και τις συνέπειες που έχουν αυτές σε αυτοδιοικητικό επίπεδο.
Του Θάνου Σταθόπουλου
Πλέον, το σύνολο των υπηρεσιών των δήμων, αλλά και οι πολιτικοί προϊστάμενοί τους απασχολούνται με το πώς θα προσαρμόσουν στον «στενό κορσέ» των μνημονιακών διατάξεων τη λειτουργία των κοινωνικών και άλλων δομών τους, εξοικονομώντας έστω κι ελάχιστα χρήματα, όχι βέβαια για την κατασκευή νέων έργων, αλλά τουλάχιστον για την υποτυπώδη συντήρηση των υφιστάμενων.
Κι όλα αυτά αφορούν, βέβαια, στο «καλό» σενάριο όπου οι δήμοι δεν διαθέτουν απαγορευτικά οικονομικά ανοίγματα από τις προηγούμενες χρήσεις τους. Γιατί σε αντίθετη περίπτωση, το μόνο που προσπαθούν να κατορθώσουν οι δήμοι, προσφεύγοντας πολλές φορές σε λογιστικά «μαγικά», είναι να αποφύγουν -πάση θυσία- την επαχθή ένταξη στο «Οικονομικό Παρατηρητήριο». Μία απλή συζήτηση με κάποιον από τους διευθυντές των Οικονομικών Υπηρεσιών των «κόκκινων» δήμων είναι αρκετή για να διαπιστώσει κανείς ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν πρέπει να κοιμούνται και πολύ καλά. Οι «αϋπνίες» τους δε πολλαπλασιάζονται όταν έχουν πάνω από το κεφάλι τους πολιτικούς προϊστάμενους ή δημοτικές αρχές που όχι μόνο δεν έχουν αντιληφθεί το μέγεθος του διακυβεύματος, αλλά και συνεχίζουν να λειτουργούν στο πνεύμα της «παλαιάς» Ελλάδος.
Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό κλίμα που διαμορφώνεται, είναι αλήθεια ότι τα χειρότερα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ακόμη μπροστά. Η κεντρική εξουσία, διαπιστώνοντας ότι τα περιθώρια ελιγμών που είχε έναντι των δανειστών της σε ό,τι αφορά στις απολύσεις στον δημόσιο τομέα στενεύουν επικίνδυνα, θα επιδιώξει να ρίξει το κυριότερο βάρος στις πλάτες των ΟΤΑ. Με άλλα λόγια, θα προτιμήσει να «ματώσει» τη (δήθεν) αποκεντρωμένη διοίκηση, αφαιρώντας από εκεί το μεγαλύτερο κομμάτι των εργαζομένων που πρέπει να φύγουν, προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τις όποιες απώλειες στο δικό της «βαθύ» κράτος.
Δυστυχώς, η πολιτική αυτή θα έχει πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων των δήμων, καθιστώντας ακόμη δυσχερέστερη τη θέση των πολιτών. Δεν είναι μακριά από την αλήθεια όσοι θεωρούν ότι αυτή την περίοδο πραγματοποιείται μία μεγάλη επίθεση στο τελευταίο κοινωνικό ανάχωμα για τον πολίτη, αυτό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Κι όσα σήμερα χάνονται ως κοινωνικές κατακτήσεις θα περάσει πολύς χρόνος για να αποκατασταθούν.
Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραμείνουμε στις διαπιστώσεις. Είναι απαραίτητο να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού ο αυτοδιοικητικός θεσμός, έστω και «κουτσουρεμένος» σε πρώτη φάση. Στο πλαίσιο αυτό, οι δημοτικές διοικήσεις θα πρέπει να εκμεταλλευθούν στο έπακρον τα εξειδικευμένα στελέχη που διαθέτουν και να αξιοποιήσουν όποια ευκαιρία παρέχεται, στην Ελλάδα ή το εξωτερικό (π.χ. προγράμματα απασχόλησης, κοινοτικά προγράμματα χρηματοδότησης κ.λπ.) προκειμένου να μετριάσουν τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις δημοτικές επικράτειές τους.
Προπάντων δε θα πρέπει να διαφυλάξουν τη συνοχή στις τοπικές κοινωνίες, λειτουργώντας με κοινωνική δικαιοσύνη, προστατεύοντας τις ευπαθείς ομάδες, αξιοποιώντας τα δυναμικά στοιχεία τους και περιορίζοντας στο ελάχιστο τις μη ανταποδοτικές δαπάνες τους.
Σίγουρα, ο δρόμος που πρέπει να βαδίσουν οι αυτοδιοικητικές αρχές μόνο εύκολος δεν είναι. Ωστόσο, είναι ο μοναδικός που μπορεί να εξασφαλίσει, με αρκετές πιθανότητες επιτυχίας, την οικονομική, αλλά και κοινωνική, ανάπτυξη πάνω σε πιο υγιή βάση. Εξάλλου, αυτό είναι μονόδρομος και για τους ίδιους τους αιρετούς. Μέχρι χθες, μία μεγάλη μερίδα από αυτούς επένδυαν προεκλογικά σε υποσχέσεις τακτοποιήσεων και κάθε λογής ρουσφέτια. Σήμερα, θα πρέπει να έχουν συνειδητοποιήσει ότι κάτι τέτοιο είναι πλέον ανέφικτο. Άρα, ο μόνος τρόπος για να κριθούν από το τοπικό εκλογικό σώμα περνά μέσα από το πραγματικό έργο που θα επιτελέσουν. Κι αυτό, τουλάχιστον στην παρούσα εξαιρετικά δραματική περίοδο, έχει να κάνει με την ικανότητα ή μη των αιρετών να λειτουργήσουν ως κυματοθραύστες της κρίσης.
Μπορεί ακόμη να μην έχει αποτυπωθεί στις πραγματικές διαστάσεις της η αλλαγή του εκλογικού σώματος σε τοπικό επίπεδο, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι ανατροπές που διαπιστώσαμε στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό θα επαναληφθούν -και ίσως με ακόμη θεαματικότερο τρόπο- και σε αυτοδιοικητικό. Και τότε θα φανεί ποιοι αιρετοί είχαν συλλάβει έγκαιρα τα… μηνύματα των καιρών.
