Η Δόμνα Βισβίζη γεννήθηκε στην πανάρχαιη ελληνική πόλη Αίνο, που βρίσκεται κοντά στις εκβολές του Έβρου, σήμερα σε τουρκικό έδαφος. Με το μπρίκι «Καλομοίρα» πολεμά στη θάλασσα του Αγίου Όρους και άλλων περιοχών, συναγωνίστρια του συντοπίτη, καραβοκύρη άντρα της Αντωνίου Βισβίζη, που προσέφερε πολλά χρήματα για τον ιερό σκοπό. Μετά το θάνατό του, το 1822, η Δόμνα παίρνει το τιμόνι, συντηρεί και εξοπλίζει με δικά της έξοδα το πολεμικό καράβι για τρία χρόνια, όσο διάστημα ήταν κατάλληλο για πόλεμο. Πηγή της Ιστορίας και το δημοτικό τραγούδι:
Πουλάκι, πόθεν έρχεσαι; Πουλάκι αποκρίσου.
Μην είδες και μην άκουσες
για την κυρά Δομνίτσα,
την όμορφη, τη δυνατή, την αρχικαπετάνα,
πούχει καράβι ατίμητο, το πρώτο μες τα πρώτα,
καράβι γοργοτάξιδο, καράβι τιμημένο,
καράβι που πολέμησε στης Ίμπρος το μπουγάζι
❍❍ ❍
Η Ασήμω Λιδωρίκη, από το Λιδορίκι, ήταν αντάξια του αδελφού της Αναστασίου Λιδωρίκη, που διακρινόταν για το αγωνιστικό ήθος και τη μόρφωσή του. Συμμετείχε με αποφασιστικότητα στην άμυνα της πολιορκημένης Ακρόπολης και έχασε τη ζωή της στο Ερέχθειο, όταν εχθρική βόμβα προκάλεσε την πτώση των κιόνων της οροφής. Διαχρονικά, ο πόλεμος καταστρέφει εξίσου ανθρώπους και μνημεία του πολιτισμού…
Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ
Ιερός ο απελευθερωτικός πόλεμος, όπως του ’21 αλλά και «αμείλικτη η αλήθεια» κάθε πολέμου. Αλήθεια είναι η φρικτή εξαγρίωση δικαίων και αδίκων στην κόλαση των συγκρούσεων και τραγικότερο θύμα ο άμαχος πληθυσμός. Αμέσως μετά τις εξεγέρσεις της Μολδοβλαχίας και του Μοριά, ο Σουλτάνος Μαχμούτ ο Β΄ μετέτρεπε σε «απέραντα σφαγεία» τη Θεσσαλονίκη, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, το Αϊβαλί, τη Λευκωσία της Κύπρου και τόσους άλλους τόπους του Ελληνισμού. Δέκα χιλιάδες ήταν τα θύματα, μόνο στην Πόλη. «Απέραντα σφαγεία», ήταν η πραγματικότητα κατά τον Τούρκο Αχμέτ Δεζβέτ, που τον διέκρινε πολιτική ευθυκρισία ως ιστοριογράφο της Ελληνικής Επανάστασης υπό τουρκικό πρίσμα, με αποτέλεσμα να θανατωθεί κατά διαταγή του Μαχμούτ. Υπέστη και εκείνος των ραγιάδων το πεπρωμένο. Και αυτό ήταν πολυπρόσωπο. Όσοι επιζούσαν μετά τις σφαγές, κατέληγαν στα σκλαβοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης, της Θεσσαλονίκης ή της Θεσσαλίας. Οι λεγόμενοι «δουλέμποροι» πουλούσαν για είκοσι πέντε γρόσια κάθε παιδί και αγνοούμε πόσο ήταν το άθλιο κέρδος για κάθε Ελληνοπούλα, με «προαποφασισμένη τύχη» της τον εξευτελισμό, τον εξισλαμισμό και τα χαρέμια της Βεγγάζης.
Δεν φτάνουν όσα δάκρυα υπάρχουν για τα αναρίθμητα αθώα θύματα. Και των δύο λαών. Ας είμαστε αντικειμενικοί. «Η αμείλικτη αλήθεια του πολέμου» είναι ότι και οκτώ χιλιάδες Τούρκοι βρήκαν απαράδεκτο θάνατο, μεταξύ τους πλήθος αμάχων, μόνο κατά την άλωση της Τριπολιτσάς, όπως υπολογίζει ο Thomas Gordon, φιλέλληνας, Σκώτος στρατηγός και ιστορικός της Επανάστασης, αυτόπτης μάρτυρας των παραπάνω γεγονότων (Απ. Βακαλόπουλος, τόμος Ε΄, σελ. 664). Πρέπει να λέγεται, αθώοι δεν έχουν θέση σε οιονδήποτε πόλεμο.
Κατά τη διάρκεια του Αγώνα (1821-1829) οι άμαχοι ζητούσαν σωτηρία και έλεος στα ελληνικά νησιά… Ο Διονύσιος Σολωμός κατέγραψε σε ένα κείμενο κατάνυξης την ταπείνωση και το δράμα της προσφυγιάς:
