Κάθε μορφή αγωγής και μάθησης διεξάγεται μέσα σε ορισμένα κοινωνικά πλαίσια στις μορφωτικές ομάδες ή μορφωτικές παιδαγωγικές κοινότητες (οικογένεια, εκκλησία, κράτος, ιδρύματα προσχολικής αγωγής και σχολείο).
Του ΑΝΔΡΕΑ Φ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Επίτιμου Σχολικού Συμβούλου,
Ειδικού Παιδαγωγού, Πολιτικού Επιστήμονα
Ο όρος οικογένεια χρησιμοποιείται με ίση στενή και ευρύτερη έννοια. Στην πρώτη περίπτωση περιλαμβάνει κυρίως τους γονείς και τα παιδία, ενώ στη δεύτερη είναι δυνατή να περιλαμβάνει μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες, με συγγένεια αίματος ή αγχιστείας. Εδώ η αναφορά μας θα γίνει στην πρώτη έννοια του όρου οικογένεια όπου η οικογένεια νοείται ως αποτελούμενη από τους γονείς και τα παιδία τους. Η επίδραση που ασκεί στην αγωγή του παιδιού και του εφήβου είναι ισχυρότατη, επειδή δεν αποτελεί μόνο βιολογική ενότητα αλλά συγχρόνως ψυχολογική, κοινωνική και πνευματική.
Η οικογένεια στην στενή της έννοια αποτελεί τη βασική κοινωνική ομάδα ενωμένη όχι μόνο με υπολογισμούς και σκοπιμότητες αλλά με δεσμούς συναισθηματικούς (φυσική συμπάθεια). Η μικρή αυτή κοινωνία αγάπης , παρέχει τόσο στους συζύγους όσο και στα παιδία της πρώτη δυνατότητα προσωπικής ολοκλήρωσης.
Για τα τελευταία, οι προσφερόμενες από το οικογενειακό περιβάλλον, κοινωνικές, θρησκευτικές και λοιπές τοποθετήσεις αποτελούν υπόβαθρο της μετέπειτα δραστηριότητας τους. Ικανοποιεί όλες σχεδόν τις ανάγκες των ατόμων ( φυσιολογικές ανάγκες, ανάγκες για ασφάλεια, για αγάπη, για εκτίμηση για αυτοπραγμάτωση. Η αδυναμία του παιδιού να ανταποκριθεί μόνο του σ’ αυτές φανερώνει την άμεση εξάρτηση του από τους γονείς και δικαιώνει τον που παρατηρείται ότι εν μέρει μόνο έχει δική του ψυχολογία. Έτσι η διατάραξη τον Jung οικογενειακού περιβάλλοντος προκαλεί δυσκολίες στην ανάπτυξη του παιδιού.
Έρευνες απέδειξαν ότι οι έφηβοι που στερήθηκαν τη μητέρα τους σε μικρή ηλικία παρουσιάζουν σήμερα συναισθηματική στέρηση ( ψυχρότητα, αδιαφορία ). Είναι γνωστό ότι το παιδί γεννιέται ανίκανο ν’ αντιμετωπίσει τις ανάγκες της ζωής. Χρειάζεται στηρίγματα για να μπορέσει να ενταχθεί κοινωνικά και να καλλιεργήσει τις έμφυτες ικανότητες του.
Η οικογένεια του προσφέρει το πιο κατάλληλο περιβάλλον. Μεγάλη είναι η σημασία το να ανήκει κανείς σε μια οικογένεια. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τα παιδία άλλα και για τους μεγάλους.
Συγγενικά πρόσωπα επιχειρούν πολλές φορές να προσφέρουν βοήθεια στο παιδί (παππούς, γιαγιά, θεία). Στην περίπτωση όμως αυτή γίνονται αιτία δυσκολιών στο έργο της αγωγής.
Η γιαγιά και ο παππούς όπως και οι θείες, οι θείοι χωρίς παιδία, θέλοντας να δείξουν την αγάπη τους στα παιδία συναγωνίζοντας τους γονείς. Γίνονται πιο ελαστικοί και προσπαθούν να τα υπερασπίζονται συνεχώς με αποτέλεσμα τη μείωση ή και την έλλειψη του αισθήματος της ασφάλειας και εμπιστοσύνη απέναντι στους γονείς.
Η εργασία του πατέρα επηρεάζει θετικά τη ανάπτυξη του παιδιού, όταν είναι κοινωνικά αποδεκτή. Σ’ αντίθετη περίπτωση ο έφηβος κυρίως αισθάνεται μειονεκτικά.
Η εργασία της μητέρας αποτελεί πολλές φορές εμπόδιο για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού εξαιτίας της απουσίας της. Και εδώ η κοινωνικά αρεστή κοινωνία δημιουργεί αισθήματα υπερηφάνειας .
Το θεμέλιο μιας οικογένειας είναι οι υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις του ανδρόγυνου. Αυτές δηλητηριάζονται από:
• Οικονομικά προβλήματα
• Ψυχονευρωτικά προβλήματα
• Από τον εθισμό στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά
• Από σεξουαλικά προβλήματα
• Από την αδιαφορία και τη διαφορά χαρακτήρων
• Από τον επηρεασμό των συγγενών
• Από την ασυμφωνία στην αγωγή των παιδιών
• Από την απουσία ανιδιοτελούς αγάπης
Η κατάρρευση του θεμέλιου της οικογένειας -με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές το διαζύγιο- οφείλεται κυρίως στη λανθασμένη τοποθέτηση του ενός ή και των δύο συζύγων στη ζωή, στην έλλειψη αξιών, σωστού προσανατολισμού και δημιουργικών απασχολήσεων.
