Αν κοιτάξετε πολύ προσεκτικά θα το αναγνωρίσετε. Είναι το παιδί εκείνο που στέκεται απομονωμένο και σιωπηλό στη γωνία του προαυλίου. Εκείνο που θα δείτε να περπατάει με σκυμμένο το κεφάλι και βουρκωμένα μάτια στους διαδρόμους. Το παιδί εκείνο με το φόβο μόνιμα ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του. Είναι το παιδί που έχει πέσει θύμα εκφοβισμού.
Ο εκφοβισμός (bullying) είναι μια σκόπιμη και επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά, που ασκείται από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων με μεγαλύτερη ισχύ απέναντι σε ένα άτομο πιο αδύναμο. Αυτή η επιθετική συμπεριφορά, μπορεί να είναι είτε σωματική με χτυπήματα, κλωτσιές, σπρωξίματα κ.λπ., είτε λεκτική μέσω απειλών και κοροϊδευτικών σχολίων, είτε έμμεση μέσω της κοινωνικής απομόνωσης και του αποκλεισμού. Τα τελευταία χρόνια, έχουμε αρχίσει επίσης να μιλάμε και για εκφοβισμό μέσω της χρήσης της τεχνολογίας. Πώς μπορείτε λοιπόν να καταλάβετε ότι το παιδί σας έχει πέσει θύμα εκφοβισμού και πώς θα πρέπει να το αντιμετωπίσετε;
Είναι πολύ σημαντικό να ενθαρρύνετε το παιδί καθημερινά να σας μιλάει για την ημέρα του στο σχολείο. Ακόμα και αν έχετε υποψίες ότι κάτι δεν πάει καλά, αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε από την αρχή τους όρους θύμα και εκφοβισμός. Ξεκινήστε κάνοντας γενικές ερωτήσεις, όπως ‘’τι κάνεις συνήθως στα διαλλείματα του σχολείου;’’ ‘’Με ποιους παίζεις πιο πολύ;’’. ‘’Υπάρχει κάποιο παιδί που δεν συμπαθείς;’’. Θα μπορούσατε επίσης να χρησιμοποιήσετε τον εαυτό σας ως παράδειγμα, περιγράφοντας δικές σας εμπειρίες από τα χρόνια του σχολείου. Ένας άλλος τρόπος, εξίσου βοηθητικός, θα ήταν να χρησιμοποιήσετε ένα άρθρο ή μια αναφορά στην τηλεόραση ως αφορμή για να ξεκινήσει μια συζήτηση γύρω από το φαινόμενο του εκφοβισμού, με σκοπό να περάσετε το μήνυμα ότι είναι κάτι συχνό που αντιμετωπίζουν και άλλα παιδιά. Με αυτό τον τρόπο, το παιδί παύει να πιστεύει ότι ξεφεύγει από τα όρια του κανονικού και του φυσιολογικού. Πολλά παιδιά νιώθουν ντροπή και ενοχές γι’ αυτό που τους συμβαίνει και διστάζουν να το μοιραστούν με τους γονείς τους, από φόβο ότι θα τους απογοητεύσουν. Καλό είναι λοιπόν, να είστε παρατηρητικοί, ώστε να μπορείτε να εντοπίσετε τυχόν σημάδια που ίσως υποδηλώνουν ότι κάτι συμβαίνει στο σχολικό περιβάλλον, που τους δημιουργεί αναστάτωση. Κάποια από αυτά τα σημάδια είναι: δυσκολία συγκέντρωσης, πτώση της σχολικής επίδοσης, διαταραχές στον ύπνο και στο φαγητό, σημάδια στο σώμα, όπως για παράδειγμα, μελανιές για τις οποίες δεν έχει κάποια πειστική εξήγηση, σχολική άρνηση, ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως στομαχόπονος ή πονοκέφαλοι.
Στην περίπτωση που το παιδί σας μιλήσει για περιστατικά εκφοβισμού, θα πρέπει αρχικά να διερευνήσετε λίγο παραπάνω την κατάσταση και να πάρετε όσες περισσότερες πληροφορίες μπορείτε, ώστε να αξιολογηθεί η σοβαρότητα του περιστατικού. Είναι πολύ σημαντικό να καθησυχάσετε από την πρώτη στιγμή το παιδί και να το απενοχοποιήσετε, τονίζοντάς του ότι δεν ευθύνεται σε καμιά περίπτωση το ίδιο για όσα συμβαίνουν και να του ξεκαθαρίσετε ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται κατά αυτόν τον τρόπο. Επαινέστε το θάρρος του να σας εκμυστηρευτεί αυτό που του συνέβη και επιβεβαιώστε του ότι θα είστε δίπλα του σε όλη αυτήν την κατάσταση. Έπειτα θα πρέπει να αποφασίσετε μαζί, σαν ομάδα, για το ποιές θα είναι οι επόμενες κινήσεις προς την διαχείριση του προβλήματος. Ρωτήστε αν θέλει το ίδιο να ενημερώσει τον δάσκαλο στο σχολείο ή αν θα προτιμούσε να το κάνετε εσείς για εκείνο. Συζητήστε μαζί τρόπους με τους οποίους μπορεί να υπερασπίζεται τον εαυτό του, όταν κάποιος του επιτίθεται. Συμβουλέψτε το παιδί ότι θα πρέπει να δείχνει ξεκάθαρα στους γύρω του ότι δεν ανέχεται τέτοιες συμπεριφορές και ότι είναι πιο γενναίο να αδιαφορεί και να απομακρύνεται από τα πειράγματα, από το να προσπαθεί να αντεπιτίθεται. Υπενθυμίστε του ότι αν κάποιος του επιτεθεί ξανά, θα πρέπει να το αναφέρει αμέσως σε εσάς ή στον δάσκαλο του.
Είναι πολύ σημαντικό σε αυτές τις περιπτώσεις, να παραμερίσετε τα συναισθήματα θυμού και οργής που ίσως σας κατακλύζουν και να μην κατηγορήσετε το άλλο παιδί (θύτης). Πίσω από την εικόνα του σκληρού και κακού παιδιού που εσείς έχετε στο μυαλό σας, σκεφτείτε πως ίσως κρύβεται ένα παιδί το οποίο απλά ψάχνει να βρει έναν τρόπο να κερδίσει την προσοχή και την αφοσίωση των γονιών του που τόσο του λείπει, που προσπαθεί να κρύψει την μοναξιά, την απόγνωση , τον θυμό και την εγκατάλειψη που βιώνει καθημερινά στο σπίτι του, και που δεν έχει διδαχτεί στην ζωή του άλλο τρόπο να σχετίζεται, παρά μόνο μέσα από τη σύγκρουση και τη βία.
Αν πέσει στην αντίληψή σας ότι το δικό σας παιδί εκφοβίζει άλλα παιδιά, συζητήστε μαζί του τους λόγους που οδηγείται σε τέτοιες συμπεριφορές. Ίσως θέλει να σας τραβήξει την προσοχή. Ίσως μιμείται την επιθετική συμπεριφορά άλλων ή ίσως δεν έχουν καλλιεργηθεί σωστά κάποιες δεξιότητες, όπως η ενσυναίσθηση. Ξεκαθαρίστε του ότι αυτό που κάνει δεν είναι σε καμία περίπτωση αποδεκτό και ότι πρέπει να σταματήσει. Περιγράψτε του τα συναισθήματα που νιώθουν τα παιδιά τα οποία εκφοβίζονται. Έπειτα εξερευνήστε μαζί, νέους τρόπους επικοινωνίας και πιο θετικές συμπεριφορές. Αν δείτε ότι δυσκολεύεστε, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό που θα μπορέσει να διερευνήσει περαιτέρω τους λόγους που κρύβονται πίσω από την επιθετική συμπεριφορά του παιδιού και θα μπορέσει να σας καθοδηγήσει, προς την καλύτερη αντιμετώπιση της κατάστασης.
Το σημαντικότερο που πρέπει να κρατήσετε, είναι πως είτε έχετε ένα παιδί που εκφοβίζει, είτε ένα παιδί που εκφοβίζεται, ο ρόλος σας ως γονείς είναι πάνω από όλα, να του προσφέρετε όλη σας την αγάπη, την αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης και την υποστήριξη που χρειάζεται. Να καλλιεργείτε καθημερινά δεσμούς επικοινωνίας ανάμεσα σας, ώστε όταν χρειαστεί, να μπορείτε να βρίσκετε μαζί λύσεις και διεξόδους από τέτοιου είδους προκλήσεις και δύσκολες καταστάσεις.
