Η σκηνοθέτις Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ που παρουσίασαν το 2012 το πολύ επιτυχημένο ντοκιμαντέρ «Σμύρνη: Η Καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922», παρουσιάζουν φέτος το δεύτερο μέρος με τίτλο «Από τις δύο πλευρές του Αιγαίου: Διωγμός & Ανταλλαγή πληθυσμών, Τουρκία-Ελλάδα, 1922-1924», φέρνοντας στο κοινό άγνωστες εικόνες, ξεχασμένες σε «κλειστά» αρχεία από την Αμερική και την Ευρώπη αλλά και μια νέα οπτική.
Η ταινία βασίζεται στην ιδέα ότι έφτασε η στιγμή να αναγνωρίσουμε πως τα παιδιά και τα εγγόνια των ελληνορθόδοξων και μουσουλμάνων προσφύγων, μπορούν να διηγηθούν από κοινού τις ιστορίες τους. Πως έφτασε η στιγμή να διηγηθούμε ολόκληρη την ιστορία και από τις δυο πλευρές του Αιγαίου και όχι μόνο τη μισή.
Ιστορικοί από την Αμερική, την Ευρώπη, την Ελλάδα και την Τουρκία, μιλούν για την μεγάλη Ιστορία ενώ πρόσφυγες, πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου, αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες. Οι οικογενειακές μικροϊστορίες εκτυλίσσονται στα παράλια της Μικράς Ασίας, στον Πόντο και την Καππαδοκία, αλλά και τη βόρειο Ελλάδα και την Κρήτη. Μάλιστα δύο από τους ομιλητές, η Καλλιόπη, κόρη ελληνορθόδοξων προσφύγων από την Καππαδοκία, διηγείται την ιστορία της στα Τουρκικά και ο Husnu, γιος Μουσουλμάνων προσφύγων από την Κρήτη διηγείται την ιστορία της οικογένειάς του στα Κρητικά.
Το ντοκιμαντέρ τεκμηριώνεται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό που σταχυολογήθηκε από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης. Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες του Διωγμού και της Ανταλλαγής από τα αρχεία της Library of Congress, τουΠανεπιστημίου του Princeton, του Ερυθρού Σταυρού της Γενεύης αλλά και τουΑμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, του Save the Children Fund, του Albert Kahn Fondation, του πανεπιστημίου της Minnesota αλλά και άλλων ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Επίσης, για πρώτη φορά θα δούμε μερικές από τις χαμένες φωτογραφίες του μεγάλου Αμερικανού φωτογράφου Lewis Hine, εικόνες από το κλειστό για χρόνια αρχείο του Near East Relief καθώς και φιλμικό υλικό από την χαμένη ταινία της YMCA στη Μικρά Ασία και την Ελλάδα από το αρχείο του Robert Davidian. Tο άγνωστο οπτικό αρχειακό υλικό διασώθηκε και συντηρήθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ΠΡΩΤΕΑΣ & PROTEUS NY INC και τους χορηγούς του.
Σκηνοθεσία: Μαρία Ηλιού
