Ο πίνακας ζωγραφίστηκε από τον Νικηφόρο Λύτρα στο τέλος της ζωής του (1898-1899) αλλά διαθέτει άνεση και φρεσκάδα νεανική. Ανάλογη ιστορική και καλλιτεχνική σημασία και αξία έχει η μνημειακή θαλασσογραφία του Κωνσταντίνου Βολανάκη με θέμα τα Εγκαίνια της Διώρυγας της Κορίνθου (1893). Το τρίπτυχο Λιμήν, Ιστορία, Συγκομιδή του Νικόλαου Οθωναίου παραπέμπει στις αλληγορίες της εποχής του Μεταξά με ιδεολογικό περιεχόμενο. Ανάλογα θέματα φιλοτέχνησε την ίδια εποχή και ο Παρθένης. Τα περισσότερα εν τούτοις έργα της συλλογής ξεφεύγουν απ’ αυτό το πλαίσιο και ανήκουν απλά στο συλλεκτικό ενδιαφέρον των διοικητών και των καλλιτεχνικών συμβούλων τους.
Ο διοικητής Γεώργιος Μαύρος, που επέδειξε ιδιαίτερη καλαισθησία στις επιλογές του, είχε στενό φίλο και σύμβουλο, όπως μπορώ να βεβαιώσω προσωπικά, τον συγγραφέα Παντελή Πρεβελάκη, Καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης στην ΑΣΚΤ, ο οποίος είχε και την αρχική έμπνευση για την δημιουργία του Μορφωτικού Ιδρύματος. Σημαντικό βέβαια ρόλο διαδραμάτισε σε όλα αυτά ο Μανώλης Κάσδαγλης, στενός συνεργάτης επίσης του Παντελή Πρεβελάκη. Η συνεργασία των ξεχωριστών αυτών πνευματικών ανθρώπων εξηγεί την υψηλή ποιότητα των επιλογών στην περίοδο της διοίκησης του Γεωργίου Μαύρου, όπου κυριαρχούν οι ζωγράφοι της Γενιάς του Τριάντα.
Οι επόμενοι διοικητές επεκτείνουν το συλλεκτικό ενδιαφέρον στους ζωγράφους της αφαίρεσης και της πρωτοπορίας. Ιδιαίτερα ευαίσθητος και τολμηρός υπήρξε ο αείμνηστος διοικητής Θεόδωρος Καρατζάς τόσο στην επιλογή των αρχιτεκτόνων των νέων κτιρίων της τράπεζας, όσο και στους πρωτοποριακούς καλλιτέχνες που κλήθηκαν να τα διακοσμήσουν.
Με γνώσεις ιστορίας της τέχνης, καλλιεργημένη καλαισθησία και αληθινό πάθος για την τέχνη, ο νυν Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας κ. Τάκης Αράπογλου συνέχισε να αγοράζει έργα εξαιρετικής ποιότητας με κριτήριο την κάλυψη κενών αλλά κυρίως τον εμπλουτισμό της συλλογής με σπάνια αριστουργήματα. Μοναδικά έργα του Νικηφόρου Λύτρα, του Βώκου, του Πανταζή, του Γαλάνη, του Παρθένη, του Μαλέα, του Τσαρούχη, του Διαμαντόπουλου, του Τσίγκου κ.ά εμπλουτίζουν τη συλλογή της τράπεζας προσδίδοντάς της εξαιρετική λάμψη.
Η Εθνική Τράπεζα ενισχύει παράλληλα τις τέχνες και τα γράμματα με ένα ευρύτατο χορηγικό πρόγραμμα. Η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, που έχει την τιμή να περιλαμβάνει στο Διοικητικό της Συμβούλιο τον εκάστοτε διοικητή της Εθνικής Τράπεζας, έχει δεχτεί γενναιόδωρη χορηγική υποστήριξη. Με χαρά, ικανοποίηση και ευγνωμοσύνη παρουσιάζουμε στο ελληνικό κοινό τους θησαυρούς της ελληνικής τέχνης που κατάφερε να συγκεντρώσει στον ενάμιση αιώνα ζωής της η Εθνική Τράπεζα».
Καλλίτσα Γιαννοπούλου – Τσιάκα (Φιλόλογος – Ιστορικός).
