Λογαριασμοί προνομίων: Την παρέμβαση της Τράπεζας της Ελλάδος ζητεί η Μ. Αποστολάκη

Η Βουλευτής Βορείου Τομέα Αθηνών του ΠΑΣΟΚ, Μιλένα Αποστολάκη, με επιστολή της προς τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννη Στουρνάρα, ζητά την παρέμβασή του για την αντιμετώπιση της καταχρηστικής πρακτικής της Εθνικής Τράπεζας, η οποία προχώρησε μονομερώς και χωρίς τη ρητή συγκατάθεση των καταθετών στη μετατροπή λογαριασμών απλού ταμιευτηρίου και απλού τρεχούμενου σε «λογαριασμούς προνομίων», επιβάλλοντας μηνιαία χρέωση 0,80 ευρώ, μεταξύ άλλων για υπηρεσίες οι οποίες εκ του νόμου παρέχονται πλέον δωρεάν.

«Τα «προνόμια» που προβάλλει η Τράπεζα περιλαμβάνουν υπηρεσίες οι οποίες ήδη παρέχονται δωρεάν βάσει του νόμου 5167/2024, όπως οι πληρωμές λογαριασμών μέσω παγίων εντολών e-banking, η φόρτιση προπληρωμένων καρτών έως 100 ευρώ ημερησίως, οι μεταφορές χρημάτων μέσω IRIS Payments», αναφέρει μεταξύ άλλων στην επιστολή της η κ. Αποστολάκη. «Επίσης η παροχή πόντων στο πρόγραμμα επιβράβευσης «Go For More» κάθε μήνα για την κατοχή των λογαριασμών δεν συσχετιζόταν στο παρελθόν με πρόσθετη χρέωση. Ως εκ τούτου, τα υποτιθέμενα οφέλη δεν δικαιολογούν τη μηνιαία χρέωση».

«Είναι προφανές ότι η συγκεκριμένη πρακτική επιβαρύνει άδικα και αδικαιολόγητα τους καταναλωτές, ιδίως τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και δημιουργεί σοβαρό ζήτημα προστασίας τους από καταχρηστικές συμπεριφορές. Η Διοίκηση της Τράπεζας σκόπιμα παραβλέπει ότι πολλοί καταναλωτές αγνόησαν το μήνυμα καθώς δέχονται καθημερινά δεκάδες ενημερώσεις και παρόλα αυτά αυτόματα και μονομερώς μετέτρεψε τον λογαριασμό τους σε λογαριασμό προνομίων χρεώνοντάς τους με 0.80 ευρώ έξτρα κάθε μήνα», τόνισε.

Η Τομεάρχης του ΠΑΣΟΚ για θέματα τραπεζών, ιδιωτικού χρέους – προστασίας δανειοληπτών σημειώνει ότι έχει ήδη κατατεθεί σχετικά επίκαιρη ερώτηση προς τον Υπουργό Οικονομικών, χωρίς να υπάρξει καμία ουσιαστική απάντηση. Υπογραμμίζοντας ότι η μονομερής αυτή πρακτική δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή ως προηγούμενο για περαιτέρω επιβαρύνσεις σε βάρος των πολιτών, ζητά από την Τράπεζα της Ελλάδος να διασφαλίσει την τήρηση των αρχών διαφάνειας και δικαιοσύνης στις τραπεζικές συναλλαγές, στο πλαίσιο των εποπτικών της αρμοδιοτήτων.

Θίγει τις επιπτώσεις που θα έχουν αυτές οι πολιτικές της τρέχουσας κυβέρνησης σε πολίτες και δανειολήπτες, αναφέροντας πως «είναι αδιαμφισβήτητο ότι η ελληνική τραπεζική αγορά χαρακτηρίζεται από ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά. Ολιγάριθμες, μεγάλες τράπεζες ελέγχουν το μεγαλύτερο μερίδιο των συνολικών τραπεζικών συναλλαγών. Αυτή η δομή εγείρει εύλογες ανησυχίες για τις επιπτώσεις του περιορισμένου ανταγωνισμού και οδηγεί –όπως αποδεικνύεται- σε υψηλότερα κόστη, σε αδιαφανείς χρεώσεις και όρους, τόσο για τους πελάτες όσο και για τους δανειολήπτες.

Η Μιλένα Αποστολάκη επισημαίνει ότι η πρακτική αυτή παραβιάζει τον Κώδικα Τραπεζικής Δεοντολογίας, καθώς εφαρμόζει  το σύστημα opt-out, μετατρέποντας τη σιωπή των καταναλωτών σε τεκμήριο συγκατάθεσης και χρεώνει για υπηρεσίες που ήδη παρέχονται δωρεάν με βάση τον νόμο 5167/2024.

Τέλος, η Μιλένα Αποστολάκη αναφέρεται στα ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά της τραπεζικής αγοράς που δημιουργούν στρεβλώσεις και οδηγούν σε υψηλότερα κόστη, σε αδιαφανείς χρεώσεις και όρους, τόσο για τους πελάτες όσο και για τους δανειολήπτες, τονίζοντας την ανάγκη να υπάρξει εποπτική παρέμβαση, η οποία θα λειτουργήσει παραδειγματικά και αποτρεπτικά.

Ακολουθεί το κείμενο της επιστολής:

Αξιότιμε κύριε Διοικητά,

Με την παρούσα επιστολή επιθυμώ να θέσω υπόψιν σας την μονομερή τροποποίηση σύμβασης καταθετικών λογαριασμών που έχει προκύψει από την πλευρά της Εθνική Τράπεζας. Με επιστολές της η Εθνική Τράπεζα στις αρχές του καλοκαιριού ενημέρωσε τους πελάτες – καταθέτες της ότι οι λογαριασμοί τους, απλού ταμιευτηρίου ή απλού τρεχούμενου θα μετατραπούν αυτόματα σε «λογαριασμούς προνομίων», με μηνιαία χρέωση 0,80 ευρώ.
Η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται με το σύστημα opt-out, δηλαδή με την εκ των προτέρων αποδοχή των νέων όρων εκ μέρους των καταναλωτών, εκτός εάν οι ίδιοι δηλώσουν εντός προθεσμίας 60 ημερών την αντίρρησή τους. Πρόκειται για πρακτική καταχρηστική, αντισυμβατική και αδιαφανή , καθώς οι όροι αυτοί θα έπρεπε να ισχύουν μόνο με τη ρητή έγγραφη συγκατάθεση του καταναλωτή και όχι να τεκμαίρεται η αποδοχή τους με την άπρακτη πάροδο προθεσμίας 60 ημερών.

Τα δε «προνόμια» που προβάλλει η Τράπεζα περιλαμβάνουν υπηρεσίες οι οποίες ήδη παρέχονται δωρεάν βάσει του νόμου 5167/2024, όπως οι πληρωμές λογαριασμών μέσω παγίων εντολών e-banking, η φόρτιση προπληρωμένων καρτών έως 100 ευρώ ημερησίως, οι μεταφορές χρημάτων μέσω IRIS Payments. Επίσης η παροχή πόντων στο πρόγραμμα επιβράβευσης «Go For More» κάθε μήνα για την κατοχή των λογαριασμών δεν συσχετιζόταν στο παρελθόν με πρόσθετη χρέωση. Ως εκ τούτου, τα υποτιθέμενα οφέλη δεν δικαιολογούν τη μηνιαία χρέωση.

Είναι προφανές ότι η συγκεκριμένη πρακτική επιβαρύνει άδικα και αδικαιολόγητα τους καταναλωτές, ιδίως τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και δημιουργεί σοβαρό ζήτημα προστασίας τους από καταχρηστικές συμπεριφορές. Η Διοίκηση της Τράπεζας σκόπιμα παραβλέπει ότι πολλοί καταναλωτές αγνόησαν το μήνυμα καθώς δέχονται καθημερινά δεκάδες ενημερώσεις και παρόλα αυτά αυτόματα και μονομερώς μετέτρεψε τον λογαριασμό τους σε λογαριασμό προνομίων χρεώνοντάς τους με 0.80 ευρώ έξτρα κάθε μήνα.
Η ενέργεια αυτή, πέραν του ότι δημιουργεί τετελεσμένα εις βάρος των καταναλωτών, παραβιάζει τις ρητές διατάξεις του Κώδικα Τραπεζικής Δεοντολογίας, ο οποίος προβλέπει ότι σε περίπτωση μονομερούς τροποποίησης οποιουδήποτε όρου συνεργασίας με τον συναλλασσόμενο, οι τράπεζες οφείλουν να τον ενημερώνουν με τον ενδεδειγμένο κατά περίπτωση τρόπο. Είναι προφανές ότι η μονομερής επιβολή πρόσθετου βάρους δεν συνιστά ενδεδειγμένο τρόπο, αντιθέτως συνιστά έμμεσο και καταχρηστικό τρόπο με τον οποία εκβιάζεται η συγκατάθεση του καταναλωτή, η οποία κατά τεκμήριο δεν υφίσταται. Οι απροστάτευτοι και ανυποψίαστοι καταναλωτές έλαβαν ακόμη μια επιστολή μαζί με τις δεκάδες ενημερωτικές που λαμβάνουν κάθε χρόνο, με την ρητή διαφορά ότι με την παραπάνω τους επιβαλλόταν μια έξτρα χρέωση για υπηρεσίες οι οποίες δια νόμου παρέχονται δωρεάν.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η ελληνική τραπεζική αγορά χαρακτηρίζεται από ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά. Ολιγάριθμες, μεγάλες τράπεζες ελέγχουν το μεγαλύτερο μερίδιο των συνολικών τραπεζικών συναλλαγών. Αυτή η δομή εγείρει εύλογες ανησυχίες για τις επιπτώσεις του περιορισμένου ανταγωνισμού και οδηγεί –όπως αποδεικνύεται- σε υψηλότερα κόστη, σε αδιαφανείς χρεώσεις και όρους, τόσο για τους πελάτες όσο και για τους δανειολήπτες.

Η ολιγοπωλιακή δομή του τραπεζικού συστήματος έχει αναδειχθεί και από εσάς σε σειρά παρεμβάσεών σας στις οποίες έχετε αναδείξει τις επιπτώσεις που προκαλούνται στην ελληνική οικονομία από τον ελλιπή ανταγωνισμό στο τραπεζικό σύστημα. Έχετε επιπλέον επισημάνει ότι οι Τράπεζες δεν πρέπει να παίρνουν υψηλές προμήθειες όταν οι πολίτες χρησιμοποιούν τις κάρτες τους.

Έχω ήδη καταθέσει επίκαιρη ερώτηση προς τον Υπουργό Οικονομικών στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου με την οποία ζητούσα από την Κυβέρνηση να μας ενημερώσει αν προτίθεται να λάβει μέτρα για να αντιμετωπίσει τη συγκεκριμένη καταχρηστική πρακτική της Εθνικής Τράπεζας. Η ερώτηση συζητήθηκε στις 12/9/2025 χωρίς να λάβω καμία ουσιαστική απάντηση.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, καθίσταται επιβεβλημένη η παρέμβασή σας στο πλαίσιο των εποπτικών σας αρμοδιοτήτων, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία των καταναλωτών. Με βάση το καταστατικό της Τράπεζας της Ελλάδος και ειδικότερα το άρθρο 55Α η εποπτεία που ασκεί η Τράπεζα της Ελλάδος αποβλέπει στη διαφάνεια των διαδικασιών και των όρων των συναλλαγών των υποκειμένων σε αυτή. Η μονομερής και καταχρηστική πρακτική της Εθνικής Τράπεζας, αντίκειται στην διαφάνεια των όρων των συναλλαγών και φυσικά δεν μπορεί να αποτελέσει προηγούμενο για περαιτέρω επιβαρύνσεις σε βάρος των πολιτών.
Προσβλέπουμε στην αποτελεσματικότητα των ενεργειών σας, οι οποίες είναι βέβαιο ότι θα λειτουργήσουν παραδειγματικά, αποτρέποντας ανάλογες καταχρηστικές συμπεριφορές στο μέλλον.

Με εκτίμηση,

Μιλένα Αποστολάκη
Τομεάρχης Οικονομίας