Από την έντυπη έκδοση της εβδομαδιαίας Αμαρυσίας – 14/12/2024
Οι δραματικές ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή συνεχίζονται και το νέο επίκεντρο είναι η Συρία, όπου το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ έπεσε ύστερα από δεκαετίες -από την εποχή δηλαδή του πατέρα του- και μαζί τερματίστηκε ατύπως και ο εμφύλιος που είχε ξεκινήσει από το 2011. Η νέα σελίδα βέβαια που ανοίγει στη Συρία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι λαμπρή για τη χώρα, παρά τους πανηγυρισμούς και την επιστροφή χιλιάδων εκτοπισμένων. Αντιθέτως, οι μάχες στο προσκήνιο και το παρασκήνιο για τον διαμελισμό της και τις ζώνες ελέγχου από Τουρκία, Ρωσία, Ιράν, ΗΠΑ και Ισραήλ που έχει μπει στον «χορό» ξεκίνησαν ήδη, ενώ ανησυχητικό σημάδι αποτελούν και οι συγκρούσεις των διαφόρων εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων που απειλούν τη χώρα με ένα νέο εμφύλιο.
Άσυλο στη Ρωσία
Όσο για τον Άσαντ, αυτός και η οικογένειά του βρήκαν καταφύγιο στη Μόσχα και οι εικόνες από το παλάτι του ανέδειξαν δύο αντίθετους κόσμους: τον δικό του πλούτο και τα σκοτεινά κελιά στα οποία ζούσαν για πάρα πολλά χρόνια έγκλειστοι και υπομένοντας φοβερά βασανιστήρια αντιφρονούντες του καθεστώτος. Από την άλλη πλευρά, ο ηγέτης των ανταρτών που ανέτρεψε τον Άσαντ, ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, στο παρελθόν είχε διατελέσει επικεφαλής ομάδας που συνδεόταν με το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα και είχε πολεμήσει τους Αμερικανούς στο Ιράκ, αλλά τώρα εμφανίζει ένα μετριοπαθές πρόσωπο και αναζητεί, ως λέγεται, τη συνεννόηση με τη Δύση. Άλλωστε, από το 2016 φέρεται να συμμετείχε σε μάχες κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους ή πολέμησε στο πλευρό των ξένων δυνάμεων που επιχείρησαν να εκδιώξουν τους φανατικούς από τη Συρία πριν φτάσουμε στα σημερινά γεγονότα.
Ο τουρκικός παράγοντας
Το μήνυμα εξάλλου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πως δεν θ’ αφήσει η Τουρκία τις άλλες χώρες να προχωρήσουν στον διαμελισμό της Συρίας, αντικατοπτρίζει τόσο την κατάσταση που επικρατεί όσο και τις επιδιώξεις της Τουρκίας ν’ αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναμη και να εκμεταλλευτεί την κατάσταση στη Συρία, προκειμένου να επεκταθεί και να «πνίξει» τους Κούρδους που ζουν στις βόρειες περιοχές της Συρίας. Αυτό σημαίνει πρακτικά να προσαρτήσει de facto τις περιοχές αυτές και να επεκτείνει τα σύνορά της, την ώρα που το Ισραήλ στα νότια επιτίθεται για να καταστρέψει, όπως λέει, βάσεις της Χεζμπολάχ.
Θρησκευτικό υπόβαθρο
Η πλειοψηφία του πληθυσμού στη Συρία είναι οι σουνίτες. Είναι Άραβες που είχαν τεθεί στο περιθώριο από τον Άσαντ, ο οποίος είχε ευνοήσει τους αλαουίτες. Οι σουνίτες πρακτικά έχουν αποκτήσει τώρα τον έλεγχο και δεν αποκλείεται ο νέος, ιδιότυπος εμφύλιος να ξεκινήσει με τις συγκρούσεις αυτών των δύο ομάδων, ενώ στη μέση βρίσκονται οι χριστιανοί και οι Αρμένιοι, που κατά βάση είχαν προστατευθεί από το καθεστώς Άσαντ στο παρελθόν. Με άλλα λόγια, ο Άσαντ μπορεί να «έπεσε», αλλά μια νέα περιπέτεια για τη χώρα που ίσως αποδειχθεί δυσάρεστη έχει ήδη ξεκινήσει – με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό και για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Κι όλα αυτά, ενώ ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς συνεχίζεται.
