Και που είστε ακόμα! Η νοσταλγία για την κοινωνική ασφάλεια και την ανεμελιά του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν όλο και πιο διαδεδομένη, πριν ενσκύψει η μεγάλη οικονομική κρίση. Απ’ εδώ και πέρα, αυτοί που χτυπούν τα κεφάλια τους στον τοίχο, επειδή κατέστρεψαν αντί να βελτιώσουν, θα αυξάνουν με γεωμετρική πρόοδο.
Πάνω που ένα πολύ μικρό ποσοστό των ανθρώπων που ζούσαν στο «καταραμένο» άλλο σύστημα άρχιζαν να γνωρίζουν λίγο τη γλυκιά πλευρά του καπιταλισμού, ήρθε ο σεισμός να τους τα καταστρέψει όλα! Όπως η ιστορία του Πινόκιο, που γλυκάθηκε για μια μέρα στο μεγάλο λούνα παρκ, για να γίνει την άλλη μέρα γάιδαρος!
Το… γλυφιτζούρι
Για να πείσουν τους Ανατολικογερμανούς ότι η Δύση είναι παράδεισος, τα στελέχη του τότε υπουργού Εξωτερικών Γκένσερ μοίραζαν… μπανάνες με φορτηγά. Μάλιστα, για να δεχτούν την «ενσωμάτωση» (ξεπούλημα είναι ο σωστός όρος…) της σοσιαλιστικής Γερμανίας στη μεγάλη αδελφή της, μοίρασαν εκείνες τις μέρες από 200 μάρκα σε κάθε ένα νέο πολίτη τους!
Λίγους μήνες αργότερα, ολόκληρη η βιομηχανική υποδομή της έβδομης οικονομίας του κόσμου είχε καταστραφεί εκ θεμελίων. Το άριστο συνεταιριστικό αγροτικό της σύστημα, που εξασφάλιζε άφθονη τροφή και επάρκεια στους πολίτες της, εξαρθρώθηκε με το πλέον εκδικητικό τρόπο. Πολύ σύντομα ακολούθησε η αναίρεση των πρωτοφανών στην ιστορία κοινωνικών παροχών. Δύο χρόνια μετά την καταστροφή, ένας στους δύο Ανατολικογερμανούς είχε χάσει τη δουλειά του ή επιβίωνε με υποαπασχόληση!
Επιστροφή στον… Τίτο
Στη Γιουγκοσλαβία οι εξελίξεις ήταν διαφορετικές. Εκείνοι είχαν… μπανάνες, πολύ πριν καν τις γνωρίσουν οι Έλληνες! Ή μήπως ξεχάσατε ότι τη δεκαετία του ’70 οι Βορειοελλαδίτες ταξίδευαν στο Βελιγράδι για μπανάνες και… adidas;
Εκεί το σχέδιο είχε εξυφανθεί απ’ τον μαθητή και διάδοχο του Γκένσερ, τον Κλάους Κίνκελ. Η εκκίνηση θα δινόταν αμέσως μετά τον θάνατο του Τίτο. Τα υπόλοιπα τα ξέρουμε όλοι. Τα ξέρει και η Iστορία, ειδικά αυτή των ανθρώπων που ζούσαν στην ενωμένη Γιουγκοσλαβία…
Αυτό που ελάχιστοι φαντάζονταν, ήταν ότι πολύ σύντομα θα νοσταλγούσαν τον Τίτο, όχι μόνον οι Σέρβοι ή οι Κροάτες, αλλά ακόμη και οι… Σλοβένοι, το παραπαίδι της Αυστρίας, σε μια κακέκτυπη εκδοχή της παλιάς αυτοκρατορίας!
«Χαλαρή ζωή»
Τα γενέθλια του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο γιορτάζονται κάθε χρόνο, μ’ ένα καραβάνι που ξεκινά απ’ όλη την πρώην Γιουγκοσλαβία και καταλήγει στον τάφο του, στο Βελιγράδι. Παιδάκια με τον κόκκινο παρτιζάνικο μπερέ και η τρίχρωμη σημαία με το αστέρι δίνουν το παρών στην εκδήλωση. Το εθνικό ποτό, η σλιβοβίτσα, καταναλώνεται υπό τους ήχους της πανέμορφης λαϊκής μουσικής.
«Μου λείπει η Γιουγκοσλαβία», δηλώνει συγκινημένος ο μόλις 22χρονος Σλοβένιος Μπόστγιαν Τρόχα. «Δεν είχαμε πολλά, αλλά τα είχαμε όλα», λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια!
Ο Σλοβένος ΥΠΕΞ τα «εξηγεί» λίγο διαφορετικά: «Είμαι πολύ μπερδεμένος απ’ το κύμα νοσταλγίας. Οι άνθρωποι λένε ότι δεν ήταν τόσο άσχημα, ότι ο σοσιαλισμός ήταν πιο ανθρώπινος. Ήταν όλοι ίσοι, επειδή ήταν όλοι φτωχοί», λέει με τη γλώσσα της ψυχροπολεμικής εποχής!
Ένας «ενδιάμεσος», πρώην «αντιφρονών» επί σοσιαλισμού, τα λέει ίσως καλύτερα: «Στη Γιουγκοσλαβία περνούσαμε καλά, είχαμε κέφι, ήταν ένα σύστημα για… αραχτούς! Πληρωνόσουν ακόμα κι αν δεν ήσουν καλός. Τώρα όλα έχουν επίκεντρο το χρήμα και η ζωή είναι δύσκολη για τον απλό κόσμο», λέει ο τραγουδιστής ενός παλιού ποπ συγκροτήματος, Πίτερ Λόβσιν.
Αυτό που έχασαν, δεν θα γυρίσει πίσω. Η μνήμη του, όμως, μπορεί να φέρει και πάλι μεγάλες αλλαγές…
Χρήστος Φωτιάδης
