Η… ορολογία της κρίσης έχει μπει για τα καλά στο πετσί των Ελλήνων. Ανεργία, λιτότητα, περικοπές, μειώσεις μισθών και συντάξεων, στασιμοπληθωρισμός, δημοσιονομική πειθαρχία και πρόσφατα η ύφεση αποτελούν πια μέρος του… λεξιλογίου μας! Ένας ακόμη μυστηριώδης όρος, ο αποπληθωρισμός, απασχολεί τους «ειδικούς», ενώ προς το παρόν η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών αγνοούν την πραγματική του σημασία…
Με απλά λόγια, αποπληθωρισμός είναι μία κατάσταση στην οποία ο μέσος όρος των τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών, αντί να ανεβαίνουν κάθε χρόνο, πέφτουν. Χαρακτηριστικά, ο αποπληθωρισμός χαρακτηρίζεται από τη μείωση των τιμών των προϊόντων και έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της αξίας όλων των περιουσιακών στοιχείων, με εξαίρεση τα χρήματα (μετρητά), η αγοραστική δύναμη των οποίων αυξάνεται συνεχώς.
Δεν είναι μόνον αυτό. Με τις τιμές όλων των προϊόντων να βρίσκονται σε διαρκή πτώση, οι επενδύσεις στην πραγματική οικονομία γίνονται ασύμφορες, οι παραγωγικές μονάδες χρεοκοπούν, η ζήτηση μειώνεται συνεχώς (αυξάνεται δυσανάλογα η αποταμίευση), εμφανίζονται στρατιές ανέργων κλπ. Το κύριο χαρακτηριστικό της αντιπληθωριστικής περιόδου είναι ότι βάζει την οικονομία σ’ έναν φαύλο κύκλο: Εξαιτίας του αποπληθωρισμού ο κόσμος δεν αγοράζει, περιμένοντας να πέσουν κι άλλο οι τιμές, αλλά και εξαιτίας των μειωμένων του εισοδημάτων, με αποτέλεσμα να έχουμε επιβράδυνση των επενδύσεων, ενώ οι παραγωγοί μειώνουν κι άλλο τις τιμές τους, εξαιτίας της μείωσης της ζήτησης!
Η διατήρηση του αποπληθωρισμού επί μακρόν έχει ως αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η οικονομία, αφού λιγότερες πωλήσεις σε πιο χαμηλές τιμές σημαίνει λιγότερα έσοδα και για το κράτος, μείωση μισθών, απολύσεις, κλπ. Παράλληλα, ο αποπληθωρισμός καθιστά δυσκολότερη των αποπληρωμή χρεών, καθώς τα ίδια χρηματικά ποσά αποκτούν μεγαλύτερη αξία. Έτσι, τα αρχικά οφέλη από την πτώση των τιμών επισκιάζονται από την ανησυχία για τις ευρύτερες επιπτώσεις σε δεύτερο χρόνο.
Ιαπωνία και Ευρώπη
Στην αρχή της δεκαετίας του 1990, ο χρηματιστηριακός δείκτης NIKKEI βρισκόταν στις 43.000 μονάδες και η αξία του παλατιού του αυτοκράτορα στο Τόκυο ήταν υψηλότερη από αυτήν ολόκληρης της Ελλάδας! Υπήρχε μία τεράστια φούσκα, καθώς τα πάντα ήταν υπερτιμημένα σ’ ένα πρωτόγνωρο επίπεδο. Σήμερα ο NIKKEI βρίσκεται σε λιγότερες από 15.000 μονάδες και οι τιμές μαρτυρούν μία ισχυρή αποπληθωριστική πίεση, την οποία πολλές κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει να αντιστρέψουν με μικρή επιτυχία. Η Ιαπωνία έχασε δέκα χρόνια ανάπτυξης το 1990 και ακόμη ταλαιπωρείται!
Όμως, σε αντίθεση με την Ιαπωνία, η Ευρώπη δεν είναι μια χώρα. Αν η νομισματική ένωση δεν φέρνει τίποτε άλλο από στασιμότητα, ανεργία και αποπληθωρισμό, στο τέλος κάποιοι θα αποφασίσουν να την εγκαταλείψουν. Η κρίση της Ευρωζώνης δεν έχει εξαφανιστεί, αντίθετα περιμένει υπομονετικά να… ξαναδαγκώσει, ίδια με φίδι!
Πράγματι, όταν η περιοριστική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική ξεπερνά ορισμένα όρια, η οικονομία «εκδικείται» με αποπληθωρισμό, δηλαδή με πληθωρισμό γύρω στο μηδέν, πράγμα που έχει πολλαπλά αρνητικά αποτελέσματα. Είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που συμβαίνει όταν υπάρχει μεγάλη χαλαρότητα στη δημοσιονομική και στη νομισματική πολιτική, οπότε προκαλείται υψηλός πληθωρισμός. Ο πρόσφατος αποπληθωρισμός εμφανίστηκε στις αναπτυγμένες χώρες -και ιδιαίτερα στην Ευρώπη (και στην Ελλάδα)- ως παρενέργεια της περιοριστικής πολιτικής, δηλαδή της εξάλειψης των ελλειμμάτων στον κρατικό προϋπολογισμό και της «σφιχτής» νομισματικής πολιτικής. Η πολιτική αυτή ασκήθηκε και ασκείται ως «φάρμακο» για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, κυρίως στην Ευρωζώνη. Όμως, όλα τα φάρμακα, και μάλιστα σε υψηλές δόσεις, προκαλούν παρενέργειες!
«Αποπληθωρισμός, το τελευταίο στάδιο της βλακείας των Γερμανών», θα μπορούσε να τιτλοφορηθεί το στάδιο των δοκιμασιών της Ευρώπης που βιώνουμε στην τρέχουσα περίοδο! Αφού περάσαμε από ολόκληρο το φάσμα των οικονομικών και κοινωνικών μαρτυρίων γερμανικής καθαρά έμπνευσης, τώρα θα μάθουμε στην πράξη τι ακριβώς σημαίνει αποπληθωρισμός! Ίσως ο καταπληκτικός Αυστριακός οικονομολόγος Φρίντριχ Χάγιεκ να περιέγραψε τους κινδύνους του αποπληθωρισμού με τον καλύτερο τρόπο, και μάλιστα πριν 40 ολόκληρα χρόνια:
«Αν ήμουν υπεύθυνος για τη νομισματική πολιτική μιας χώρας, θα προσπαθούσα σίγουρα να αποτρέψω μια αποπληθωριστική απειλή, δηλαδή μία απόλυτη μείωση στο ρεύμα των εισοδημάτων, με όλα τα κατάλληλα μέσα, και θα ανακοίνωνα ότι έχω την πρόθεση να το πράξω. Αυτό και μόνο θα μπορούσε πιθανότατα να είναι αρκετό για να αποτραπεί ένας εκφυλισμός της ύφεσης σε μακροχρόνια κατάθλιψη»!
Χρήστος Φωτιάδης
