Αναφορικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την έρευνα, ποιες είναι οι μεγαλύτερες ελληνικές αδυναμίες που εσείς διαπιστώσατε;
Το πρόβλημα παραμένει ο «ομφαλοσκοπισμός» του ελληνικού πανεπιστημίου, που αδυνατεί να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που θα καταστήσουν το δημόσιο πανεπιστήμιο φάρο δημιουργίας, δυναμισμού και δημιουργικής πρωτοπορίας. Το πρόβλημα δεν έγκειται μόνο στο ποσοστό του ΑΕΠ που διατίθεται για την έρευνα (το οποίο και είναι το μικρότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση), αλλά στο εάν τα χρήματα αυτά ξοδεύονται με σχέδιο, προοπτικές και όραμα. Θεωρώ ότι η Ελλάδα δεν στερείται μόνο ερευνητικών πόρων ή υποδομών, που επιτρέπουν μόνο σε ελάχιστους νέους να ασχοληθούν σοβαρά και με όρους επαγγελματικούς με την επιστημονική έρευνα.
Υπάρχουν κυρίως εγγενή προβλήματα νοοτροπίας, τα οποία και εμποδίζουν την δημιουργία ενός υγιούς και ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και διαρκώς προβάλλουν προσκόμματα σε οποιαδήποτε καινοτομία ή προσπάθεια εκσυγχρονισμού ή διεύρυνσης του συστήματος. Το πρωτογενές υλικό υπάρχει και είναι πολλές φορές υψηλής ποιότητας, το ζήτημα είναι πώς το διαχειρίζεσαι και τι κίνητρα τού παρέχεις για να εξελιχθεί και όχι να παραμείνει συνεχώς πολλά υποσχόμενο. Παρά τις όποιες στρεβλώσεις και την οικονομική στενότητα, δεν λείπουν βέβαια και οι λαμπρές εξαιρέσεις, που παλεύουν πολλές φορές με τα άγρια κύματα της ανασφάλειας και της καχυποψίας, παράγουν σημαντικότατο έργο μακριά από τα φώτα τις δημοσιότητας και αντιστέκονται στη διαρκώς εντεινόμενη υποβάθμιση τις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η διάκριση που κερδίσατε αποτέλεσε την αφορμή για να σας προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη θέση του νομικού συμβούλου σε ζητήματα νέων τεχνολογιών, διαχείρισης τεχνολογικών κινδύνων και ηθικής αποτίμησης ερευνητικών προτάσεων στη Γενική Διεύθυνση Έρευνας. Πιστεύετε ότι μπορείτε κάποια στιγμή να εργαστείτε σε παρόμοια θέση στην Ελλάδα;
Δεν το αποκλείω. Θα ήθελα να επιστρέψω και να συμβάλω με τις όποιες δυνάμεις μου στη βελτίωση της εικόνας και της λειτουργίας του ελληνικού πανεπιστημίου και της έρευνας. Δεν έχω συνδυάσει την όποια προοπτική επαναπατρισμού μου με την ανεύρεση μιας θέσης που θα είναι πανομοιότυπη με ό,τι κάνω τόσα χρόνια στο εξωτερικό, αλλά με μια προοπτική να εργαστώ σε έναν χώρο που θα μου παρέχει συνεχώς νέα ερεθίσματα, θα μου υποβάλει διαρκώς καινοτόμα «ερωτήματα» και παράλληλα θα μου προσφέρει τα εργαλεία εκείνα για να εφαρμόσω τα όσα έχω αποκομίσει ως γνώση και εμπειρία, αλλά και για να εξελίσσομαι ως σκεπτόμενος Ευρωπαίος πολίτης. Το πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι ότι όλα αυτά τα ζητήματα με τα οποία ασχολούμαι, θεωρούνται ακόμα «ψιλά γράμματα» και «πολυτέλεια» για το ελληνικό γίγνεσθαι. Ο προβληματισμός για όλα αυτά τα ζητήματα βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο. Ως εκ τούτου είμαι ακόμα επιφυλακτικός για το κατά πόσο εφικτοί και ρεαλιστικοί είναι οι όποιοι στόχοι επαγγελματικού επαναπατρισμού που θέτω κατά καιρούς.
Πώς βλέπετε το γεγονός της φυγής των Ελλήνων επιστημόνων και ερευνητών στο εξωτερικό; Ποιες θεωρείτε πρέπει να είναι οι συνθήκες για έναν επιστήμονα να μείνει και να εργαστεί στην Ελλάδα;
Λόγω δομικών εμποδίων στην Ελλάδα, αλλά και νοοτροπίας, πολλοί νέοι ερευνητές στρέφονται στο εξωτερικό. Θα συνεχίσει να αποτελεί όλο και βαθύτερη πληγή για την Ελλάδα το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι νέοι επιστήμονες που πραγματοποιούν τις βασικές τους σπουδές στην Ελλάδα, αποφασίζουν να μεταναστεύσουν για να αναζητήσουν εργασία που θα σχετίζεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με το αντικείμενο των σπουδών τους (ή και με την κλίση τους), η οποία θα αμείβεται ικανοποιητικά και θα παρέχεται σε ένα υγιές -επαγγελματικά- περιβάλλον, που θα αναγνωρίζει και εκτιμά τον κόπο και τα προσόντα τους. Τα ελληνικά πανεπιστήμια πρέπει να γίνουν πιο εξωστρεφή και ταυτόχρονα ορθολογικά στον σχεδιασμό τους, να αποβάλουν τον εγγενή «συντηρητισμό» τους και να προχωρήσουν σε τολμηρές κινήσεις και προτάσεις, που θα στοχεύουν στη διαρκή διασύνδεσή τους με την κοινωνία, την αγορά και την οικονομία. Είναι αδήριτη ανάγκη να εισαχθούν συστήματα διαρκούς εσωτερικής αξιολόγησης, να απλοποιηθούν οι διαδικασίες ανεύρεσης θέσεων εργασίας στον ευρύτερο ακαδημαϊκό χώρο και να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες και η γεωγραφική θέση της χώρας.
