Πρόλογος περί της σημασίας των σημειώσεων του Γάλλου αξιωματικού του Ναυτικού, όστις παρευρέθη εις την μεγάλην ναυμαχίαν, υπήρξεν ο πατήρ των 8 ελληνίδων αιχμαλώτων και ευρέθη βραδύτερον εις θέσιν να εξακριβώση επισήμως τα περί των θησαυρών, οίτινες εχάθησαν εις την θάλασσαν είναι βεβαίως περιττός. Παρουσιάζουν άλλως τε ευθύς εξ’ αρχής τόσον ενδιαφέρον αι σημειώσεις του και τόσας συγκεντρωμένες σε εκάστη γραμμή αποκαλύψεις, ώστε θα αφήρει τις εκ αξίας των προσπαθών να τας εξάρη.
Αναδημοσίευση με την ευγενική φροντίδα του Νεοπεντελιώτη διδάκτορος,
Νικολάου Παπασημακόπουλου
Αρκεί άλλωστε η εξής περικοπή της επιστολής του εν Παρισίου φιλτάτου της «Εστίας» όστις μετέφρασε τα χειρόγραφα διά να δώσει περισσοτέραν έτι σπουδαιότητα εις τας αποκαλύψεις ταύτας.
Πρέπει ιδιαιτέρως να σημειωθή ότι αι αποκαλύψεις του δε Ραμών παρεκίνησαν τους Γάλλους επιχειρηματίας να σκεφθώσι περί ανελκύσεως των θησαυρών του Ναυαρίνου. Αν δε αι πληροφορίαι μου είναι, ως πιστεύω, ακριβείς μεταξύ των Γάλλων τούτων είναι και ο εγγονός του Γάλλου αξιωματικού, όστις εζήτησεν ήδη και επιστοποίησε δι’ επισήμων πληροφοριών τ’ αναφερόμενα εις τ’ απομνημονεύματα του παππού του, τα οποία άλλως τε περιβάλλονται με το Κύρος, το οποίον οφείλουν να έχουν αι πληροφορίαι αξιωματικού και διπλωματικού υπαλλήλου…
Προς τα τέκνα μου
Παρήλθον ήδη τεσσαράκοντα περίπου έτη αφ’ ης συνεκέντρωσα τας εντυπώσεις πρώτης νεότητος και το χρονικόν ευτυχισμένων ημερών εις την δέσμην αυτήν των χειρογράφων, τα οποία σήμερον διά τελευταίαν ίσως φοράν αντικρύζουν οι οφθαλμοί μου.
Μου θωπεύουν σημέρον τα χειρόγραφα ταύτα διττήν υπερηφάνειαν του αξιωματικού του επιτελέσαντος το καθήκον του και του πολιτισμένου ανδρός, όστις ευρέθη εις θέσιν ν’ αποτίση ελάχιστον μέρος μεγάλης οφειλής προς την πηγήν του φωτός, την ωραίαν Ελλάδα.
Δι’ υμάς – τέκνα μου τα χειρόγραφα ταύτα ας μείνουν επίσης διττώς προσφιλής ανάμνησις. Θα ενθυμίζουν εις υμάς τον πατέρα, ένα τίμιον στρατιώτη, όστις έδωσε είς υμάς το δικαίωμα να κρατήτε υψηλά την κεφαλήν. Θα ενθυμίζουν προσέτι, όπως και εις εμέ τώρα, την γλυκείαν μορφήν, της οποίας το μειδίαμα εθώπευε τας παιδικάς και νεανικάς ημέρας σας, την αγίαν γυναίκα, ήτις ετίμησε την στέγην του Γάλλου πολίτου με της υπερόχου φυλής της τα προτερήματα, με το δοξασμένον εις αίμα όνομά της με τον μαρτυρικόν φωτοστέφανον, όστις εστόλισε της νεότητός της τα πρώτα έτη.
Θα ευρήτε μέσα εις τα κίτρινα αυτά φύλλα τας τρυφεράς αφηγήσεις, με τας οποίας, παιδιά ακόμη, σας εκοίμιζα πατήρ και μήτηρ σας πλέον.
Και θ’ αναγνωρίσετε εις τας σελίδας των την εικόνα της γυναικός, την οποίαν εφ’ όσον ηδυνήθην εχάραξα μέχρι των τελευταίων μου ημερών εις τας καρδίας σας, συμπληρών τας ανεξαλείπτους γραμμάς, τας οποίας η ιδία της παρουσία είχεν ήδη χαράξει κατά τα πρώτα σας έτη.
Τον μόνον, τον οποίον δεν θ’ αναγνωρίσετε ίσως εις τας σελίδας αυτάς είμαι εγώ, ο πατήρ σας, ο ταπεινός γέρων, ο ταπεινός πολίτης, ο ταπεινός πατήρ. Ήμουν νέος τότε, η τύχη μου εμειδία, δύο έτη μόλις είχον παρέλθει, αφ’ ης εισήλθον εις το στάδιον, το οποίον εδόξασε τον πάππον σας και μακράν σειράν προγόνων.
Δι’ ένα στρατιώτην η ευτυχία να προχωρήση επί του πεδίου των μαχών είναι τόσον σπανία κατά τας ημέρας μας. Και τόσον σπανιώτέρα να κερδίση τις ευθύς μετά την νίκην και πρίν ή ο καπνός της μάχης διαλυθή μίαν καρδίαν, την τρυφερωτέραν και γενναιωτέραν καρδίαν την καρδίαν μιας ελληνίδος
Τα χειρόγραφά μου ταύτα τα αφήνω μόνον δι’ υμάς. Είναι ίσως και πολύτιμο κληροδότημα, καθ’ όσον υποδεικνύουν ένα θησαυρόν, τον οποίον η θάλασσα πιστή θα διατηρήση, καθαρίζουσα αυτόν από το αίμα διά να τον αποδώση εις εκείνους,οι οποίοι τολμηροί θα ζητήσουναπ’ αυτήν την κληρονομίαν των πατέρων των.
Έγραφον εν Τουλών τη 25η Ιουλίου 1867
Ιππότης Ραούλ ντέ Ραμών
(Πλοίαρχος του Αυτοκρ. Ναυτικού)
Εν Όρμω Ναυαρίνου (Τέλη Οκτωβρίου 1827)
Ιδού εγώ προστάτης οκτώ εκ των δυστυχών πλασμάτων, τα οποία η μάχαιρα του Αιγυπτίου υστέρησε γονέων και του Μουσουλμάνου η λύσσα οικίας και πατρίδος.
Και οποίος πόνος ψυχής να βλέπη τις τα δυστυχή αυτά πλάσματα, παρθένους με καλλονήν Βασιλίσσης, εχούσας εις το μέτωπον την σφραγίδα της υπερόχου φυλής των, να προσπαθούν με τα τελευταία ράκη των να συγκαλύπτουν την γυμνότητα και τρέμουσαι εκ του ψύχους να εντείνουν γονυπετείς εν ικεσία τας χείρας. Οποία οδύνη εις τον πόνον της αργυροήχου φωνής των, όταν με δάκρυα εις τους οφθαλμούς έκραζον προς ημάς εις την μελωδικήν ελληνικήν γλώσσαν, ενώ ο Φράντς ο καλός μου ναύτης μετέφραζε:
– Έλεος. Γίνετε για μας γονείς αφού οι Τούρκοι έσφαξαν τους ιδικούς μας.
Η τρομερά μάχη εξηκολούθει ακόμη δεξιά ημών. Οι γενναίοι Άγγλοι καταβυθίζουν τα τελευταία των Τούρκων σκάφη ενώ απέναντί μας προς την νήσον της Σφακτηρίας μέσα εις τον πυκνόν καπνόν διεκρίνοντο ακόμη αι φλόγες αι οποίαι κατέτρωγον τα τελευταία λείψανα των Αιγυπτιακών πλοίων, τα οποία κατά την στιγμήν του κινδύνου ερρίφθησαν εις την ξηράν.
Η «Σειρήν» ελαφρά ως Σιλφίς και αντέχουσα ως βράχος ησύχαζε πλέον με το ήμισυ του πληρώματός της απουσιάζον εκ του καταστρώματος.
Οι μεν κείνται εν των νοσοκομείω φέροντες βαρύτατα διπλά και τριπλά τραύματα των Τουρκοαιγυπτιακών σφαιρών. Οι άλλοι ευτυχέστεροι κείνται εκεί παρά την γέφυραν ησυχάζοντες υπό την φιλόστοργον περίπτυξιν της Γαλλικής σημαίας, με την οποίαν εσκέπασαν το αίμα των. Απέθανον ένδοξον θάνατον μαχόμενοι υπέρ της Γαλλικής δόξης και υπερασπίζοντες την ευγενεστέραν και υψίστην του ανθρωπισμού αρχήν. Αύριον θα κοιμηθώσιν ήσυχοι υπό τον γαλανόν ουρανόν της ωραίας χώρας και το κύμα θα φέρη μέχρι της μεγάλης πατρίδος των την φήμην της ανδρείας των.
Ήμην ακόμη εις την θέσιν μου παρά τον πρωραίον ιστόν, αγωνιζόμενος με τους ολίγους άνδρας μου να στερεώσω αυτόν, απειλούντα να πέση παρά το πλευρόν του μεσαίου, όστις έπεσε ήδη υπό τας σφαίρας του Μουχαρέμ-Βέη, απειλήσας την ζωήν του ναυάρχου επιμένοντος να μένη επί του καταστρώματος παρά το πλευρόν των γενναίων μας.
Αίφνης ο Ερρίκος Σοάζελ φαίνεται ερχόμενος προς εμέ. Έχει και αυτός τον αριστερόν βραχίονα αδρανή ενώ το πρόσωπόν του καλύπτεται από αίμα. Είναι φίλος μου και ομοιόβαθμός μου, μας ήνωσε δε η υπηρεσία παρά τω ναυάρχω δι’ αρρήκτων δεσμών.
– Ραούλ, μου είπεν. Ο Ναύαρχος σε καλεί. Ανάγκη να παρουσιασθής αμέσως.
