Ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου για την Προστασία και Ανάπλαση του Πεντελικού (ΣΠΑΠ) και δημοτικός σύμβουλος Βριλησσίων Νικήτας Σταματελόπουλος, μιλά στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη για τις δράσεις, τις προτεραιότητες και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Σύνδεσμος, αλλά και για το όραμα της επόμενης ημέρας.
Με λόγο άμεσο και ξεκάθαρο, ο Νικήτας Σταματελόπουλος τοποθετείται για ζητήματα Πολιτικής Προστασίας, πρόληψης πυρκαγιών, περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, αλλά και για τον ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε μια εποχή αυξημένων απαιτήσεων και στην οποία, όπως ο ίδιος επισημαίνει, η κλιματική κρίση «ήρθε για να μείνει».
Παράλληλα, προχωρά στον απολογισμό της χρονιάς που σε λίγα 24ωρα μας αποχαιρετά, αναφέρεται στις συνεργασίες με τους Δήμους-μέλη και τη σημασία της ενεργού συμμετοχής των πολιτών, ενώ δεν παραλείπει να επισημάνει το μείζον πρόβλημα της υποχρηματοδότησης του Συνδέσμου.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΤΑΣΟΣ ΜΕΡΓΙΑΝΝΗΣ
Πώς θα χαρακτηρίζατε συνολικά το 2025 για τον ΣΠΑΠ; Ποιοι ήταν οι βασικοί στόχοι που είχατε θέσει στην αρχή του έτους και σε ποιο βαθμό αυτοί επιτεύχθηκαν;
Υπό το βάρος της καταστρεπτικής πυρκαγιάς του 2024, η προσπάθειά μας ήταν διμέτωπη. Από τη μία πλευρά, να συμμετάσχουμε στην ανάπλαση του πεντελικού τοπίου και, από την άλλη, να συνεισφέρουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, στην περαιτέρω θωράκιση του ζωντανού ακόμη φυσικού περιβάλλοντος. Όλα αυτά, υπό τη σκιά των συνεπειών μιας κλιματικής κρίσης που, όπως φαίνεται, ήρθε για να μείνει.
Στο πλαίσιο του πρώτου στόχου, στηρίξαμε τους Δήμους-μέλη μας στην απομάκρυνση της καμένης ύλης, ενώ παράλληλα διοργανώσαμε δενδροφυτεύσεις, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση του τοπίου, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό μέσω της ανθρώπινης παρέμβασης.
Σε ό,τι αφορά τον δεύτερο στόχο, ενισχύσαμε τους Δήμους-μέλη μας στις εργασίες προληπτικής πυροπροστασίας, με εκτεταμένους καθαρισμούς και χορτοκοπές, ενώ μέσω σημαντικών προμηθειών εξοπλισμού ενδυναμώσαμε την υποστήριξη των υπηρεσιών δασοπυρόσβεσης.
Σε μεγάλο βαθμό, και εντός των στενών οικονομικών πλαισίων του Συνδέσμου μας, και οι δύο στόχοι επιτεύχθηκαν, βάζοντας το δικό μας λιθαράκι στην ανάπλαση και την προστασία του πεντελικού τοπίου.
Πώς κύλησε η φετινή αντιπυρική περίοδος; Ποιες πρωτοβουλίες ανέλαβε ο ΣΠΑΠ το 2025 στον τομέα της πρόληψης πυρκαγιών;
Η φετινή αντιπυρική περίοδος, μετά την περσινή καταστροφική πυρκαγιά, αποτέλεσε μια ιδιαίτερη πρόκληση για όλους τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και της Πολιτικής Προστασίας, προκειμένου να προστατευτεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πληγωμένο πεντελικό τοπίο.
Έγκαιρα, με συνεργεία χορτοκοπής και ακολουθώντας τις υποδείξεις των Δήμων-μελών μας, προχωρήσαμε σε εκτεταμένους καθαρισμούς της επιδάφιας βλάστησης, απομακρύνοντας μεγάλες ποσότητες καύσιμης ύλης.
Παράλληλα, παραχωρήσαμε συμβασιούχους εργαζόμενους στους Δήμους-μέλη μας, ενισχύοντας τις δράσεις προληπτικής πυροπροστασίας, δεκαπέντε εποχικούς εργαζόμενους, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκαν στην περιοχή μας νέες εθελοντικές ομάδες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ο «Περσέας Πεντελικού – ΕΘΟΜΑΚ», η Πυροσβεστική Ομάδα Εθελοντών Μαραθώνα (ΠΟΕΜ), καθώς και το νέο Εθελοντικό Πυροσβεστικό Κλιμάκιο του Δήμου Κηφισιάς. Οι νέες αυτές δομές, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες εθελοντικές ομάδες, συνέβαλαν ουσιαστικά τόσο στην ενίσχυση των δράσεων πρόληψης όσο και στη βελτίωση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και της αποτελεσματικής αντιμετώπισης περιστατικών.
Κατά τη διάρκεια του κρίσιμου, ιδιαίτερα θερμού διαστήματος του καλοκαιριού, λειτούργησε στο κέντρο του ΣΠΑΠ πληροφοριακό κέντρο σε 24ωρη βάση, ενώ τις νυχτερινές ώρες υπήρχε καθημερινά, προληπτικά, εποχούμενο περιπολικό που κινούνταν περιμετρικά του πυρήνα του Πεντελικού. Για το ίδιο χρονικό διάστημα, βρισκόταν σε καθημερινή διαθεσιμότητα στελεχωμένο υδροφόρο όχημα χωρητικότητας 10 τόνων, για την ενίσχυση τυχόν επιχειρήσεων πυρόσβεσης.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, υπήρχε συνεχής εποπτεία των ανοικτών υδατοδεξαμενών του ΣΠΑΠ, ώστε να διατηρούνται πλήρως γεμάτες και έτοιμες για την πλήρωση πυροσβεστικών ελικοπτέρων.
Αξιοσημείωτο είναι ότι και οι ίδιοι οι Δήμοι-μέλη προετοιμάζονται πλέον συστηματικά, με καθαρισμούς, ενίσχυση της πρόληψης και σταδιακή αύξηση των μέτρων κάθε χρόνο. Στα Άνω Βριλήσσια, για παράδειγμα, ο δήμαρχος Γιάννης Πισιμίσης εγκατέστησε εννέα δεξαμενές πυρόσβεσης περιμετρικά του δάσους Αγίου Θεοκλήτου, ενισχύοντας σημαντικά την ετοιμότητα της περιοχής απέναντι σε πιθανούς κινδύνους. Αντίστοιχα, στον Δήμο Πεντέλης, χάρη στις άμεσες παρεμβάσεις της Πολιτικής Προστασίας του Δήμου, η εξάπλωση πυρκαγιών αποτράπηκε αποτελεσματικά, αναδεικνύοντας την αξία της συντονισμένης πρόληψης και ετοιμότητας.
Με την ευκαιρία, αξίζει να αναφερθεί ότι ο ΣΠΑΠ, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, προχώρησε στην προμήθεια αναπνευστικών μασκών με τα αντίστοιχα φίλτρα, τις οποίες διέθεσε στις εθελοντικές ομάδες των Δήμων-μελών. Παράλληλα, ζητούμενο παραμένει η περαιτέρω ενίσχυση των οργανωμένων αυτών ομάδων με πυροσβεστικά οχήματα, ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν ουσιαστικά τις γνώσεις και την εμπειρία τους, τόσο στην πρόληψη όσο και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση περιστατικών.
Υπήρξαν νέες τεχνολογίες ή εργαλεία που αξιοποιήθηκαν φέτος;
Κατά τη διάρκεια της φετινής περιόδου αξιοποιήθηκαν, πέραν της ανθρώπινης επιτήρησης, σύγχρονες τεχνολογίες και επιχειρησιακά εργαλεία. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκαν πολλαπλά drones από Δήμους-μέλη του Συνδέσμου, όπως η Πεντέλη, η Κηφισιά, τα Βριλήσσια και ο Μαραθώνας, δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο «εναέριο τείχος» επιτήρησης και έγκαιρης ανίχνευσης πιθανών εστιών πυρκαγιάς.
Παράλληλα, ο Σύνδεσμος προχώρησε στην παραχώρηση επιχειρησιακών οχημάτων σε ορισμένους Δήμους-μέλη, ενισχύοντας την επίγεια επιτήρηση και την προστασία του ορεινού όγκου. Επιπλέον, τοποθετήθηκαν δύο (2) νέες υδατοδεξαμενές πλήρωσης πυροσβεστικών ελικοπτέρων, χωρητικότητας εκατό (100) κυβικών μέτρων η καθεμία, στους Δήμους Πεντέλης και Διονύσου, σε συνεργασία με τις δημάρχους Νατάσα Κοσμοπούλου και Κατερίνα Μαϊχόσογλου. Η πρώτη εγκαταστάθηκε στο Διονυσοβούνι του Δήμου Διονύσου και η δεύτερη στον περιβάλλοντα χώρο του Νεκροταφείου Μελισσίων.
Οι παρεμβάσεις αυτές συνέβαλαν ουσιαστικά στην ενίσχυση της πρόληψης, της επιτήρησης και της ταχείας επιχειρησιακής ανταπόκρισης.
Παράλληλα, έως το τέλος του έτους, όλες οι δεξαμενές του ΣΠΑΠ θα εξοπλιστούν με αισθητήρες στάθμης – πλήρωσης, οι οποίοι θα παρέχουν σε πραγματικό χρόνο συνεχή ενημέρωση για την κατάστασή τους.
Πόσες και ποιές αναδασωτικές δράσεις υλοποιήθηκαν το 2025 στο Πεντελικό; Πόσοι πολίτες, σχολεία, σύλλογοι συμμετείχαν και με ποιο τρόπο διασφαλίζεται η βιωσιμότητα των αναδασώσεων και η σωστή παρακολούθησή τους;
Το 2025, ο Σύνδεσμος, σε συνεργασία με τους Δήμους-μέλη και τον φορέα «Όλοι Μαζί Μπορούμε», υλοποίησε συνολικά έξι (6) αναδασωτικές δράσεις σε περιοχές όπως ο Κοκκιναράς Κηφισιάς, η περιοχή πλησίον του Παίδων Πεντέλης, ο Γέρακας και ο Άγιος Στέφανος. Σε κάθε δράση φυτεύτηκαν περίπου 1.500 νέα δέντρα.
Στις δράσεις συμμετείχαν ενεργά πολίτες όλων των ηλικιών, με ολοένα και περισσότερους ανθρώπους να εντάσσονται σε κάθε νέα πρωτοβουλία. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήταν η συμμετοχή των νέων, οι οποίοι με ενθουσιασμό δείχνουν έμπρακτο ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και η παρουσία οικογενειών, που δημιούργησαν μια ζωντανή αίσθηση κοινότητας. Τοπικοί σύλλογοι συνέβαλαν καθοριστικά στην επιτυχία των δράσεων, ενώ η συμμετοχή μαθητών σε οργανωμένες αναδασώσεις ενίσχυσε την περιβαλλοντική τους συνείδηση, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα να διαπιστώσουν με τα ίδια τους τα χέρια τα αποτελέσματα της προσπάθειάς τους.
Στόχος μας είναι η περαιτέρω ενεργοποίηση και ουσιαστική εμπλοκή των μαθητών σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες, ώστε να καλλιεργηθεί η αίσθηση ευθύνης απέναντι στο περιβάλλον και να ενισχυθεί η συμμετοχή τους σε δράσεις που επιφέρουν πραγματικό όφελος στην τοπική κοινωνία.
Για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των αναδασώσεων, εφαρμόζονται συστηματικές πρακτικές φροντίδας, όπως τακτικά ποτίσματα κατά τη θερινή περίοδο και η δημιουργία κατάλληλων λάκκων φύτευσης, που συμβάλλουν στην καλύτερη συγκράτηση του νερού και την υγιή ανάπτυξη των δέντρων. Μέσω αυτών των μέτρων, επιδιώκουμε τη μέγιστη δυνατή επιβίωση και ανάπτυξη των φυτών.
Τι πρωτοβουλίες ανέλαβε ο ΣΠΑΠ για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών μέσα στο 2025;
Πριν από κάθε δενδροφύτευση και εθελοντικό πότισμα, οργανώνεται συστηματική και μαζική ενημέρωση του κοινού, καθώς και ειδικά σχεδιασμένες δράσεις για τους μαθητές, με στόχο την κατανόηση της σημασίας των αναδασώσεων και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μαθητική αναδάσωση, κατά την οποία οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στη φύτευση δέντρων, ενισχύοντας την άμεση και βιωματική επαφή τους με τη φύση και καλλιεργώντας την περιβαλλοντική τους ευαισθητοποίηση.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στη μακροπρόθεσμη προστασία του Πεντελικού; Υπάρχει ανταπόκριση από τη νέα γενιά;
Ο ρόλος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι καθοριστικός για τη μακροπρόθεσμη προστασία του Πεντελικού, καθώς η ενημέρωση και η ενεργή συμμετοχή της νέας γενιάς διαμορφώνουν τις βάσεις για έναν πιο συνειδητοποιημένο και υπεύθυνο πολίτη του αύριο. Η ανταπόκριση των μαθητών τα τελευταία χρόνια είναι ιδιαίτερα θετική και ενθαρρυντική, καθώς εκδηλώνουν έντονο ενδιαφέρον για τη συμμετοχή τους σε σχετικές πρωτοβουλίες.
Στο πλαίσιο αυτό, προγραμματίζεται νέα μαθητική αναδάσωση στα μέσα Ιανουαρίου, στην περιοχή του Δήμου Διονύσου, συνεχίζοντας τη συστηματική προσπάθεια ενίσχυσης της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και της ενεργούς συμμετοχής των μαθητών σε δράσεις ουσιαστικής προσφοράς προς το φυσικό περιβάλλον.
Πριν από λίγες εβδομάδες έγινε γνωστό ότι ο ΣΠΑΠ και ο Περιβαλλοντικός Οργανισμός WE4ALL υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας με κύριο στόχο την ανάδειξη του έργου προστασίας, θωράκισης και αποκατάστασης του Πεντελικού Όρους. Τι περιλαμβάνει αυτό το μνημόνιο;
Πράγματι, υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του Προέδρου του ΣΠΑΠ και δημάρχου Κηφισιάς Βασίλη Ξυπολυτά, και του συνιδρυτή της WE4ALL Γιάννη Ηλιόπουλου. Η συνεργασία αυτή εστιάζει σε ένα ευρύ φάσμα δράσεων, όπως:
-Αναδασώσεις και δενδροφυτεύσεις στην περιοχή της Πεντέλης.
-Δράσεις καθαρισμού και πρόληψης πυρκαγιών.
-Περιβαλλοντικές εθελοντικές δράσεις κάθε μορφής.
-Εκπαιδευτικές δράσεις στη φύση για μαθητές, με στόχο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.
-Φροντίδα και πότισμα των φυτεμένων δέντρων, για τη βιώσιμη ανάπτυξή τους.
-Εφαρμογή νέων τεχνολογιών για την προστασία του δάσους από πυρκαγιές.
Κατά την προσωπική μου άποψη, κάθε νέο δέντρο και κάθε δράση που στοχεύει στην προστασία και την αναγέννηση του Πεντελικού έχει ιδιαίτερη σημασία. Ακόμη και η πιο μικρή πρωτοβουλία συμβάλλει στη δημιουργία ενός πιο υγιούς, ανθεκτικού και βιώσιμου φυσικού περιβάλλοντος.
Σε προηγούμενη συνομιλία μας (Ιούνιος 2024) λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας διοίκησης του ΣΠΑΠ είχατε αναφερθεί στην μείζον ζήτημα της υποχρηματοδότησης του ΣΠΑΠ σε σχέση με άλλους Συνδέσμους. Σήμερα τι εξελίξεις υπάρχουν πάνω σε αυτό το θέμα;
Από την ανάληψη των καθηκόντων της νέας διοίκησης του ΣΠΑΠ, πριν από ενάμιση χρόνο, το ζήτημα της υποχρηματοδότησης του Συνδέσμου αποτελεί βασική προτεραιότητα. Ο πρόεδρος Βασίλης Ξυπολυτάς έχει καταθέσει στους αρμόδιους φορείς ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προτάσεων και δράσεων για την ουσιαστική ενίσχυση της προστασίας του Πεντελικού, και η διοίκηση αναμένει την έγκρισή του.
Παράλληλα, η διοίκηση δεν περιορίζεται μόνο στο επίπεδο των προτάσεων, αλλά προχωρά και σε απτές παρεμβάσεις για τη βελτίωση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του ΣΠΑΠ. Στο πλαίσιο αυτό, ο Σύνδεσμος έχει ήδη προμηθευτεί δύο πυροσβεστικά οχήματα με ίδιους πόρους, έχει ενισχυθεί με δύο επιπλέον οχήματα μέσω δωρεάς της Περιφέρειας Αττικής και, πρόσφατα, παρέλαβε τρία νέα πυροσβεστικά οχήματα τύπου 4×4, δωρεά του Ομίλου HELLENiQ ENERGY. Ως αποτέλεσμα αυτών των παρεμβάσεων, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο ΣΠΑΠ έχει ουσιαστικά σχεδόν διπλασιάσει τον στόλο των επιχειρησιακών οχημάτων 4×4, ενισχύοντας καθοριστικά τη δυνατότητα πρόσβασης και επέμβασης σε δύσβατες περιοχές.
Τα οχήματα αυτά διατέθηκαν στους Δήμους-μέλη του Συνδέσμου, ενισχύοντας σημαντικά το τοπικό δυναμικό πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών.
Παρά τις παραπάνω ενέργειες, η ετήσια χρηματοδότηση του Συνδέσμου από τους Δήμους-μέλη και από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) Πυροπροστασίας του Υπουργείου Εσωτερικών παραμένει αμετάβλητη εδώ και αρκετά χρόνια και αποδεικνύεται ανεπαρκής σε σχέση με το εύρος και τις απαιτήσεις του έργου που καλείται να επιτελέσει ο ΣΠΑΠ.
Ως αντιπρόεδρος του ΣΠΑΠ τι μάθατε από τις εμπειρίες της φετινής χρονιάς και ποιες οι προσδοκίες σας για το 2026;
Ως αντιπρόεδρος του ΣΠΑΠ, η φετινή χρονιά ανέδειξε με σαφήνεια ότι η συνεργασία, ο συντονισμός και η επιμονή αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την προστασία και την αναγέννηση του Πεντελικού. Παράλληλα, κατέστη σαφές ότι απαιτείται διαρκής διεκδίκηση και πίεση προς τη δημόσια διοίκηση για πιο άμεσες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις, ώστε οι δράσεις μας να αποφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η παρούσα περίοδος είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για την Πεντέλη, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη μία από τις μεγαλύτερες αναδασωτικές προσπάθειες που έχουν υλοποιηθεί στη χώρα. Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Αναδασώσεων, το οποίο εκπονήθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, πραγματοποιούνται φυτεύσεις 995.000 νέων φυτών σε έκταση 17.500 στρεμμάτων. Παράλληλα, συνεχίζονται οι αναδασώσεις στο Πεντελικό μέσω του προγράμματος «Όλοι Μαζί Μπορούμε», του ΣΠΑΠ και άλλων φορέων.
Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι η φυσική αναδάσωση εξελίσσεται δυναμικά σε περιοχές όπου η φύση έχει τη δυνατότητα να αναγεννηθεί αυτόνομα, επιβεβαιώνοντας τη σημασία της ορθής διαχείρισης και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Με συνεργασία, σχέδιο και επιμονή, η Πεντέλη μπορεί και θα ξαναγίνει πράσινη και ανθεκτική. Για το 2026, οι προσδοκίες μας εστιάζουν στη συνέχιση αυτής της πορείας, με περαιτέρω ενίσχυση των υποδομών, της στελέχωσης, της εκπαίδευσης και της ενεργούς συμμετοχής της κοινωνίας.
