Το 2000 ιδρύθηκαν σε όλη την Ελλάδα 499 Σχολικές Βιβλιοθήκες για την εξυπηρέτηση των αναγκών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ. Οι Βιβλιοθήκες αυτές λειτουργούν με την έκδοση ΑΒΕΚΤ 5.0. Τι είναι αυτό; Σύστημα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Το πώς εξοπλίστηκαν και λειτούργησαν μέχρι τώρα θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο συγγραφής βιβλίων, αλλά βέβαια δεν είναι η πρόθεσή μου αυτή στο συγκεκριμένο άρθρο. Σκοπεύω να μιλήσω για ό,τι με αφορά και επειδή τυγχάνω υπεύθυνη Σχολικής Βιβλιοθήκης σε κάποιο Σχολειό στα Βόρεια Προάστια συμβαίνει να έχω τεκμηριωμένη άποψη.
Η Σχολική Βιβλιοθήκη λοιπόν της οποίας έχω την τιμή να προΐσταμαι είναι ένας χώρος άνετος και συμπαθητικός όπου κανονικά θα έπρεπε να λατρεύεται το βιβλίο. Στην πραγματικότητα φιλοξενεί πολύ συχνά ολόκληρα τμήματα του Σχολείου τα οποία, με τη συνοδεία και την επίβλεψη του Καθηγητή, παρακολουθούν προβολές ταινιών, διότι εκτός από τα βιβλία ο χώρος περιλαμβάνει και τηλεόραση, οθόνη προβολής, προβολέα και dvd player.
Η βασική συλλογή της Βιβλιοθήκης αποτελείται από 5500 τίτλους βιβλίων και άφθονο έντυπο υλικό, περιοδικά και εφημερίδες. Επίσης έχει οπτικοακουστικό υλικό, κασέτες και σύστημα ήχου. Οι μαθητές και οι Καθηγητές του Σχολείου έχουν το δικαίωμα (μάλλον την υποχρέωση) να γίνουν μέλη της Βιβλιοθήκης προκειμένου να χρησιμοποιούν το χώρο και το υλικό της, αφού συμπληρώσουν το έντυπο της σχετικής αίτησης και αποκτήσουν ειδική κάρτα λαμβάνοντας έναν κωδικό αριθμό. Μέλη της Βιβλιοθήκης μπορούν να γίνουν επίσης και όσοι γονείς επιθυμούν.
Η Βιβλιοθήκη αποτελεί κυρίως χώρο μελέτης και έρευνας, επομένως το πρωταρχικό καθήκον μου είναι να τηρώ την ησυχία και την πειθαρχία στο χώρο αυτό, πράγμα διόλου εύκολο. Όταν σε κάθε διάλειμμα «μπουκάρουν» μέχρι και 25 παιδιά για να διαβάσουν το μάθημα της επόμενης ώρας ή απλά να χαζολογήσουν, άντε μετά εσύ κυρά Καθηγήτρια να επιβληθείς αναίμακτα. Πρέπει να έχεις βαθιά γνώση της Παιδαγωγικής (ευτυχώς η μακρόχρονη θητεία μου στην Εκπαίδευση μού την πρόσφερε) για να διατηρήσεις τις ισορροπίες και να βγεις αλώβητος, ειδικά όταν στερείσαι το βασικό όπλο της εξουσίας του Δασκάλου που είναι βέβαια ο βαθμός.
Εκτός από τα γλαφυρά αυτά «γιουρούσια» των παιδιών, τι άλλο έχει να αντιμετωπίσει ο Υπεύθυνος μιας Σχολικής Βιβλιοθήκης; Την υποχρέωση να εξυπηρετεί όποιο παιδί επιθυμεί να ενημερωθεί και να ερευνήσει κάποιο γνωστικό αντικείμενο ή να ψάξει για κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο. Την ίδια υποχρέωση εννοείται πως έχει και για τους συναδέλφους καθηγητές. Στην περίπτωση που δεν βλέπει το επάγγελμά του στενά δημοσιοϋπαλληλικά, μπορεί να βάλει ως στόχο να κάνει τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο και το διάβασμα, πράγμα πιστέψτε με πολύ δύσκολο. Ένας Υπεύθυνος Σχολικής Βιβλιοθήκης οφείλει να είναι παντογνώστης – τουλάχιστον. Πρέπει να γνωρίζει ει δυνατόν, όλα τα βιβλία. Να ενημερώνεται για τις νέες εκδόσεις, να εμπλουτίζει τη βιβλιοθήκη του παρακαλώντας τους εκδότες για κάποια προσφορά δωρεάν, δηλαδή τιμής ένεκεν. Γιατί αυτό; Διότι οι Σχολικές Βιβλιοθήκες είναι …άπορες, δεν έχουν παραδάκι. Μη βιάζεστε, θα ’ρθούμε και σ’ αυτό.
Η Βιβλιοθήκη εκτός από μελετητική είναι και δανειστική. Ο υπεύθυνος δηλαδή είναι υποχρεωμένος να καταγράφει χειρόγραφα και ηλεκτρονικά όσα βιβλία ζητούν να δανειστούν τα μέλη, να παρακολουθεί τους χρόνους και να τα ξεχρεώνει με την επιστροφή. Και ερχόμαστε στο προκείμενο: εντάξει η καταγραφή με το χεράκι, τι γίνεται όμως όταν το ηλεκτρονικό σύστημα λειτουργίας των Σχολικών Βιβλιοθηκών το περίφημο ΑΒΕΚΤ, έχει εκπνεύσει προ πολλού; Καταγγέλλω από το βήμα αυτό ότι από το Δεκέμβριο ακυρώθηκε η δυνατότητά μου να δέχομαι και να στέλνω email, πράγμα που αποτελεί μέρος της δουλειάς μου. Φανταστείτε μια Σχολική Βιβλιοθήκη αποκομμένη ηλεκτρονικά από το περιβάλλον, από τις υπόλοιπες Σχολικές Βιβλιοθήκες, από το Υπουργείο, από οποιονδήποτε φορέα εν πάση περιπτώσει και από οποιαδήποτε αρχή. Όμορφα, έ; Επί πλέον σταμάτησε η δυνατότητα καταγραφής οποιασδήποτε υποχρεωτικής λειτουργίας μέσω ΑΒΕΚΤ.
Με ημερομηνία 16/9/09 έφτασε στα Σχολεία μια πρόταση από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης η οποία αφορά στην αναβάθμιση της βάσης δεδομένων βιβλιοθήκης και ούτε λίγο ούτε πολύ, ζητάει χιλιάδες ευρώ για να την υλοποιήσει. Το πακέτο περιλαμβάνει εκτός από την αναβάθμιση του ΑΒΕΚΤ και την υποστήριξη της Βιβλιοθήκης για ένα έτος, e-learning εκπαίδευση και κάποιες άλλες παροχές. Σημειωτέον, και εδώ είναι το αγκάθι (σας υποσχέθηκα να επανέλθω), οι Σχολικές Βιβλιοθήκες από όταν ιδρύθηκαν δεν είχαν ποτέ δικά τους χρήματα. Ενώ είχαν δημιουργηθεί φιλόδοξα, είχε προβλεφθεί κονδύλι για την επιμόρφωση των Υπευθύνων κ.λ.π. στην πορεία το πράγμα σκάλωσε και έμειναν απένταρες. Εμένα π.χ. το αξιότιμο Ελληνικό Κράτος δεν έδωσε πεντάρα για να με επιμορφώσει. Επιμορφώθηκα μόνη μου με τη γνωστή πανάρχαια μέθοδο: στου κασίδη το κεφάλι. Δε θα ξεχάσω όταν στην απόγνωσή μου, μόλις είχα αναλάβει τη θέση μου, τηλεφώνησα στο ΕΚΤ (είπαμε, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης) για να βοηθηθώ. Μια κοπέλα στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, όταν της εξήγησα το πρόβλημά μου, μου απάντησε: «Διαβάστε τα εγχειρίδια». Εννοούσε κάποιες εκδόσεις του ΕΚΤ που κατά τύχη βρήκα σε ένα ντουλάπι. Τι κρύβεται πίσω από το ΕΚΤ; Ποιος πληρώνει για όλα αυτά; Πού πήγαν τα χρήματα; Υπάρχει διαφάνεια στις συναλλαγές μεταξύ Υπουργείου Παιδείας και όσων άλλων φορέων εμπλέκονται στο αμαρτωλό παρελθόν των Σχολικών Βιβλιοθηκών; Το θέμα είναι μεγάλο και βαρύ, όποιος ενδιαφέρεται σοβαρά ας το ψάξει.
Εγώ θα περιοριστώ στα εξής: Τι Παιδεία και τι Εκπαίδευση θέλουμε στην Ελλάδα; Μια Σχολική Βιβλιοθήκη θα έπρεπε να βρίσκεται στην καρδιά της σχολικής ζωής, να τιμάται και να στηρίζεται με χίλιους τρόπους και όχι να αφήνεται έρμαιο στην τύχη της. Τι κάνει το Κράτος για να στηρίξει το Βιβλίο, αυτό το ευαίσθητο και πολύτιμο πολιτιστικό αγαθό; Πώς θα ανεβάσει το επίπεδο και πώς θα προωθήσει τη φιλαναγνωσία των πολιτών;
Αλλά βέβαια, εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν.
Εδώ ψάχνουμε να βρούμε ποιος δημιούργησε (και ποιος έφαγε) τις τεράστιες μαύρες τρύπες, εδώ κινδυνεύει να καταρρεύσει το Κράτος οικονομικά. Για φτωχές Σχολικές Βιβλιοθήκες θα μιλάμε τώρα;
Βασιλική Πιτούλη
