Την ταινία «Τη μέρα που έγινα γυναίκα» την οποία αφιερώνει στις γυναίκες όλου του κόσμου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου), προβάλλει την Πέμπτη 10 Μαρτίου στις 20.15 στο ΤΥΠΕΤ το Cine -Δράση.
Η δύναμη του ιρανικού κινηματογράφου
Η ταινία είναι μια ακόμα απόδειξη για το πόσο υγιής και ζωντανός είναι ο ιρανικός κινηματογράφος. Είναι ευχάριστη σαν γιορτή εκείνων των μικρών στιγμών ελευθερίας που έρχονται όταν τις αναζητάς. Δηλώνει απερίφραστα ότι οι γυναίκες όλων των ηλικιών αναζητούν διαφυγή από τις ανεκπλήρωτες υπάρξεις που τους υπαγορεύει μια ανδροκρατική κοινωνία. Σχολιάζει με τρόπο ποιητικό, μέσω μιας σειράς εφευρετικών αναπαραστάσεων και εκρήξεων καλλιτεχνικής φαντασίας την θέση της γυναίκας στο σημερινό Ιράν, μια θέση διόλου εύκολη. Ερμηνεύει τη στάση της ιρανικής κοινωνίας απέναντι στο γυναικείο φύλο και αναλύει τη σημασία να καταπνίγει κάθε γυναίκα τις επιθυμίες της ή να ζει με τον φόβο των επιπτώσεων αν δεν το κάνει. Και αυτό δεν αφορά μόνο τις Ιρανές, αλλά τις γυναίκες όλου του κόσμου.
Η Meshkini συνδέει με άμεσο, απλό ύφος και απόλυτη αληθοφάνεια τρεις ιστορίες γυναικών– που εκπροσωπούν τις τρεις ηλικίες της γυναίκας. Ένα κορίτσι στα πρόθυρα της εφηβείας, μια νεαρή σύζυγος αποφασισμένη να μην καταδυναστεύεται και μια πλούσια χήρα που δηλώνει: «Ό,τι δεν είχα ποτέ, θα το αγοράσω τώρα για τον εαυτό μου». Αυτές οι τρεις γυναίκες κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να είναι ο εαυτός τους παρά τους αυστηρούς περιορισμούς. Η πρώτη περίπτωση αναφέρεται στη Χαβά, ένα κορίτσι την ημέρα των ένατων γενεθλίων του. Μέχρι σήμερα, θεωρούνταν παιδί και έπαιζε ελεύθερα με τον καλύτερό της φίλο. Αλλά στο εξής πρέπει να αρχίσει να φοράει τσαντόρ για να «προστατεύει το κεφάλι και το σώμα της από τη θέα των ανδρών». Δεν θα μπορεί να παίζει με αγόρια. Το πέρασμα της στην ηλικία της γυναίκας είναι προγραμματισμένο για τα ξημερώματα, αλλά η μητέρα και η γιαγιά της της δίνουν αναβολή, μέχρι το μεσημέρι. Βάζουν ένα όρθιο ραβδί στο έδαφος και όταν η σκιά του εξαφανιστεί, η κοριτσίστικη της ηλικία έχει τελειώσει. Εκείνη μετρά τη σκιά με τα δάχτυλά της και μοιράζεται ένα γλειφιτζούρι με το φιλαράκι της. Στη δεύτερη ιστορία μια ομάδα γυναικών, ντυμένες από την κορυφή μέχρι τα νύχια στα μαύρα, κάνουν ποδήλατο σε έναν δρόμο δίπλα στη θάλασσα. Μια εικόνα σουρεαλιστική, αλλά είναι μόνον ένας ποδηλατικός αγώνας κοριτσιών. Ένας άγριος έφιππος άντρας καταδιώκει, την επικεφαλής του αγώνα. Είναι ο σύζυγος της και απαιτεί να αποσυρθεί. Αρχικά της φωνάζει με απογοήτευση στη συνέχεια την απειλεί με διαζύγιο, παρομοιάζοντας το ποδήλατο με «βουνό του διαβόλου». Εκείνη εξακολουθεί να κάνει πετάλι με μανία, καθώς ο σύζυγος συνοδευόμενος και άλλα μέλη της οικογένειας, τη σταματά με το ζόρι. Το τρίτο επεισόδιο μοιάζει να προέρχεται από σε βουβή κωμωδία ή από το σινεμά του Κουστουρίτσα. Ένα νεαρό αγόρι σπρώχνει ένα αναπηρικό καροτσάκι. Πίσω του μια ηλικιωμένη γυναίκα, το κατευθύνει σε αγορές: ένα ψυγείο, μια τηλεόραση, τραπέζια και καρέκλες. Σύντομα βρίσκεται επικεφαλής μιας παρέλασης αγοριών που σπρώχνουν καρότσια γεμάτα με καταναλωτικά αγαθά. Κληρονόμησε πολλά χρήματα και σχεδιάζει να τα ξοδέψει όσο μπορεί, σε πράγματα που δεν μπορούσε να αγοράσει όσο ήταν παντρεμένη.
Μια οικογενειακή ταινία
Την ταινία σκηνοθετεί η Marzieh Meshkini σε σενάριο του συζύγου της Mohsen Makhmalbaf. Η κόρη τους Samira με την ταινία της «οι Blackboards» (2000) συμμετείχε επίσημα στο Φεστιβάλ Καννών. Καθόλου άσχημα για μια 20χρονη. Είναι οικογένεια κινηματογραφιστών. Σε αντίθεση με τις ηρωίδες αυτής της ταινίας, οι γυναίκες της οικογένειας Makhmalbaf έχουν να σκεφτούν την ημέρα που έγιναν σκηνοθέτες.
Ένα από τα δυνατά σημεία της ταινίας είναι ότι δεν σταματά ποτέ τη δράση για να εξηγήσει τι συμβαίνει. Οι χαρακτήρες της δεν υπερασπίζονται, ούτε δικαιολογούν τη συμπεριφορά τους. Η σύζυγος απαντά στις απειλές κάνοντας πετάλι με μεγαλύτερη δύναμη. Η συνεχής κίνηση δηλώνει με έμφαση το αίτημα της για ελευθερία, εκφράζει την ανάγκη της να αποδράσει από ένα ασφυκτικό περιβάλλον. Η ακινησία στο τέλος του επεισοδίου δηλώνει το τραγικό αδιέξοδο, την επιστροφή στη γυναικεία φυλακή της. Η Χαβά θα στερηθεί το φίλο των παιδικών χρόνων της, αλλά εμπιστεύεται τη μητέρα και τη γιαγιά της και υποτάσσεται στις προσταγές τους. Μόνο η ηλικιωμένη κυρία, που ηγείται θριαμβευτικά της πομπής των αγοριών, φαίνεται απαλλαγμένη από το σύστημα. Αν και πάλι έχει τη συνήθεια να τραβάει το σάλι της προς τα εμπρός πάνω από το κεφάλι της, μια χειρονομία-υπενθύμιση στον εαυτό της ότι είναι γυναίκα και πρέπει να παίζει σύμφωνα με τους κανόνες.
Ιράν Κοινωνική, 2000. Διάρκεια: 78′. Σκηνοθεσία: Marzieh Meshkini Πρωταγωνιστούν: Fatemeh Cheragh Akhtar, Shahr Banou Sisizadeh, Hassan Nabehan, Ameneh Passand, Shabnam Toloui
