Γράφει η Φιορίτα Πουλακάκη MD, PhD, FEBS Χειρουργός Μαστού Διευθύντρια Κλινικής Μαστού Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
H χειρουργική θεραπεία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Συνιστάται ως πρώτη θεραπευτική αντιμετώπιση στους περισσότερους τύπους καρκίνου του μαστού, εκτός από τον φλεγμονώδη καρκίνο μαστού, τον τοπικά προχωρημένο καρκίνο και κάποιους εξαιρετικά επιθετικούς τύπους κακοήθειας, όπου θα πρέπει πρώτα η ασθενής να προχωρήσει σε χημειοθεραπεία για τη «συρρίκνωση» του όγκου και να ακολουθήσει η χειρουργική θεραπεία.
Η αλλαγή αυτή στη σειρά των θεραπειών, δηλαδή πρώτα χημειοθεραπεία και στη συνέχεια χειρουργική επέμβαση (όταν βέβαια υπάρχει ένδειξη), έχει σημαντικά οφέλη για τις ασθενείς. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που μπορεί να αποφευχθεί η μαστεκτομή και η ασθενής να διασφαλιστεί πλήρως, διατηρώντας ταυτόχρονα τον μαστό της.
Ογκολογική εξασφάλιση και αισθητικό αποτέλεσμα
Πρώτιστη μέριμνα, για όλες τις επεμβάσεις στον μαστό, είναι η ογκολογική εξασφάλιση της ασθενούς, στην οποία δεν χωράει κανένας συμβιβασμός.
Παράλληλα, βέβαια θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια για το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα που μπορεί να επιτευχθεί, ακολουθώντας τις αρχές της ογκοπλαστικής χειρουργικής. Πλέον, οι ογκοπλαστικές τεχνικές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της χειρουργικής του μαστού. Στα πλαίσια αυτής της πρακτικής, η εκτομή του όγκου θα πρέπει να γίνεται με τομή, η οποία θα φαίνεται όσο το δυνατό λιγότερο, λόγω θέσης, χωρίς να αλλάξει το σχήμα του μαστού. Τα υλικά που χρησιμοποιούμε, σε συνδυασμό με τις τεχνικές που έχουμε υιοθετήσει, συμβάλλουν ώστε μετά από μερικούς μήνες το σημείο της τομής να φαίνεται ελάχιστα και αργότερα, σχεδόν, καθόλου.
Διάγνωση και χειρουργείο
Η τεχνολογία αιχμής στην απεικόνιση του μαστού, που πλέον διαθέτουμε, έχει οδηγήσει στη διάγνωση του καρκίνου σε εξαιρετικά μικρό μέγεθος, συνήθως μερικών χιλιοστών, γεγονός που τους καθιστά αψηλάφητους.
Πολύ συχνά, το απεικονιστικό εύρημα είναι μόνο αποτιτανώσεις στη μαστογραφία, που επίσης δεν είναι δυνατόν να ψηλαφηθούν. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, θα πρέπει να προηγηθεί της επέμβασης (συνήθως λίγες ώρες πριν), ο εντοπισμός του όγκου με την καθοδήγηση υπερήχου, μαστογραφίας ή μαγνητικής μαστογραφίας, που επιτυγχάνεται τοποθετώντας ένα πολύ λεπτό συρμάτινο οδηγό.
Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, επιλέγουμε, πάντα, την απεικονιστική μέθοδο που ανέδειξε καλύτερα το εύρημα. Στη συνέχεια η ασθενής κατευθύνεται στο χειρουργείο, όπου με πολύ μικρή τομή ακολουθούμε τον συρμάτινο οδηγό και γίνεται εκτομή του όγκου με ασφαλή χειρουργικά όρια. Στο σημείο από το οποίο έχει αφαιρεθεί το τμήμα του μαστού τοποθετούμε μικροσκοπικά clips τιτανίου ώστε να είναι αποτελεσματικότερη η ακτινοθεραπεία, λαμβάνοντας επιπλέον ακτινοβολία (boost στο σημείο που ήταν όγκος και έχουν τοποθετηθεί τα cips). Επιπλέον, σε μελλοντικές μαστογραφίες ελέγχεται ο μαστός ασφαλέστερα.
Λεμφαδένας φρουρός
Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνει την αφαίρεση τμήματος του μαστού, που περιέχει τον όγκο και την αφαίρεση του λεμφαδένα φρουρού της μασχαλιαίας κοιλότητας στην πλειοψηφία των επεμβάσεων. Η χειρουργική της μασχάλης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της χειρουργικής αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού. Ο πρώτος λεμφαδένας της μασχαλιαίας κοιλότητας, που προσλαμβάνει τη λέμφο του μαστού, ονομάζεται λεμφαδένας φρουρός. Η αξία της βιοψίας του λεμφαδένα φρουρού, στη σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση, είναι πλέον αδιαμφισβήτητη.
Έπειτα από πολυάριθμες μελέτες με μεγάλους αριθμούς ασθενών, έχει αποδειχθεί ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών η βιοψία του λεμφαδένα φρουρού είναι αρκετή τόσο για τη σταδιοποίηση του καρκίνου, όσο και θεραπευτικά, υπό κάποιες προϋποθέσεις. Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι ενδείξεις για βιοψία μόνο του λεμφαδένα φουρού, χωρίς να απαιτείται συμπληρωματικά λεμφαδενικός καθαρισμός. Για τους ασθενείς που πληρούν τις ενδείξεις αυτές, έχει αποδειχθεί ότι η συνολική πρόγνωση αυτών που έχουν υποστεί λεμφαδενικό καθαρισμό, δεν διαφέρει στο ελάχιστο σε σχέση με εκείνους που έκαναν μόνο βιοψία λεμφαδένα φρουρού.
Στα πλεονεκτήματα της βιοψίας του λεμφαδένα φρουρού συγκαταλέγονται ο μικρός χρόνος διάρκειας του χειρουργείου, στο οποίο υποβάλλεται η ασθενής με λιγότερη νοσηρότητα, εξαιτίας του μειωμένου χρόνου της επέμβασης αλλά και της έκτασής της. Επιπλέον, τόσο οι άμεσες επιπλοκές, όπως η μετεγχειρητική λεμφόρροια, αλλά και οι απώτερες επιπλοκές, όπως πόνος και λεμφοίδημα, είναι σημαντικά λιγότερες σε σχέση πάντα με την εφαρμογή του κλασικού λεμφαδενικού καθαρισμού, στον οποίο παλαιότερα υποβάλλονταν όλες οι ασθενείς με καρκίνο μαστού.
Αναφορικά με την τοπική θεραπεία θα πρέπει πάντα η επέμβαση διατήρησης του μαστού, να συνοδεύεται από ακτινοθεραπεία. Έχουμε στη διάθεσή μας μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας, όπου επιτρέπουν με την ίδια ασφάλεια ολιγοήμερα σχήματα ακτινοθεραπείας με ελάχιστες επιπλοκές και πολλά οφέλη για τις ασθενείς.
