Τους άξονες του καινοτόμου για τα ελληνικά δεδομένα και φιλόδοξου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ψυχική Υγεία που εκπόνησε και υλοποιεί το Υπουργείο Υγείας, παρέθεσε και ανέλυσε η αρμόδια υφυπουργός Ζωή Ράπτη, σε σχετική εκδήλωση που φιλοξένησε το Κέντρο Τέχνης, Τύπου και Πολιτισμού ΑΜΑΡΥΣΙΑ, το Σάββατο 11 Μαρτίου, παρουσία εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης και πολιτών.
Αρχικά η υφυπουργός, αφού ευχαρίστησε τους παριστάμενους για την παρουσία τους, έκανε λόγο για ένα σχέδιο «που αποτυπώνει τις εθνικές μας στρατηγικές για ένα σύγχρονο σύστημα ποιοτικών υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του 21ου αιώνα, με ίση πρόσβαση και μηδενική ανοχή σε αποκλεισμού, το οποίο θέτει την Ψυχική Υγεία στο επίκεντρο της δημόσιας πολιτικής, με την ενσωμάτωση της σε όλα τα πεδία ζωής, όπως στο χώρο της εκπαίδευσης, στο χώρο του πολιτισμού, στις συνθήκες εργασίας, στον χωροταξικό και αστικό σχεδιασμό και στις πολιτικές για το περιβάλλον».
«Στήριξη από την πρώτη στιγμή στα Τέμπη»
Φυσικά, ήταν αναπόφευκτη η αναφορά στην σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, η διαχείριση της οποίας ανέδειξε και πάλι την ανάγκη ύπαρξης σοβαρών δομών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
«Τις τελευταίες ημέρες, βιώσαμε όλοι τραγικές στιγμές και πρωτίστως οι τραυματίες και οι οικογένειες των θυμάτων της ανείπωτης τραγωδίας στα Τέμπη», ανέφερε η Ζ. Ράπτη και συνέχισε: «Σπεύσαμε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό των συναθρώπων μας για να παρέχουμε πρακτική βοήθεια και ψυχολογική υποστήριξη στους επιζώντες και τις οικογένειες αυτών και τόσο άδικα έχασαν τη ζωή τους. Από τις πρώτες κιόλας ώρες του δυστυχήματος ξεκινήσαμε μια μεγάλη κινητοποίηση για να απαλύνουμε, με κάθε δυνατό τρόπο τον πόνο και το τραύμα τους: με ειδικά κλιμάκια επαγγελματιών ψυχικής υγείας που επιχειρούν στα νοσοκομεία διακομιδής των τραυματιών, με τη γραμμή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης 10306 και με άλλα σύγχρονα εργαλεία τηλεψυχιατρικής».
Η ίδια περιέγραψε εμφανώς φορτισμένη τις τραγικές σκηνές που διαδραματίστηκαν στα νοσοκομεία και ειδικά την άκρως επίπονη διαδικασία της αναγνώρισης και ταυτοποίησης των νεκρών από τις οικογένειές τους, η οποία, όπως είπε χαρακτηριστικά, οδήγησε στην κατάρρευση ακόμη και κάποιους από τους ψυχολόγους που κλήθηκαν να διαχειριστούν και να υποστηρίξουν ψυχολογικά αυτούς τους ανθρώπους.
Το έναυσμα για το Εθνικό Σχέδιο
Αναφερόμενη στην φιλοσοφία του Εθνικού Σχεδίου, η Ζ. Ράπτη επισήμανε:
«Η Ψυχική Υγεία είναι ισότιμη της σωματικής και αυτό είναι κάτι που αναδείχθηκε μέσα στην πανδημία. Η οικονομική κρίση και ανασφάλεια, η πανδημία, οι φυσικές καταστροφές, ο πόλεμος στην Ουκρανία, ανέδειξαν όσο ποτέ την σημασία της, η οποία πλέον εξισώνεται ομόφωνα με την σωματική, σε παγκόσμιο επίπεδο. Με αφορμή πολλά τραγικά γεγονότα των τελευταίων ετών, αποδείχθηκε η ανάγκη ύπαρξης υπηρεσιών και συνεργασίας κράτους – αυτοδιοίκησης. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης συντάχθηκε από 35 ειδικούς, με στόχο την χάραξη της στρατηγικής της χώρας σε αυτό το ευαίσθητο πεδίο. Βασικός άξονας είναι η ενίσχυση των δομών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, η αντιμετώπιση της ακούσιας νοσηλείας, η δημιουργία νέων υπηρεσιών (για άνοια, διατροφικά ζητήματα), αλλά και για παιδιά – εφήβους. Άλλωστε, ο ΟΗΕ θέτει τη διασφάλιση της καλής υγείας, της ευημερίας για όλους, σε όλες τις ηλικίες, και την προώθηση της ψυχικής υγείας ως τον 3οαπό τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης».
«Παρέλαβα άδειο φάκελο»
Σε αυτό το σημείο η Ζωή Ράπτη άφησε σαφείς αιχμές για την προηγούμενη κυβέρνηση, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ο προκάτοχός μου Ανδρέας Ξάνθος μου παρέδωσε έναν άδειο φάκελο. Παρέλαβα μόλις 69 παιδοψυχιατρικές κλίνες, ελάχιστες δομές για παιδιά και εφήβους. Αξιοποιήσαμε πόρους 56 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης με 66 διαγωνισμούς για ισάριθμες δομές. Μια από αυτές εγκαινιάζεται προσεχώς στο Μαρούσι. Προσλάβαμε 2.300 ψυχολόγους για τα σχολεία, ενώ δημιουργούμε 4 Κέντρα Ημέρας για την υποστήριξη εργαζομένων».
Και η υφυπουργός πρόσθεσε: «Υπάρχουν και άλλα να γίνουν. Θεωρούμε απαραίτητο να έχουμε περισσότερες δομές και στον Βόρειο Τομέα, όπου βρισκόμαστε σήμερα. Αυτή η τριετία ανέδειξε την ανάγκη συνεργασίας, αλληλεγγύης και οργάνωσης. Η επόμενη ημέρα πρέπει να έχει δουλειά και μεταρρύθμιση σε όσα μας κρατούν πίσω».
Η υπόσχεση στον πρωθυπουργό
Όπως ανέφερε η Ζ. Ράπτη, «στη χώρα μας, ο πρωθυπουργός πρωτοστάτησε διεθνώς και με περίσσεια διορατικότητα δημιούργησε ειδικό Χαρτοφυλάκιο για την Ψυχική Υγεία, το οποίο ανέλαβα με τιμή. Τότε, του έδωσα μια υπόσχεση, δίνοντάς την στην ουσία σε όλους τους συμπολίτες μας:
Να του παραδώσω ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία που θα αποτυπώνει τις εθνικές μας στρατηγικές για ένα σύγχρονο σύστημα ποιοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας του 21ουαιώνα, με ίση πρόσβαση και μηδενική ανοχή σε αποκλεισμούς. Και θεωρώ ότι τήρησα την υπόσχεση αυτή με σταθερά και αποτελεσματικά βήματα και συγκεκριμένη μεθοδολογία».
Οι άξονες του σχεδίου
Στη συνέχεια η υφυπουργός ανέλυσε τους άξονες του Εθνικού Σχεδίου ως εξής:
1. Ταχεία αξιολόγηση – Ψηφιακός Χάρτης: «Πραγματοποιήσαμε ταχεία αξιολόγηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας στη χώρα μας και δημιουργήσαμε ψηφιακό χάρτη των διαθέσιμων δομών για να διαγνώσουμε τις υφιστάμενεςανάγκες προκειμένου να προχωρήσουμε στο σχεδιασμό μας (Μάρτιος 21).
2 Εθνική Επιτροπή Ψυχικής Υγείας και ΠΟΥ: «Σε συνέχεια αυτής της αξιολόγησης, συστήσαμε Εθνική επιτροπή 35 ειδημόνων, τόσο από τον ακαδημαϊκό χώρο, όσο και από το πεδίο, και εκπροσώπους των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και με την τεχνική υποστήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εκπονήσαμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία, με ορίζοντα δεκαετίας.
3 Ολοκλήρωση διαβούλευσης: «Πριν μερικές ημέρες, μάλιστα, πέρασε το κατώφλι της Βουλής, καθώς ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευσή του και το παρουσίασα στο πλαίσιο Κοινής Συνεδρίασης των αρμόδιων Διαρκών Επιτροπών Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής».
«Μεταρρύθμιση που εκκρεμούσε»
Αναφερόμενη στην σημασία και την ιδιαιτερότητα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, η υφυπουργός υποστήριξε ότι «αλλάζει τον χάρτη της Ψυχικής Υγείας στη χώρα μας, καθώς για πρώτη φορά μιλάμε ανοιχτά για αυτά τα θέματα που θεωρούνταν μέχρι πρότινος ταμπού και παραδεχόμαστε ότι μας αφορούν όλους». Και συνέχισε: «Αυτό σημαίνει ότι βγάζει επιτέλους 5την πολιτική για την Ψυχική Υγεία από τα στενά κλινικά πλαίσια και δίνει σημασία στην ψυχική υγεία και ευεξία όλου του πληθυσμού, σε κάθε στάδιο της ζωής. Παράλληλα, επανακινητοποιεί την ψυχιατρική μεταρρύθμιση με ταχύτατους ρυθμούς – μια μεταρρύθμιση που εκκρεμεί εδώ και πολλά χρόνια στη χώρα μας. Αυτό σημαίνει ότι αφήνουμε πια πίσω μας την εποχή της ασυλικής φροντίδας και μπαίνουμε για τα καλά στην εποχή της κοινοτικής φροντίδας, επαναφέροντας τον ασθενή στην κοινότητα, με σεβασμό στα δικαιώματα και τις ανάγκες του».
Σύμφωνα με την ίδια, «το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030 θέτει την ψυχική υγεία στο επίκεντρο της δημόσιας πολιτικής, με την ενσωμάτωσή της σε όλα τα πεδία ζωής: Στο χώρο της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, στις συνθήκες εργασίας, στον χωροταξικό και αστικό σχεδιασμό, στις πολιτικές για το περιβάλλον».
Οι 10 άξονες και η υλοποίηση
Όπως τόνισε η υφυπουργός, το Εθνικό Σχέδιο διαρθρώνεται γύρω από 10 κοστολογημένους άξονες, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα που διασφαλίζουν την υποστήριξη: παιδιών και εφήβων, ηλικιωμένων, οικογένειας, θυμάτων κακοποίησης, εργαζομένων, πασχόντων με άνοια και αυτισμό στην Κοινότητα με έμφαση στην πρόληψη και την ένταξη των ψυχικά ασθενών στην αγορά εργασίας, τον αποστιγματισμό και την έγκαιρη αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης, όπως η πανδημία και οι φυσικές καταστροφές.
«Έχουμε περάσει ήδη στην υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού», σημείωσε, προσθέτοντας: «Εντάξαμε στο Ταμείο Ανάκαμψης και υλοποιήσαμε 66 διαγωνισμούς για τη δημιουργία νέων Κοινοτικών Μονάδων Ψυχικής Υγείας για την υποστήριξη του γενικού πληθυσμού, αλλά και των ευάλωτων ομάδων που προανέφερα. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, 61 νέες δομές έχουν λάβει άδεια ίδρυσης. Συγκεκριμένα:
– 8 Μονάδες Έγκαιρης Παρέμβασης (Μαρούσι, Κορυδαλλός, Αθήνα, Ιωάννινα, Ρόδος, Ηράκλειο Κρήτης, Τρίπολη, Θεσσαλονίκη).
– 5 Κινητές Μονάδες Ενηλίκων (Κορωπί, Ανατολική Αττική, Ημαθία, Μέγαρα, Σέρρες).
– 1 Κινητή Μονάδα Παιδιών και Εφήβων (Τρίκαλα).
– 4 Κινητές Μονάδες για άτομα με άνοια (Ηράκλειο, Άρτα, Πειραιάς, Βόρειος Τομέας Αθηνών).
– 22 Κέντρα Ημέρας.
Εξ αυτών:
– 5 Κέντρα Ημέρας Ενηλίκων (Βόρειος Τομέας Αθηνών, Ανατολικός Τομέας Αθηνών, Σέρρες, Μαραθώνας, Κορωπί)
– 2 Κέντρα Ημέρας για τη στήριξη της οικογένειας (Δυτική Αθήνα, Θεσσαλονίκη)
– 4 Κέντρα Ημέρας για την υποστήριξη Εργαζομένων (Αιγάλεω, Πειραιάς, Αθήνα, Θεσσαλονίκη)
– 6 Κέντρα Ημέρας Παιδιών και Εφήβων (Πεντέλη, Τρίκαλα), στα οποία συμπεριλαβάνονται: 2 Κέντρα Ημέρας αντιμετώπισης διατροφικών διαταραχών παιδιών και εφήβων (Πεντέλη, Θεσσαλονίκη), 2 Κέντρα Ημέρας για κακοποιημένα παιδιά από το Ινστιτούτο Υγείαςτου Παιδιού, 1 Κέντρο Ημέρας νεοπλασματικών ασθενειών παιδιών, εφήβων και νεαρών ενηλίκων (Αττική)
– 6 Κέντρα Ημέρας για άτομα με άνοια (Άρτα, Ηράκλειο Κρήτης, Πειραιάς, Νέο Ηράκλειο, Εύβοια, Κατερίνη).
Επίσης, έχουν λάβει άδεια ίδρυσης:
– 17 Οικοτροφεία (Νέα Ιωνία 2, Νέα Μάκρη, Μεσσηνία 2, Ιωάννινα, Κάτω Πατήσια, Γιαννιτσά, Πειραιάς, Δυτική Αττική, Κέρκυρα, Ρόδος, Φθιώτιδα, Αγ. Δημήτριος, Ηλεία, Λάρισα, Ρέθυμνο)
– 4 Ξενώνες (Αθήνα, Πειραιάς, Γιαννιτσά, Μεσσηνία).
– Το πρώτο Κέντρο Ημέρας σε ΑΕΙ (Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής) για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας των φοιτητών
– 9 από τις νέες δομές ψυχικής υγείας που ανέφερα παραπάνω, πρόκειται να λειτουργήσουν άμεσα στον Βόρειο Τομέα Αθηνών: Kέντρο Ημέρας ενηλίκων (Χαλάνδρι, Ν. Ψυχικό), Κέντρο Ημέρας διατροφικών διαταραχών (Πεντέλη – Βριλήσσια – Κηφισιά), Κέντρο Ημέρας παιδιών και εφήβων (Πεντέλη – Βριλήσσια – Κηφισιά), Κέντρο Ημέρας άνοιας (Νέο Ηράκλειο), Κινητή Μονάδα άνοιας (Νέο Ηράκλειο), Οικοτροφείο – σοβαρές ψυχικές διαταραχές, έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση (Παπάγου), Κέντρο Ημέρας εφήβων (Μεταμόρφωση), Οικοτροφείο – άνοια τελικού σταδίου
Ιδιωτικός τομέας και Αυτοδιοίκηση
Αναφερόμενη στην δυνατότητα συνεργασίας Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα και Αυτοδιοίκησης, η Ζ. Ράπτη τόνισε ότι «για πρώτη φορά, με νομοθετικό πλαίσιο (Υ.Α.63439/2017) που ψηφίσαμε, οι δομές αυτές δημιουργούνται και με τη σύμπραξη και άλλων δυνάμεων της κοινωνίας των πολιτών, όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Εκκλησία και τα Εμπορικά & Επαγγελματικά Επιμελητήρια, επιβεβαιώνοντας ότι η ψυχική υγεία και ευεξία μας αφορά όλους».
Οι δομές στο ΕΣΥ
Ως προς τον πάντα κομβικό και ευαίσθητο τομέα του ΕΣΥ, σύμφωνα με την υφυπουργό «πέραν των νέων δομών, έχει ληφθεί μέριμνα για την ενίσχυση του ΕΣΥ με παιδοψυχιατρικές κλίνες και συγκεκριμένα:
– Η Ψυχιατρική Κλινική Εφήβων 14-18 ετών στο Νοσοκομείο Νίκαιας-Δυτικής Αττικής «ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑ» με δυναμικότητα 15 κλινών. Η εν λόγω Ψυχιατρική Κλινική υλοποιήθηκε με δωρεά του Ιδρύματος «Αντώνιος και Ιωάννης Αγγελικούσης»,
– Η πρώτη Μονάδα Ψυχογενούς Ανορεξίας στο ΕΣΥ, και συγκεκριμένα στο Σισμανόγλειο με δυναμικότητα 6 κλινών,
– Η Παιδοψυχιατρική Κλινική στο «Καραμανδάνειο» Νοσοκομείο Παίδων της Πάτρας,
– Η Παιδοψυχιατρική Κλινική στο Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης,
– Εντός του 2023 η Παιδοψυχιατρική Κλινική στο «Ασκληπιείο» Βούλας.
Ψηφιακές υπηρεσίες
Αναφερόμενη στις ψηφιακές υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, αφού τόνισε ότι «η πανδημία μας δίδαξε ότι πρέπει να εντάξουμε στο σχεδιασμό μας νέες υπηρεσίες που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες», συμπλήρωσε: «Έτσι, δημιουργήσαμε την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 για την υποστήριξη ενηλίκων, παιδιών, εφήβων, οικογενειών, θυμάτων φυσικών καταστροφών, πολέμου και δυστυχημάτων.
Μέχρι σήμερα έχει λάβει περισσότερες από 570.000 κλήσεις!
Παράλληλα, ενσωματώσαμε τη χρήση ψηφιακών εργαλείων στις υπηρεσίες μας. Λειτουργούμε Μονάδες Τηλεψυχιατρικής στην Σύμη και το Καστελόριζο με το όραμα να δημιουργηθεί ένα Δίκτυο σε όλη τη χώρα για τους κατοίκους των απομακρυσμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών».
«Πρόσβαση για τον κάθε πολίτη»
Κλείνοντας την ομιλία της, η υφυπουργός Υγείας τόνισε:
«Τα τελευταία 2,5 χρόνια κάναμε μια τιτάνια προσπάθεια να αλλάξει ριζικά ο χάρτης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και να αναδιαμορφωθεί, όπως αρμόζει σε ένα σύγχρονο κράτος που μεριμνά τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία των πολιτών του. Και τολμώ να πω ότι το πετύχαμε: με νέες δομές, εργαλεία τηλεψυχιατρικής, καινοτόμα προγράμματα, γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης, κινητές μονάδες, προγράμματα που υποστηρίζουν κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών στη χώρα μας και ένα νέο Γραφείο του ΠΟΥ στην Αθήνα για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων μας. Και όλα αυτά μέσα στον περιορισμένο χρόνο των 2,5 ετών.
Στέκομαι, λοιπόν, σήμερα ανάμεσά σας υπερήφανη που έχω έως σήμερα εκμεταλλευτεί πλήρως τον πολιτικό χρόνο μου στο Υπουργείο Υγείας. Και υπόσχομαι να συνεχίσω μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο της θητείας μου, για να έχει κάθε πολίτης πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας που του αξίζουν».
Οι παριστάμενοι
Μετά την ομιλία της υφυπουργού ακολούθησαν ερωτήσεις και διάλογος πάνω σε σημαντικά ζητήματα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε πεδία όπως οι Δήμοι και τα Σώματα Ασφαλείας κ.ά.
Παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, η αντιδήμαρχος Αμαρουσίου Ρένα Χαλιώτη, η αντιδήμαρχος Ηρακλείου Αττικής Ντέπη Αϊβατζίδου, η πρόεδρος της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας και της Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας Αμαρουσίου Ελένη Λέκκα, ο πρόεδρος του ΟΚΟΙΠΑ Δήμου Αμαρουσίου Πέτρος Κόνιαρης, η αντιπρόεδρος της ΚΕΔΑ Κατερίνα Βουρλάκη, η δημοτική σύμβουλος Κατερίνα Ιωάννου, η πρόεδρος του Σικιαριδείου Ιδρύματος Κορίνα Λιούτα κ.ά.
Την εκδήλωση συντόνισε ο διευθυντής Σύνταξης της ΑΜΑΡΥΣΙΑΣ Γιάννης Μπεθάνης.
