Γράφει ο
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΡΥΦΤΟΣ
Ιστορικός
«Ύστερα από επτά έτη πολέμων,… οι βαρβαρικοί στόλοι… δεν μολύνουν πλέον την Ελληνικήν Θάλασσαν… Ο Έλλην νησιώτης… Αιγαιοπελαγίτης ακούει την φωνή της πατρίδος και τρέχει να…συναγωνιστεί για την ελευθερία των νησιών που απειλεί να αφανίσει ο εχθρός».
Αυτό είναι ένα απόσπασμα που καταγράφηκε επίσημα μόλις το 1827 στη «Γενική Εφημερίς της Ελλάδος» (τον πρόδρομο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως) στο άρθρο «Περί Αιγαίου Πελάγους». Σήμερα διαβάζοντάς το κανείς θα μπορούσε να πεί πως οι Έλληνες του Εικοσιένα ήταν ακραίοι εθνικιστές και ότι επιχειρηματολογούσαν συνειδητά με ρατσιστική ρητορική. Για την Ιστορία όμως τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά σε σχέση με τους κανόνες της σύγχρονης πολιτικής ορθότητας.
Οι τελευταίες πολεμικές προσπάθειες για την ενσωμάτωση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου πραγματοποιήθηκαν στους Βαλκανικούς πολέμους. Τότε η Ελλάς απελευθέρωσε όλα της τα νησιά πλην των Δωδεκανήσων που ήταν υπό ιταλική κατοχή. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο και τον Μικρασιατικό πόλεμο, επισήμως με τη συνθήκη της Λωζάννης τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου κατοχυρώνονται στην ελληνική επικράτεια εκτός από την Ίμβρο και την Τένεδο. Το 1947 προσαρτώνται και τα Δωδεκάνησα ώστε η Ελλάδα πλέον να αποκτά το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό κυριαρχίας στο Αιγαίο Πέλαγος σε σχέση με τη γείτονα Τουρκία.
Έκτοτε στο Αιγαίο θα επικρατήσει σχετική ηρεμία μέχρι πάλι δυο χρόνια μετά την κυπριακή τραγωδία το 1976, με το τουρκικό πολεμικό σκάφος «Χόρα» να εισβάλει στην υφαλοκρηπίδα για ερευνητική αποστολή πετρελαϊκών κοιτασμάτων. Στην ουσία τότε άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου, με την Τουρκία να εκμεταλλεύεται δήθεν τις ασάφειες και τις ανακριβείς διευθετήσεις των οριοθετήσεων της ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Έντεκα χρόνια ύστερα, το 1987, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της ελληνικής πλευράς για συζήτηση αλλά και για αναγνώριση της κυριαρχίας της στο Αιγαίο, ένα νέο ωκεανογραφικό τουρκικό σκάφος το «Πίρι Ρέις» συνοδευόμενο από επίσης δικά του πολεμικά πλοία, βολτάρει για έρευνα γεωτρήσεων ανοιχτά της Θάσου. Έτσι σημειώθηκε μια δεύτερη επίσημη τρανταχτή τουρκική παραβίαση, με την τότε ελληνική κυβέρνηση να κηρύσσει επιστράτευση. Μετά τις συμφωνίες συμφιλίωσης Νταβός Ι (1988) και Νταβός ΙΙ (1992), οι Τούρκοι, συνεπείς στις προκλήσεις τους, μόλις εννέα χρόνια μετά την προηγούμενη κρίση, αυτή τη φορά το 1996, δημιουργούν επεισόδιο στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο και συγκεκριμένα στα Ίμια.
Ήταν 27 Ιανουαρίου 1996 όπου Τούρκοι δημοσιογράφοι αποβιβάζονται στα Ίμια και βγάζουν την ελληνική σημαία που είχε τοποθετήσει δυο μέρες πριν ο δήμαρχος Καλύμνου, με σκοπό να δώσει μήνυμα ελληνικής κυριαρχίας για τις δυο βραχονησίδες μετά το χριστουγεννιάτικο συμβάν τουρκικής παραβίασης του 1995. Την επομένη ξανατοποθετείται η ελληνική σημαία από ομάδα βατραχανθρώπων. Η τότε ελληνική κυβέρνηση δεν συγκαλεί ΚΥΣΕΑ όπως είθισται σε τέτοιες κρίσεις και ο τότε ΓΕΕΘΑ στον επιθετικό εθνικισμό της Τουρκίας απαντά επίσης με εθνικισμό λόγω του επιχειρήματος της υπεροπλίας στα Ίμια. Λανθασμένες και σπασμωδικές κινήσεις όπου καταλήγουν στην 31η Ιανουαρίου 1996 με τις τουρκικές ειδικές δυνάμεις να καταλαμβάνουν τη Μεγάλη Ίμια, μιάμιση ώρα μετά τα μεσάνυχτα. Το ακόμη πιο μοιραίο λάθος γίνεται με την εντολή που έλαβε το ελληνικό ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού να διαπιστώσει την τουρκική εισβολή στα Ίμια. Μέγα σφάλμα, αφού το ελληνικό επιτελείο έστειλε μέσα σε άσχημες καιρικές συνθήκες και αξημέρωτα ένα ελικόπτερο να πετάξει πάνω από τη βραχονησίδα στην οποία βρίσκονταν Τούρκοι κομάντος. Δυστυχώς κατά την επιστροφή του το ελικόπτερο κατέπεσε ένα μίλι μακριά από τα Ίμια με τους επιβαίνοντες αξιωματικούς Γιαλοψό, Καραθανάση και Βλαχάκο να έχουν σκοτωθεί πάνω στο ιερό καθήκον. Το αν τελικά το ελικόπτερο έπεσε λόγω «vertigo» ή χτυπήθηκε από τους Τούρκους, παραμένει ακόμα αναπάντητο και σε καμία περίπτωση δεν έκανε καλό να υποστηριχθεί η δεύτερη εκδοχή, αφού θα σήμαινε και επισήμως την αφορμή μιας νέας πολεμικής ελληνοτουρκικής σύρραξης.
Οι Η.Π.Α. λοιπόν και η τότε ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να αποφύγουν αυτό το έσχατο σενάριο ενός νέου πολέμου, καταφεύγουν στο γκριζάρισμα των Ιμίων. Η κρίση των Ιμίων αφενός ενθάρρυνε κατά τον 21ο αιώνα τη νεοοθωμανική ερντογανική πολιτική της αναθεωρητικής Τουρκίας με αλλεπάλληλες παραβιάσεις στο Αιγαίο, και αφετέρου κατέδειξε ως μοναδική σωτήρια λύση για την ανησυχητικά ταπεινή και απελπιστικά ψύχραιμη Ελλάδα, την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.
ΠΗΓΕΣ:
• Αγγελος Συρίγος, «Ελληνοτουρκικές Σχέσεις», εκδ. ΠΑΤΑΚΗ, Αθήνα, 2020
• Βύρων Θεοδωρόπουλος, «Οι Τούρκοι και Εμείς», εκδ.: ΦΥΤΡΑΚΗΣ,Αθήνα,1990
