Γράφει η Βασιλική Ρούσσου, Κλινική ψυχολόγος/ψυχαναλύτρια, MSc, Phd(c)
Υποψήφια δημοτική σύμβουλος με τον συνδυασμό «Πεντέλη 2020 ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΞΥΠΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΠΟΛΗ»
Σύμφωνα με την διακήρυξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στο κείμενο της Alma Ata «Οι άνθρωποι έχουν καθήκον και δικαίωμα να συμμετέχουν ατομικά και συλλογικά στον προγραμματισμό και την εφαρμογή της δικής τους υγειονομικής φροντίδας».
Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται πανευρωπαϊκά μια σημαντική τάση για πολιτική πράξη και βούληση, που αφορά την ενίσχυση της προλαμβάνουσας κοινωνικής μέριμνας σε μικροεπίπεδο τοπικών κοινωνιών για θέματα ψυχικής υγείας. Αυτή η τάση φαίνεται ότι για τα ελληνικά πολιτικά αφηγήματα, ακόμη ακροβατεί. Στη χώρα μας, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, η ψυχική υγεία βρίσκεται στο τέλος του καταλόγου των προτεραιοτήτων στον χώρο της υγείας, παρά το τεράστιο οικονομικό, κοινωνικό και ψυχικό φορτίο, αποτέλεσμα της μη θεραπευόμενης ψυχιατρικής νοσηρότητας του γενικού πληθυσμού, δηλαδή μέρος του πάσχοντος πληθυσμού, που δεν έχει πρόσβαση ή ενημέρωση σχετικά με τις υπάρχουσες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Πιο συγκεκριμένα, παρατηρεί κανείς, ότι ένα βασικό πρόβλημα στο δήμο μας, στο Δήμο Πεντέλης, και στις αρμόδιες ψυχοκοινωνικές δομές του, είναι η έλλειψη ενημέρωσης και διάθεσης της πληροφορίας. Μια σειρά υπηρεσιών για τις οποίες η δημοτική Aρχή επένδυσε υπέρογκα ποσά δεν είχαν το αναμενόμενο όφελος για τον πολίτη αφού επί τέσσερα χρόνια δεν επικοινωνήθηκαν. Συνήθως οι ειδικοί περιμένουν στο γραφείο τους το αίτημα για βοήθεια. Αυτό αποτελεί μια απαρχαιωμένη συλλογιστική προσφοράς κοινωνικών υπηρεσιών, μάλλον ασύμβατη με τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Η πληροφορία για τις δομές οφείλει να επικοινωνείται σωστά και με σαφήνεια, ενώ ταυτόχρονα ο ειδικός ψυχικής υγείας “δεν περιμένει” το αίτημα, αλλά το αναζητά, το συνδιαμορφώνει με τους εμπλεκόμενους και τους φορείς της τοπικής κοινωνίας, κυρίως όμως βοηθάει στο να δημιουργηθεί δικτύωση. Ένα ενεργό κοινωνικό κεφάλαιο, ένας εξελισσόμενος κοινωνικός ιστός, που να μπορεί να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει, ώστε οι γονείς, οι γείτονες, οι φίλοι, οι δάσκαλοι, οι προπονητές, οι ιερείς των ατόμων με ενδοοικογενειακά ή ψυχολογικά/νευρολογικά προβλήματα να ζητήσουν στήριξη τόσο για τον πάσχοντα όσο για τον εαυτό τους, αισθανόμενοι ασφάλεια, συμπερίληψη και κυρίως αποδοχή από τις αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων τους.
Δεν βολευόμαστε μπροστά στον υπολογιστή μας μέχρι να μας χτυπήσει την πόρτα το άτομο που έχει ανάγκη. Πολλές φορές ο ίδιος μπορεί να μην τη χτυπήσει ποτέ. «Εμείς είμαστε οι καταλύτες για να συναντηθούμε μαζί του, ώστε να τον βοηθήσουμε να ζήσει καλύτερα» όπως αναφέρει ο καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής της Παντείου, Σ. Στυλιανίδης.
Ο ορισμός του τι μπορεί να προσφέρει ¨η κοινότητα¨ αλλάζει και το κλειδί για να επιταχυνθεί αυτή η πορεία είναι η ισχυρή πολιτική βούληση για ένα σχέδιο με σταθερή χρηματοδότηση, οργάνωση, λογοδοσία-αξιολόγηση, σε συνδυασμό με ένα δυναμικό επιστημονικό και κοινωνικό κίνημα που θα συμπεριλαμβάνει κάθε αρμόδιο φορέα μιας τοπικής κοινωνίας. Όλα τα παραπάνω μπορούν κάλλιστα να συνδιαμορφωθούν και να τρέξουν μέσα από τις ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες ενός δήμου με απώτερο σκοπό αφενός την σωστή και ενδελεχή παροχή υπηρεσιών αφετέρου την διαμόρφωση μιας κοινωνικής και συμπεριληπτικής κουλτούρας υγείας που θα ξεκινά από την μικροκοινωνία μιας δημοτικής μονάδας.
Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές κατά πόσο μπορεί να διαρθρωθεί «μια κοινωνική πολιτική», συμπεριληπτική που να αφουγκράζεται τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. Να συμπεριλαμβάνει, να μεριμνά, να καταρτίζει σχέδια και δράσεις για μια πόλη -στα πλαίσια των δήμων και των παροχών κοινωνικής μέριμνας και αλληλεγγύης- ανθεκτική και έτοιμη απέναντι στα προβλήματα κλιμακούμενης βίας, έξυπνη στο να προβλέπει και να διαμορφώνει προγράμματα σε σχολεία, σχολές γονέων, δημόσιες δομές, σύγχρονη στην αξιοποίηση των μέσων τεχνολογίας αλλά και των διασυνδέσεων με ερευνητικά κέντρα ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων και ταυτόχρονα με μια αυθεντική δημοκρατική ατζέντα δημόσιας υγείας. Έχω παρατηρήσει ότι πολλά από τα προβλήματα μας προκύπτουν από την αποτυχία μας να χρησιμοποιήσουμε μια απλή και ξεκάθαρη γλώσσα.
Για μένα προσωπικά δεν υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα από αυτή της πράξης. Μόνο στις αποφάσεις μας και στις πράξεις μας γινόμαστε σημαντικοί. Είμαστε οι πράξεις μας και η αποτελεσματικότητα των κοινωνικών υπηρεσιών κρίνεται στο αποτέλεσμα!
Η έννοια της προλαμβάνουσας μέριμνας στον τομέα της ψυχικής υγείας είναι περισσότερη επίκαιρη από ποτέ, για αυτό χρειάζεται να συγκροτηθούν σε επίπεδο δήμων, για αρχή:
– Οργανισμοί κοινωνικής προστασίας και μέριμνας του πολίτη ως πυλώνες, ενημέρωσης και περίθαλψης των δημοτών.
– Κέντρα ψυχικής υγείας ως ομπρέλες δράσεων και όχι αδρανείς οργανισμούς που εξυπηρετούν μόνο το φαίνεσθαι.
– Κέντρα ψυχικής και σωματικής υγείας στους δήμους που να βοηθούν στην αποσυμφόρηση των εξωτερικών ιατρείων στα δημόσια νοσοκομεία και να λειτουργούν ως πυλώνες πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
