Γράφει ο
Κερασιώτης Σεραφείμ
Μαθηματικός
Επίτιμος Πρόεδρος Ο.Λ.Τ.Ε.Ε
Η 29η Διεθνής Διάσκεψη για το Κλίµα του ΟΗΕ (COP29), η «οικονοµική COP», που χαρακτηρίστηκε από ηχηρές απουσίες παγκόσµιων ηγετών και σκιάστηκε από αποκαλύψεις για διευκόλυνση συµφωνιών για ορυκτά καύσιµα από την Προεδρία, τις εργώδεις προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας να αποδυναµώσει το τελικό κείµενο, αλλά και την «ασφυκτική» παρουσία της πετρελαϊκής βιοµηχανίας, ολοκληρώθηκε µε καθυστέρηση 32 ωρών και µε µια συµφωνία που µάλλον απογοήτευσε τις περισσότερες πλευρές.
Σχολιάζοντας το αποτέλεσµα, ο πρώην Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Al Gore ανέφερε ότι «αν και η τελική συµφωνία απέφυγε την καταστροφή απέχει πολύ από την επιτυχία. Στα καίρια θέµατα, όπως η κλιµατική χρηµατοδότηση και η µετάβαση από τα ορυκτά καύσιµα, συµφωνήθηκε -και πάλι- το ελάχιστο δυνατόν … Η εµπειρία του Μπακού ανέδειξε τα βαθύτερα προβλήµατα της λειτουργίας των COP, µεταξύ τους και την υπέρµετρη επιρροή της βιοµηχανίας ορυκτών καυσίµων που παρεµποδίζει τη διαδικασία από την έναρξή της. … Η αναµόρφωση της διαδικασίας ώστε οι ρυπαντές να µην την ελέγχουν πρέπει να γίνει προτεραιότητα».
Ο υπεύθυνος εκστρατείας για το κλίµα και την ενέργεια στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace, σηµείωσε: «Το µήνυµα της φετινής COP και η συµφωνία που επετεύχθη για τον συλλογικό χρηµατοδοτικό στόχο για τις απώλειες και ζηµίες όχι µόνο προδίδει την κλιµατική δικαιοσύνη, αλλά γελοιοποιεί την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Τα ίδια έθνη που έχτισαν τον πλούτο τους πάνω στα ορυκτά καύσιµα προσφέρουν τώρα ψίχουλα, ενώ περιµένουν από τα πιο ευάλωτα κράτη να επωµιστούν το βάρος τρισεκατοµµυρίων δολαρίων των ιστορικών εκποµπών τους. Μεσούσης της επιδείνωσης των τροπικών κυκλώνων, των πυρκαγιών ρεκόρ, της ιστορικής ξηρασίας και της πρωτοφανούς αύξησης της θερµοκρασίας των ωκεανών, το παγκόσµιο κίνηµα για το κλίµα είναι πιο αποφασισµένο από ποτέ.
Σύµφωνα µε την οργάνωση Greenpeace, «Ο στόχος χρηµατοδότησης προς τις αναπτυσσόµενες χώρες για τις απώλειες και ζηµίες από την κλιµατική κρίση είναι µόλις 300 δισ. δολάρια ως το 2035, τα οποία είναι πολύ λίγα και θα έρθουν πολύ αργά χωρίς καµία εγγύηση ότι οι συγκεκριµένοι πόροι θα διατεθούν µε τη µορφή επιχορηγήσεων και όχι δανείων, κάτι που οι αναπτυσσόµενες χώρες έχουν σοβαρά ανάγκη. Στο τελικό κείµενο της απόφασης δεν έγινε καµία αναφορά για την απαραίτητη ανάγκη να πληρώσουν οι µεγάλοι ρυπαντές, ιδίως οι εταιρείες ορυκτών καυσίµων που ευθύνονται για την επιδείνωση της κλιµατικής κατάρρευσης. Παράλληλα, καµία πρόοδος δεν επιτεύχθηκε σχετικά µε τον µετριασµό των επιπτώσεων της κλιµατικής κρίσης και την αναγκαία µετάβαση από τα ορυκτά καύσιµα. Ωστόσο, ελπιδοφόρο είναι το γεγονός ότι η απόφαση της COP28 για τη µετάβαση από τα ορυκτά καύσιµα δεν ανατράπηκε, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι λοµπίστες εταιριών ορυκτών καυσίµων είχαν πληµµυρίσει τις αίθουσες και τους διαδρόµους της διάσκεψης στο Αζερµπαϊτζάν».
Επιπλέον, η ανακοίνωση αναφέρει, «ο µηχανισµός εµπορίου άνθρακα που συµφωνήθηκε στην COP29 δεν αποτελεί ουσιαστική λύση, αντίθετα θα δώσει παράταση ζωής στη ρυπογόνο βιοµηχανία ορυκτών καυσίµων, που αντί για µείωση των εκποµπών της θα µπορεί απλά να τις αντισταθµίσει».
Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της διεθνούς Greenpeace στην COP29, δήλωσε πως «Ο συµφωνηµένος οικονοµικός στόχος είναι ξεκάθαρα ανεπαρκής και επισκιάζεται από το επίπεδο της απελπισίας και την κλίµακα της απαιτούµενης δράσης. Οι διαπραγµατεύσεις είχαν «µπλοκαδόρους» που εµπόδιζαν κάθε αλλαγή, προτού επιτευχθεί µια αδύναµη συµφωνία στο παρά πέντε. Ο κόσµος έχει βαρεθεί, έχει απογοητευτεί, αλλά θα επιµείνουµε και θα αντισταθούµε γιατί είναι ένας αγώνας που αφορά το µέλλον µας. Δεν θα τα παρατήσουµε. Καθώς κοιτάµε προς την COP30, πρέπει να κρατήσουµε την ελπίδα ζωντανή».
Χωρίς αµφιβολία, αυτή ήταν η COP των ηχηρών απουσιών, τόσο σε επίπεδο ηγετών, όσο και σε δεσµεύσεις. Ευτυχώς, λίγο πριν τη λήξη, οι ηγέτες των 20 ισχυρότερων οικονοµιών που συναντήθηκαν στο Ρίο (G20) διαµήνυσαν στις εθνικές αντιπροσωπείες ότι οι διαπραγµατεύσεις πρέπει να θεµελιωθούν επάνω στα αποτελέσµατα της COP28, της πρώτης που έκανε σαφή αναφορά στην ανάγκη για αποµάκρυνση από τα ορυκτά καύσιµα, και να έχουν ως αποτέλεσµα έναν νέο οικονοµικό στόχο. Η διεθνής κοινότητα µπορεί και πρέπει να αναλάβει τις απαραίτητες γενναίες κλιµατικές δεσµεύσεις, ακόµα και αν οι ΗΠΑ υπό την ηγεσία Τραµπ απουσιάσουν από τις επόµενες COP ή επαναλάβουν την αποχώρηση από τη Συµφωνία του Παρισιού.
Η 29η διεθνής διάσκεψη για το κλίµα (COP29) ξεκίνησε µε βαριές σκιές από την απουσία ηγετών σηµαντικών οικονοµιών και την πιθανή εκ νέου αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συµφωνία του Παρισιού, ως αποτέλεσµα της επανεκλογής Τραµπ. Θα περίµενε κανείς πως οι δραµατικές πληµµύρες στην Ισπανία µόλις λίγες µέρες πριν, θα ταρακουνούσαν κάθε οικονοµικό και κυβερνητικό επιτελείο για κατεπείγουσα κλιµατική δράση. Όµως όχι.
Ενώ οι συζητήσεις θα έπρεπε να περιστρέφονται γύρω από µια ισχυρή συµφωνία για την απαραίτητη χρηµατοδότηση της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιµα, η COP29 για πολλές µέρες αργοσύρθηκε σε ανούσιες οµιλίες. Την ίδια στιγµή, στους διαδρόµους εκπρόσωποι των βιοµηχανιών ορυκτών καυσίµων, δηλαδή των κύριων υπευθύνων για την κλιµατική κρίση, έβρισκαν πεδίο για νέες επιχειρηµατικές συµφωνίες.
Η πραγµατικότητα είναι πως η πορεία όχι απλώς δεν εξελίσσεται µε τους γρήγορους ρυθµούς που τα επιστηµονικά δεδοµένα δείχνουν ως απαραίτητους, αλλά ότι οι πολιτικοί ηγέτες επί δεκαετίες κλείνουν τα µάτια στην πραγµατικότητα, χάνοντας πολύτιµο χρόνο. Όταν ο χρόνος πιέζει και οι κλιµατικές καταστροφές τείνουν να γίνουν η νέα χαοτική και οικονοµικά δυσβάσταχτη κανονικότητα, τόσο θα εκτοξεύεται το κόστος και βεβαίως η δυσαρέσκεια.
Όσο και αν οι COP φαίνονται αναποτελεσµατικές, καθηγούµενες από τα γεωπολιτικά συµφέροντα και επηρεαζόµενες από τη βιοµηχανία των ορυκτών καυσίµων, δεν παύουν να είναι το βήµα που δίνει την ευκαιρία στις φτωχότερες χώρες, στις οργανώσεις και στους αυτόχθονες πληθυσµούς να ακουστούν και να ασκήσουν πίεση για κλιµατική δράση. Παρά την, κάποιες φορές εξοργιστικά, αργή πρόοδο, η Συµφωνία του Παρισιού, και οι αλλαγές στις εθνικές πολιτικές που ακολούθησαν, έχουν ήδη περιορίσει την υπερθέρµανση του πλανήτη συγκριτικά µε την ανυπαρξία µέτρων. Σίγουρα όχι αρκετά, όµως η επιστήµη µας δίνει ακόµη ελπίδες.
Αυτό που χρειάζεται είναι η αλλαγή των διαδικασιών ώστε να εξαλειφθεί η τροχοπέδη των πετρελαϊκών συµφερόντων, να περιοριστεί η επιρροή των αντιδραστικών χωρών και οι αποφάσεις να βασίζονται στη κλιµατική δικαιοσύνη και να έχουν δεσµευτικό χαρακτήρα.
Ας ελπίσουµε ότι η Βραζιλιάνικη Προεδρεία της COP30 στο Μπελέµ της Βραζιλίας τον Νοέµβρη του 2025 θα µπορέσει να φέρει κάποιες από αυτές τις αλλαγές, γιατί το παράθυρο ευκαιρίας κλείνει γοργά και πρέπει να διασφαλίσουµε ότι κάθε µέρα που περνά, κάθε ευρώ ή δολάριο που δαπανάται, κάθε κλιµατική δράση σε κάθε επίπεδο θα φέρνει αποτέλεσµα.
Η ΕΜΥ στα πλαίσια του εορτασµού της Παγκόσµιας Ηµέρας Μετεωρολογίας της 23 Μαρτίου 2025 τονίζει:
Η κλιµατική αλλαγή αποτελεί µια πραγµατική και αναµφισβήτητη απειλή για ολόκληρο τον πλανήτη. Τα αποτελέσµατα είναι ήδη ορατά και θα είναι καταστροφικά αν δεν δράσουµε τώρα. Ο κόσµος µόλις γνώρισε την πιο θερµή δεκαετία που έχει ποτέ καταγραφεί, οι καταστροφικές καταιγίδες και πληµµύρες συµβαίνουν όλο και πιο συχνά, οι τροπικοί κυκλώνες έχουν όλο και πιο µεγάλη ένταση.
Ο Παγκόσµιος Μετεωρολογικός Οργανισµός µε τα Μέλη του, τις Εθνικές Μετεωρολογικές και Υδρολογικές Υπηρεσίες σε όλον τον κόσµο, επενδύει σε συνεργασίες και καινοτοµίες, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας όπως η τεχνητή νοηµοσύνη, για να βελτιώσει στο µέγιστο την πρόγνωση των καιρικών φαινοµένων.
Όµως έχει αποδειχθεί ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Χρειάζεται, παράλληλα η ανάπτυξη συστηµάτων έγκαιρης προειδοποίησης που να δίνουν τη δυνατότητα στην πολιτεία να προετοιµαστεί κατάλληλα για να περιορίσει τις επιπτώσεις από τα ακραία καιρικά φαινόµενα. Ο Παγκόσµιος Μετεωρολογικός Οργανισµός, έχει θέσει ως κύρια προτεραιότητά του να διασφαλίσει ότι τα συστήµατα έγκαιρης προειδοποίησης θα προστατεύουν όλους και παντού.
Στο πλαίσιο αυτό, το θέµα του φετινού εορτασµού «Κλείνοντας το χάσµα στην έγκαιρη προειδοποίηση µαζί», θέλει να τονίσει ότι στην προσπάθεια αυτή πρέπει να είµαστε σίγουροι ότι κανείς δεν θα µείνει πίσω. Όπως αναφέρει η Γενική Γραµµατέας του Παγκόσµιου Μετεωρολογικού Οργανισµού “πρέπει να κλείσουµε τα κενά σε δεδοµένα και παρατηρήσεις. Μόνο ενεργώντας τώρα, επενδύοντας και καινοτοµώντας µαζί, µπορούµε να εκπληρώσουµε την υπόσχεση έγκαιρων προειδοποιήσεων για όλους”.
