Νικολάκη εφέντης: Ένας ξεχασμένος Μικρασιάτης ήρωας

Επιμέλεια: Λία Βαλάτα – Τσιάμα, Ιστορικός – Ερευνήτρια

Κάθε χρόνο, στις 21 Φεβρουαρίου, γιορτάζουμε την απελευθέρωση των Ιωαννίνων από τον ελληνικό στρατό, και κάθε χρόνο παραλείπουμε να θυμηθούμε τον κύριο συντελεστή της εκπόρθησης των κατασκευασμένων από Γερμανούς οχυρών του Μπιζανίου. Η οχυρωματική αυτή γραμμή προστάτευε την πόλη των Ιωαννίνων και είχε ακινητοποιήσει επί πολλούς μήνες την προέλαση των ελληνικών στρατευμάτων. Οι μπούκες των τουρκικών κανονιών ήταν τόσο καλά κρυμμένες, είχαν προξενήσει τόσες απώλειες στον ελληνικό στρατό, που τις αποκαλούσαν «οι Σκύλες του Μπιζανίου». Κάθε ελπίδα για την εκπόρθηση της πρωτεύουσας της Ηπείρου είχε χαθεί.

Όμως ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων Βλάχος (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών) είχε επισημάνει έναν αξιωματικό του τουρκικού στρατού που επισκεπτόταν χριστιανικές εκκλησίες. Ανέθεσε σε κάποιον τολμηρό Γιαννιώτη να τον πλησιάσει και να τον φέρει με τρόπο μέσα στον μητροπολιτικό ναό των Ιωαννίνων κάποιο πρωί. Ήταν ένας Έλληνας από την Άγκυρα, λεγόταν Νικόλαος Τσεπτσίδης, σπουδασμένος μηχανικός στη Γερμανία, που υπηρετούσε τότε τη θητεία του στον τουρκικό στρατό. Του πρότεινε να ψάξει στα γραφεία του τουρκικού επιτελείου και να του φέρει το σχεδιάγραμμα με τις κρυφές τοποθεσίες των τουρκικών πυροβόλων. Πράγματι ο Νικόλαος Τσεπτσίδης (ή Νικολάκη εφέντης) ήταν ένας αγνός πατριώτης, που η μοίρα τον είχε φέρει να υπηρετεί στο τουρκικό επιτελείο των Ιωαννίνων. Υποσχέθηκε να ψάξει και να βρει τα σχετικά σχεδιαγράμματα και σε λίγες μέρες, με πολλές προφυλάξεις, τα αντέγραψε και του τα έφερε.
Ο μητροπολίτης βρήκε μια έμπιστη γυναίκα τσοπάνισσα και της ανέθεσε να φέρει τις κατσίκες της γύρω-γύρω από το ελληνικό στρατόπεδο, να κρύψει τα σχεδιαγράμματα καλά κάτω από το σαμάρι του γαϊδουριού που αυτή καβαλίκευε και χωρίς να δώσει καμία αφορμή, να τα παραδώσει σε αξιωματικούς του ελληνικού στρατού που πολιορκούσε μάταια το Μπιζάνι επί 4 – 5 μήνες.
Έτσι, σε λίγες μέρες άρχισε ο καταιγισμός των ελληνικών πυροβόλων στοχευμένων τώρα ακριβώς στις συντεταγμένες όπου ήταν κρυμμένες οι μπούκες των τουρκικών κανονιών. Το βράδυ της ίδιας μέρας τουρκικό πυροβολικό δεν υπήρχε και η θρυλική πρωτοβουλία του ηρωικού ταγματάρχη Βελισσαρίου έφερε τον ελληνικό στρατό μέσα στα Γιάννινα, όπου ο Εσάτ πασάς υπέγραψε την παράδοση της πόλης. Όλοι οι Τούρκοι αξιωματικοί που συνελήφθησαν, ήταν τώρα κρατούμενοι στα στρατόπεδα των Ελλήνων.
Αμέσως προτάθηκε στον Νικολάκη εφέντη να εξαιρεθεί από αυτό το μέτρο, αλλά αυτός ζήτησε με επιμονή να μη γίνει κάτι τέτοιο και να τον μεταχειριστούν και αυτόν όπως τους άλλους Τούρκους αξιωματικούς. Ο ίδιος ο αρχηγός του ελληνικού στρατού, ο διάδοχος Κωνσταντίνος, ζήτησε να τον δει και να τον ανταμείψει .
– Δεν θέλω τίποτα, είπε. Έχω γονείς και πέντε αδελφές στην Άγκυρα. Τι θα γίνει άμα τα μάθουν όλα αυτά οι Τούρκοι;
Κάποιος όμως «φωστήρας» δημοσιογράφος της εφημερίδας «Πατρίς», (ονόματι Κοντοφώτης), τα πληροφορήθηκε αυτά και τα δημοσίευσε περιχαρής (!…) καμαρώνοντας για τη δημοσιογραφική του επιτυχία.

Αποτέλεσμα
Μόλις έφτασαν στη Σμύρνη οι απελευθερωθέντες Τούρκοι αιχμάλωτοι αξιωματικοί, άρπαξαν αμέσως τον Νικόλαο Τσεπτσίδη (τον λεγόμενο Νικολάκη εφέντη), τον βασάνισαν σκληρά και σκότωσαν όχι μόνο αυτόν, αλλά και όλη την οικογένειά του στην Άγκυρα…
Δεν τον σκότωσαν οι Τούρκοι τον Νικολάκη εφέντη. Εμείς τον σκοτώσαμε με την επιπολαιότητά μας. Δεν βαστάξαμε το μυστικό. Και πήγαν μαζί του και οι πέντε αδελφές του στην Άγκυρα.
Αυτή είναι η ιστορία του πραγματικού εκπορθητή των Ιωαννίνων, του Μικρασιάτη Έλληνα Νικολάου Τσεπτσίδη, ή Νικολάκη εφέντη, που τον αγνοούμε επιδεικτικά μέχρι σήμερα.

Τάκης Σαλκιτζόγλου