Γράφει η Βάια Μανώλη: Δασκάλα – διευθύντρια δημοτικού σχολείου Ισθμίας PHD ΕΚΠΑ
Παρ’ όλο που η δικτύωση προέρχεται από επιστήμες εκτός της Εκπαίδευσης, η δημιουργία σχολικών δικτύων αποτελεί μια πρακτική η οποία αξιοποιείται σε όλον τον κόσμο. Θεωρείται ότι επαναπροσδιορίζει και εκσυγχρονίζει τον χώρο της Εκπαίδευσης μέσα από την προώθηση δραστηριοτήτων συνεργασίας μεταξύ Σχολείων, Τοπικών Αρχών, Πανεπιστημίων, Ερευνητών, λοιπών Φορέων (Veugelers & O’Hair, 2005). Η ανάπτυξη των ΤΠΕ και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης έδωσε άλλη ώθηση στη χρήση των δικτύων όχι μόνο για την ενίσχυση των συνεργασιών, αλλά για την ανάπτυξη και τη διάδοση γνώσης και ιδεών και την προώθηση καινοτομιών.
Στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία προτείνεται η ίδρυση και η λειτουργία θεματικών δικτύων από τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) /Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ).
Πολύ καλή πρακτική δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης αποτελεί και το ΧΡΥΣΟΠΡΑΣΙΝΟ ΦΥΛΛΟ που υποστηρίζεται από το ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Αργυρούπολης και προωθεί τη συνεργασία σχολείων από την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία.
Δίκτυα Σχολείων
Δίκτυο ΧΡΥΣΟΠΡΑΣΙΝΟ ΦΥΛΛΟ
Το Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Χρυσοπράσινο Φύλλο» ξεκίνησε το 1994 με πρωτοβουλία και κατάθεση πρότασης οργάνωσης και περιεχομένου από τους εκπαιδευτικούς Γιώργο Φαραγγιτάκη και Χρήστο Γεωργιάδη, που εγκρίθηκε από τα Υπουργεία Παιδείας των δύο χωρών (πηγή: https://www.kpea.gr/diethneis.php). Στο ξεκίνημά του είχε υποστηριχθεί από τους Δήμους Αργυρούπολης και Αλίμου, από το ΥΠΕΧΩΔΕ και φυσικά από το Υπουργείο Παιδείας, ενώ μετά την ίδρυση του ΚΠΕ Αργυρούπολης εντάχθηκε στις διεθνείς συνεργασίες του. Έτσι, από το 1995 και μέχρι σήμερα, το ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Αργυρούπολης συνεχίζει το «Χρυσοπράσινο Φύλλο» – πρόγραμμα διετών συμπράξεων σχολείων από την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία, με την έγκριση του ΥΠΑΙΘ.
Η επιλογή των σχολείων γίνεται από τους συντονιστικούς φορείς, ύστερα από ανακοίνωση πρόσκλησης ενδιαφέροντος στην αρχή κάθε διετίας. Επιδιώκεται η διατήρηση της συνέχειας παλαιοτέρων συμμετοχών αλλά και η ανανέωση σε σημαντικό ποσοστό ώστε να δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής και σε διαφορετικά σχολεία.
Οι στόχοι του εκπαιδευτικού προγράμματος αφορούν σε:
α) Δημιουργία γνωστικών και αξιακών προϋποθέσεων στα παιδιά ώστε να έχουν θετικές στάσεις και συμμετοχικές συμπεριφορές στα ζητήματα της προστασίας της οικολογικής ισορροπίας, της ποιότητας της ζωής και της βιωσιμότητας της ανάπτυξης.
β) Ανάπτυξη παιδαγωγικού προβληματισμού μεταξύ των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν και ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών για τα εκπαιδευτικά συστήματα και τις παιδαγωγικές πρακτικές.
γ) Ενδυνάμωση των ιστορικών εθνικών και πολιτιστικών δεσμών που συνδέουν τους δύο λαούς και προώθηση σχέσεων φιλίας και συνεργασίας.
Η ανάπτυξη των εργασιών του Δικτύου γίνεται σε δύο σχολικά έτη: Κατά το πρώτο σχολικό έτος γίνεται η συγκρότηση των σχολικών περιβαλλοντικών ομάδων, αποφασίζεται το θέμα του περιβαλλοντικού προγράμματος κάθε σχολείου και διαμορφώνονται οι συμπράξεις με τα αντίστοιχα σχολεία της Κύπρου που συμμετέχουν στο Δίκτυο. Ακολουθούν δύο συναντήσεις εργασίας και επιμόρφωσης: μια από το ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Αργυρούπολης ως συντονιστικός φορέας του Δικτύου στην Ελλάδα και μια από τους συντονιστές του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου.
Το ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Αργυρούπολης αναλαμβάνει μέχρι σήμερα τη φιλοξενία Κυπρίων και Ελλήνων εκπαιδευτικών κατά τις προπαρασκευαστικές συναντήσεις εργασίας και επιμόρφωσης, καθώς και τα έξοδα του επιμορφωτικού προγράμματος.
Η έλλειψη χρηματοδότησης των ελληνικών σχολείων, παρά την επιτυχημένη λειτουργία του Δικτύου για τόσα χρόνια, αποτελεί μεγάλη δυσκολία. Για να καλυφθούν οι απαιτούμενες δαπάνες, τα σχολεία αναζητούν χορηγίες. Παρά τις δυσκολίες της διαδικασίας, το αποτέλεσμα δικαιώνει όσους/ες συμμετέχουν.
Σύμπραξη Δ.Σ. Ισθμίας και Α’ Δ.Σ. Δερύνειας Κύπρου
Η συμμετοχή του Δ.Σ. Ισθμίας στο Δίκτυο αφορούσε στα σχολικά έτη 2021-22 και 2022-23.
Το θέμα που επιλέχτηκε είναι το «Νερό Πηγή Ζωής». Οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί Βάια Μανώλη διευθύντρια, Ιωάννης Στέφας υποδιευθυντής – εκπαιδευτικός Στ’ τάξης και συντονιστής του Προγράμματος, Δήμητρα Τζιομάκα εκπαιδευτικός ΠΕ08 και Δέσποινα Βροντίση εκπαιδευτικός ΠΕ11, έκαναν τον σχεδιασμό τους και συσχέτισαν το θέμα τους με γνωστικά αντικείμενα, εκπαιδευτικές επισκέψεις και λοιπές δράσεις.
Λόγω της ιδιαίτερων συνθηκών που διαμόρφωσε η πανδημία, οι συναντήσεις των μελών του Δικτύου κατά το πρώτο έτος υλοποίησης έγιναν διαδικτυακά.
Το δεύτερο σχολικό έτος, κατά τη φάση ολοκλήρωσης των εργασιών των μαθητών και της οργάνωσης των παρουσιάσεων των περιβαλλοντικών προγραμμάτων των σχολείων, υλοποιήθηκαν και οι προβλεπόμενες εκπαιδευτικές επισκέψεις – εκπαιδευτικών και μαθητών/τριών, των δύο σχολείων.
1η ΕΠΙΣΚΕΨΗ. ΤΟ Α’ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΕΡΥΝΕΙΑΣ ΣΤΑ ΙΣΘΜΙΑ
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, η πρώτη επίσκεψη πραγματοποιήθηκε από 8 έως 11-12-2022 όπου υποδεχτήκαμε στο Δ.Σ. Ισθμίας τρεις εκπαιδευτικούς και οχτώ μαθητές/τριες από το Α’ Δ.Σ. Δερύνειας.
Μετά από παιχνίδια γνωριμίας, τα παιδιά συμμετείχαν σε δραστηριότητες για το θέμα του προγράμματος, το οποίο περιελάμβανε ενημερώσεις, παρουσιάσεις, εκπαιδευτικές επισκέψεις και δράσεις σε χώρους σχετικούς με το πρόγραμμα αλλά και γενικότερου πολιτισμικού ενδιαφέροντος: Ενημερώσεις από το Λιμεναρχείο Κορίνθου για τη θαλάσσια ρύπανση και τρόπους αντιμετώπισής της, συζητήσεις για τη συμπεριφορά του ανθρώπου και τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων του στο περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους, με έμφαση στο νερό.
Στον Πύργο Ελέγχου της Διώρυγας Καλαμακίου ενημερωθήκαμε για τη σημασία του έργου της διάνοιξης, τον τρόπο λειτουργίας για την ασφαλή διέλευση των πλοίων. Ακολούθησε περιήγηση στην περιοχή γύρω από το Λιμεναρχείο και τη βυθιζόμενη γέφυρα Καλαμακίου.
Στις αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου Ισθμίας, τον Αρχαιολογικό Χώρο και τα Ρωμαϊκά Λουτρά, τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τη ζωή στην περιοχή κατά τα αρχαία χρόνια.
Κατά την ξενάγηση στη Σχολή Μηχανικού Λουτρακίου, είδαμε και περπατήσαμε σε τμήμα του Αρχαίου Διόλκου, όπου συζητήσαμε για τη σημασία του έργου.
Στον χώρο της Ιαματικής Πηγής Λουτρακίου ακούσαμε για τον ρόλο του νερού στη ζωή μας και τις θεραπευτικές ιδιότητες της συγκεκριμένης πηγής. Στις νέες εγκαταστάσεις είδαμε τους χώρους και μάθαμε τους τρόπους αξιοποίησης των ιαματικών νερών και τα οφέλη για τον τόπο. Επιπλέον, κατά την επίσκεψη στην πόλη της Κορίνθου, γνωρίσαμε τον χώρο της Δημοτικής Πινακοθήκης, τις συλλογές της καθώς και το έργο του ζωγράφου Σωτήρη Πυλαρινού.
Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε σε αίθουσα συσκέψεων στο ξενοδοχείο Club Hotel στο Λουτράκι, όπου τα παιδιά παρουσίασαν τις εργασίες τους για το νερό, την περιοχή και το σχολείο μας. Ήταν συγκινητική η φάση του αποχαιρετισμού με ανταλλαγή δώρων και ευχών και την υπόσχεση για τη διατήρηση της συνεργασίας μας. Οι φιλοξενούμενοι έφυγαν γεμάτοι με ωραίες εικόνες και αναμνήσεις.
Στιγμιότυπα από την επίσκεψη του Α Δ.Σ. Δερύνειας στο Δ.Σ. Ισθμίας
2η ΕΠΙΣΚΕΨΗ. ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΙΣΘΜΙΩΝ ΣΤΗ ΔΕΡΥΝΕΙΑ, ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Κατά τη δεύτερη επίσκεψη, από 17 έως 20-3-2023, βρεθήκαμε στην Κύπρο. Το πρόγραμμά μας ξεκίνησε με επίσκεψη στην Αγία Νάπα και το Μουσείο Θάλασσα – Καράβι της Κερύνειας, όπου γνωρίσαμε όχι μόνο την πλούσια ιστορία αλλά και τα θαλάσσια είδη της περιοχής.
Στο Υπαίθριο Πάρκο Γλυπτικής του Δήμου θαυμάσαμε έργα καλλιτεχνών από όλον τον κόσμο.
Περιηγηθήκαμε στην πόλη της Λάρνακας, την παραλία, επισκεφτήκαμε το Μουσείο και την εκκλησία του Αγίου Λαζάρου.
Στο Πολιτιστικό Κέντρο Αμμοχώστου συγκινηθήκαμε ακούγοντας την ιστορία της πόλης.
Κατά την επίσκεψη στη φραουλοφυτεία, ο ιδιοκτήτης μάς ενημέρωσε για τη βιολογική καλλιέργεια της φράουλας και τα οφέλη για τον οργανισμό μας. Θαυμάσαμε τις όμορφες παραλίες της περιοχής.
Στο Λαογραφικό Μουσείο και το Μουσείο Παραδοσιακών Επαγγελμάτων γνωρίσαμε τον παλαιότερο τρόπο ζωής.
Οι δράσεις των σχολείων παρουσιάστηκαν σε απογευματινή εκδήλωση σε αίθουσα του ξενοδοχείου CONSTANTINOS THE GREAT στον Πρωταρά. Τα παιδιά εξήγησαν τον τρόπο εργασίας τους για την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων τους.
Η επίσκεψη στο Α’ Δ.Σ. Δερύνειας έγινε την τελευταία ημέρα, όπου μαζί με την εκπαιδευτική κοινότητα, μας υποδέχτηκαν η πρόεδρος της Σχολικής Εφορείας, τα μέλη του Συλλόγου Γονέων και γονείς των μαθητών/τριών του σχολείου. Τα παιδιά της Στ’ τάξης παρουσίασαν καλλιτεχνικό πρόγραμμα με παραδοσιακά τραγούδια και χορούς.
Ως φιλοξενούμενοι μιλήσαμε για την εμπειρία μας, ευχαριστήσαμε για την εξαιρετική φιλοξενία και δώσαμε στον διευθυντή το αναμνηστικό δώρο μας για το σχολείο. Ξεναγηθήκαμε στους χώρους του σχολείου και καταλήξαμε στην αίθουσα της Στ’ τάξης για τον αποχαιρετισμό των παιδιών.
Με την ολοκλήρωση του προγράμματος, οφείλουμε να ευχαριστήσουμε ολόψυχα τον διευθυντή Γιώργο Φλουρή και τις εκπαιδευτικούς του προγράμματος Λίτσα Γεωργίου και Χριστίνα Πέτρου για την εξαιρετική συνεργασία και φιλοξενία, τον δήμαρχο Παραλιμνίου, τις εκπροσώπους από τον Σύνδεσμο Γονέων του Α’ Δ.Σ. Δερύνειας και τη Σχολική Εφορεία για τις συζητήσεις, τα κεράσματα και τη ζεστασιά με την οποία μας δέχτηκαν.
Για τη συμμετοχή του Δ.Σ. Ισθμίας στο πρόγραμμα και την υλοποίηση της σύμπραξης, καθώς δεν προβλέπεται κάποια επιχορήγηση, ευχαριστούμε τους Γ. Γκιώνη, δήμαρχο Λουτρακίου Περαχώρας Αγίων Θεοδώρων και Α. Σακελλαρίου, αντιδήμαρχο Παιδείας του Δήμου μας, που ανέλαβαν τα έξοδα φιλοξενίας της κυπριακής αποστολής.
Ευχαριστούμε για τη σημαντική στήριξη και συμβολή στην επιτυχία της όλης διοργάνωσης:
• Το τμήμα Τουρισμού της Π.Ε. Κορίνθου, το ΚΕΠΑΠ – Δημοτική Πινακοθήκη Κορίνθου, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ισθμίας, τη Διώρυγα Α.Ε., τη Λιμενική Αρχή Ισθμίας, το Λιμενικό Σώμα Κορίνθου.
• Επιπλέον, τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του Δ.Σ. Ισθμίας που ανέλαβε τα έξοδα μετακίνησης των φιλοξενούμενων και τα κεράσματα καθώς και γονείς του σχολείου μας για τη χορήγηση των αναμνηστικών δώρων.
• Ξεχωριστές ευχαριστίες οφείλουμε στους γονείς και πολύ περισσότερο στους μαθητές και τις μαθήτριές μας της Στ’ τάξης, για όσα όμορφα μοιραστήκαμε.
Η συνεργασία μας με τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά από το Α’ Δ.Σ. Δερύνειας υπήρξε άψογη καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος. Μετά την πραγματοποίηση των επισκέψεων και την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι σχέσεις μεταξύ των μελών πραγματικά ενδυναμώθηκαν μέσα από την αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή πρακτικών, τη δημιουργία κοινών εμπειριών και τη βίωση έντονων συναισθημάτων. Αναπτύχθηκαν σχέσεις εμπιστοσύνης που οδήγησαν στη δημιουργία μιας όμορφης ομάδας νέων φίλων και συνεργατών σε μελλοντικές δράσεις.
Εικόνες από την επίσκεψη του Δ.Σ. Ισθμίας στο Α’ Δ.Σ. Δερύνειας
Αντί επιλόγου
Τα Περιβαλλοντικά Δίκτυα αποτελούν μια διαδικασία υποστήριξης των εκπαιδευτικών μέσω διάλογου και αναστοχασμού (Αυγητίδου, 2014).
Παρά το ενδεχόμενο έλλειψης δέσμευσης ή χρόνου από κάποια μέλη, η προστιθέμενη αξία της δημιουργίας ομάδων τέτοιου τύπου είναι εξαιρετικά μεγάλη για όσους/ες συμμετέχουν. Ενισχύεται η επαγγελματική ανάπτυξη, η δημιουργικότητα και η καινοτομία, μέσα από τη συνεργασία και τον διαμοιρασμό ιδεών και εμπειριών με άλλους εκπαιδευτικούς (Διαμαντάκου, κ.ά. 2015). Οι σχέσεις που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της υλοποίησης αναδεικνύουν και προωθούν την ανάγκη για συνέχιση της ύπαρξής τους ή και τη δέσμευση για ανάληψη νέων προγραμμάτων.
Βιβλιογραφία
• Αυγητίδου, Σ. (2014). Οι εκπαιδευτικοί ως ερευνητές και στοχαζόμενοι επαγγελματίες. Υποστηρίζοντας την επαγγελματική μάθηση για μια συνεργατική και συμμετοχική εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg
• Διαμαντάκου Α., Λιαράκου Γ., Κώστας Α. (2015). Τα Εθνικά Θεματικά Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία ως Πλαίσιο Ανάπτυξης Ηλεκτρονικών Κοινοτήτων: Υφιστάμενη Κατάσταση & Προοπτικές. Στο Β. Δαγδιλέλης, Α. Λαδιάς, Κ. Μπίκος, Ε. Ντρενογιάννη, Μ. Τσιτουρίδου (επιμ.) Ένταξη των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία» της ΕΤΠΕ, Πρακτικά Εργασιών 4ου Παν. Συνεδρίου Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/νίκης & Παν/μιο Μακεδονίας, Θεσ/νίκη Νοεμ. 2015
• Veugelers, W. & O’ Hair, M. (2005) (Eds.). Network learning for educational change. Berkshire: Open University Press.