Γράφει ο Σπύρος Ευσταθόπουλος
Περιφερειακός Σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αθηνών, Εντεταλμένος συντονιστής Περιφερειακού Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, ΕΣΠΑ και συγχρηματοδοτούμενων Ευρωπαϊκών Έργων, με τον Συνδυασμό «Νέα Αρχή για την Αττική»
Πράσινη μετάβαση: όρος ασαφής και εν μέρει, από μόνος του, δυσνόητος. Όρος που ακούμε γι’ αυτόν καθημερινά στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Διαβάζουμε γι’ αυτόν στο internet και τις εφημερίδες. Και είναι σίγουρο πως από εδώ και πέρα θα τον ακούμε όλο και πιο συχνά!
Τι είναι όμως τελικά η «πράσινη» μετάβαση, αν αφαιρέσουμε από αυτή το τεχνοκρατικό περίβλημα; Πρόκειται για τη νέα πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορά την προστασία, τη θωράκιση του περιβάλλοντος, με στόχο τη δημιουργία μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης μέχρι το 2050 -δηλ. με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου- και ενός βιώσιμου πλανήτη με ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Και μάλιστα ως πολιτική θα βρίσκεται στην κορυφή των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών – μελών της.
Γιατί όμως αυτή η αυξανόμενη αγωνία; Επειδή το 2030 θα χρειαζόμαστε 50% περισσότερα τρόφιμα, 30% περισσότερο νερό και 45% περισσότερη ενέργεια. Και όλα αυτά, σε συνδυασμό με την αδήριτη ανάγκη μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού και τα απόνερα της πρόσφατης διεθνούς οικονομικής κρίσης.
Οι ανησυχητικές όμως αυτές προοπτικές επιδεινώνονται αν αναλογισθούμε τις επιπτώσεις που προκάλεσαν αλόγιστες πρακτικές των οποίων τα αποτελέσματα βιώνουμε σήμερα: ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πρωτοφανούς έντασης πυρκαγιές και πλημμύρες, ξηρασία, αύξηση της θερμοκρασίας κ.λπ. με απώλειες ζωών και τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες.
Η πρόσφατη συνάντηση των σημαντικότερων ηγετών του κόσμου στη Γλασκώβη έθεσε εμφατικά την ανάγκη λήψης των σχετικών αποφάσεων το ταχύτερο δυνατόν. Η πράσινη μετάβαση -ουσιαστικά πράσινη επανάσταση- αποτελεί τη μόνη αμοιβαία επωφελή λύση για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.
Πώς θα γίνει αυτό; Με την επίτευξη συγκεκριμένων προβλεπόμενων στόχων και την τήρηση του αντίστοιχου χρονοδιαγράμματος. Θα σας αναφέρω χαρακτηριστικά τους εξής:
-Αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής
-Μετάβαση στην κυκλική οικονομία
-Ενεργειακή αποδοτικότητα με έμφαση στις μεταφορές και τα κτίρια
-Μεταστροφή σε βιώσιμα συστήματα παραγωγής τροφίμων (με έμφαση στη μείωση των αποβλήτων)
-Προστασία της βιοποικιλότητας
-Ενσωμάτωση των αρχών βιώσιμης ανάπτυξης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, στην πρόσβαση στη χρηματοδότηση και στη διερεύνηση νέων ευκαιριών και αγορών.
Η επίτευξη όμως όλων αυτών των φιλόδοξων στόχων δεν προϋποθέτει σημαντικά οικονομικά κεφάλαια; Πράγματι. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε ένα χρηματοδοτικό εργαλείο που ονομάζεται Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με συνολικό προϋπολογισμό 762 δισεκ. €. Κάθε κράτος – μέλος οφείλει να υποβάλει για έγκριση το δικό του σχέδιο.
Το «Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0» αξίζει να σημειωθεί ότι εγκρίθηκε δεύτερο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ήδη από τον Ιούλιο αυτού του έτους. Περιλαμβάνει 106 επενδύσεις και 68 μεταρρυθμίσεις. Συγκεντρώνει 31,16 δισεκ. € από τα οποία τα 30,5 δισεκ. είναι ευρωπαϊκοί πόροι. 18,43 δισεκ. € προορίζονται για ενισχύσεις και 12,73 δισεκ. € για δάνεια, με σκοπό να κινητοποιήσουν συνολικά 60 δισεκ. € για συνολικές επενδύσεις στη χώρα κατά τα επόμενα πέντε χρόνια, με ταχύτερες και λιγότερο γραφειοκρατικές διαδικασίες από εκείνες του ΕΣΠΑ.
Η Ελλάδα πώς τα πάει στον τομέα της κυκλικής οικονομίας; Η χώρα μας κατέχει τη διόλου επίζηλη προτελευταία θέση στην Ε.Ε. των 27 σε αυτόν τον τομέα. Αρκεί αυτό το στοιχείο, για να συνειδητοποιήσει την αξία των στόχων και των μέσων που μόλις αναφέραμε.
Η κυκλικότητα δεν έχει να κάνει μόνον με τα απόβλητα. Είναι κοινωνική πρόκληση, είναι στάση ζωής και απαιτεί μεγάλη συμμετοχή. Αρκεί, επίσης, να σκεφθεί πόσο ελλιπής είναι η ανάπτυξη των σιδηροδρομικών εμπορικών και επιβατικών μεταφορών ή την εξ ίσου ελλιπή διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων για να καταλάβει τη σημασία στόχων και πόρων της «πράσινης μετάβασης». Για να αντιμετωπίσουμε, επιτέλους, τις ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν.
Η Αττική μπορεί να κάνει πρακτικά κάτι για όλα αυτά τα ζητήματα της «πράσινης» μετάβασης; Και μπορεί και θα το κάνει! Θα στηρίξει την οικονομική της ανάπτυξη στην ισορροπία μεταξύ κοινωνίας, οικοσυστημάτων και οικονομίας (π.χ. στη διαχείριση στερεών αποβλήτων, στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, στην ηλεκτροκίνηση, στην ανακύκλωση υλικών, στην επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, στα πράσινα εργοστάσια βιοαποβλήτων και στα πέντε -αρχικά- πάρκα κυκλικής οικονομίας).
Θα τελειώσω το τεχνικό αυτό άρθρο με μια ανάσα αισιοδοξίας: τις ευρείας κλίμακας Στρατηγικές Αστικές Αναπλάσεις και τα έργα Βιώσιμης Κινητικότητας. Ενδεικτικά σας παραθέτω τον Ελαιώνα (Δυτ. Αθήνα), τα πρώην βασιλικά κτήματα Τατοΐου με τα κτίσματά τους, το Νότιο παραλιακό μέτωπο, την ανακαίνιση του ΟΑΚΑ, την ολοκληρωμένη παρέμβαση στην Πάρνηθα, την ίδρυση Επιχειρησιακού Κέντρου (για πιο έγκαιρη και αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων και των κρίσεων).
Νέος, λοιπόν, περιφερειακός σχεδιασμός, μακροπρόθεσμος και σύγχρονος. Προσαρμοσμένος στο τοπίο που διαμορφώνεται σήμερα, με πράσινες δημόσιες επενδύσεις. Ανάπτυξη και περιβάλλον μπορούν και πρέπει πλέον να βαδίσουν μαζί!
