Όλα αυτά με την πρέπουσα έμφαση διαβάστηκαν ή απαγγέλθησαν αποσπάσματα -μαρτυρίες- ιστορικών της εποχής από τους έξοχους ηθοποιούς μας: Λυδία Κονιόρδου, Αντώνη Καφετζόπουλο και Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη στην ελληνική καθαρά βραδιά πολιτισμού και ιστορικής μνήμης, που καθόρισε την εξέλιξη της δημοκρατίας, της τέχνης και του ανθρωπισμού και που διοργάνωσε ο Δήμος Μαραθώνα και ήταν ένα θέαμα καταπληκτικό. Και η νέα σελήνη των τριών ημερών θύμιζε τη στάση της Σπάρτης. Ο τύμβος των Αθηναίων κάτω από τους προβολείς με τον ήχο των αρχαίων οργάνων –πνευστών και κρουστών– οδηγούσε στα μονοπάτια του πολιτισμού σε μία διαδρομή μνήμης. Ο τύμβος των Αθηναίων στεφανωμένος με συστάδες φώτων και αγριολούλουδα και ο τύμβος των Πλαταιέων πάρα πέρα έμενε ορφανός από τιμές. Και ήταν ισάξια η προσφορά των πεσόντων. Όμως οι δύο τύμβοι –σωροί των πεσόντων Αθηναίων και Πλαταιέων– είναι ισότιμοι και πρέπει να έχουν και θα έχουν εσαεί λαμπρή τύχη, γιατί είναι ιστορικοί.
❍ ❍ ❍
Αλλά δεν είναι μόνον αυτοί οι τύμβοι-σωροί στην Αττική, που σχετίζονται άμεσα με την ιστορία και οι ντόπιοι πλέκουν τις παραδόσεις τους γύρω από αυτούς. Δύο άλλοι τύμβοι-σωροί, ένας μεγάλος και ένας μικρός – σωροτζίκος –βρίσκονται ανατολικά του Μαρουσιού– του αρχαίου Άθμονου, αν και συνδέονταν άμεσα με την ιστορία και τις παραδόσεις του, εξαφανίστηκαν. Ήταν οι τύμβοι, που συνδέονταν με τον ενταφιασμό των πεσόντων – Αθμονέων (= Μαρουσιωτών) στη μάχη του Γαργηττού εναντίον των Παλλαντιδών στα μέσα του 14ου προς τον 13ο αιώνα, περίπου το 1354 π.Χ.
Οι Παλλαντίδες έρχονται ως κληρονόμοι του Αιγέα να καταλάβουν την Αθήνα. Όμως πραγματικός διάδοχος του Αιγέα ήταν ο Θησέας, που ερχόταν από την Τροιζήνα, γιος της Αίθρας. Όταν πληροφορήθηκε το γεγονός ζήτησε βοήθεια από τους κατοίκους της Αττικής και φυσικά από τους Αθμονείς, που πρόθυμα ανταποκρίθηκαν. Αυτά μας τα αφηγούνται ο Πλούταρχος και ο Απολλόδωρος. Το 1896 ο αρχαιολόγος Βαλέριος Στάης ανέσκαψε τον τύμβο. Ότι βρήκε εκεί το κατέγραψε και το δημοσίευσε. Έκτοτε ο τύμβος αυτός ανήκε στις προστατευτικές διατάξεις του Ν. 5351/1932. Αλλά η προστασία του δεν τηρήθηκε από τους μεταγενέστερους.
Σήμερα στην περιοχή μας η ονομασία Σωρός – Σωροτζίκος σώζεται μόνον στις συμβολαιογραφικές πράξεις και στο όνομα μιας οδού. Άλλο τίποτα! Εξαφανίστηκαν «χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ», όπως θα έλεγε ο Κων. Καβάφης και εμείς, βλέποντας τη μεγαλοπρέπεια των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 2500 χρόνια στον τύμβο του Μαραθώνα συλλογιζόμαστε, γιατί με δυσκολία προσπαθούμε να βρούμε τη θέση των δικών μας τύμβων, απελπιζόμαστε για την αναλγησία των συγχρόνων μας, γιατί στερούμαστε εκδηλώσεις ιστορικής μνήμης, όπως οι γείτονες μας «αμφιπερικτίονες» του Καλλίνου για τα 3500 χρόνια της ύπαρξής τους και βάζουμε κεραμίδι την παλάμη μας στα μάτια μας, αναζητώντας τους.
Έτσι φαντασιοκοπούμε, ρεμβάζοντας πάνω στις σελίδες της ιστορίας μας, που θέλουμε να τις βαφτίσουμε απαξιωτικά μυθολογικές, ενώ αποδεικνύονται ιστορικές. Σαν η μυθολογία μας να μην αποτελεί μέρος της προϊστορίας μας. Και να θέλουμε ακόμη να κρύψουμε τα γεγονότα, η γη μας φιλοξενεί επίζηλα τους θησαυρούς μας. Αυτούς τους θησαυρούς, και όσους αργότερα φρόντισε να κρύψει η πάντα φιλόξενη σ’ όλους γη μας, δεν τιμήσαμε δεόντως.
