Στον κρατήρα της Σαντορίνης (β)

Με το «Ναυτίλο», ένα ντόπιο καΐκι, είχα παλαιότερα (21-7-1976) επισκεφτεί το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Σήμερα (27-8-2010) με ένα άλλο ταχύπλοο σκάφος, την «Αφροδίτη», φτάσαμε στο χώρο του ηφαιστείου, διασχίζοντας τη γαληνεμένη Καλντέρα. Καλντέρα στα ιταλικά σημαίνει λέβητας.

Του Δημήτρη Μασούρη

Και πράγματι όλη η περιοχή, που εκτείνεται από το Ακρωτήρι, όπου ο αείμνηστος καθηγητής μου της Αρχαιολογίας Σπ. Μαρινάτος διενήργησε σπουδαίες επιτυχημένες ανασκαφές, τα Φηρά, το Φηροστεφάνι, το Μεροβίγλι, την Οία, τη Θηρασιά και το Ασπρονήσι, σχηματίζει έναν τεράστιο κύκλο σα λέβητα και μέσα σ’ αυτόν βρίσκεται η παλαιά και η νέα Καμένη με τους κρατήρες τους, άλλους σβησμένους και άλλους ατμίζοντες. Η γεύση από τα χρόνια, που πέρασαν ως σήμερα είναι η ίδια στο χώρο του ηφαιστείου με τον κεντρικό και μεγαλύτερο ατμίζοντα κρατήρα στη νέα Καμένη, που πολλά έχει να μας διηγηθεί.

Το καΐκι μας πλεύρισε κοντά στην ακτή της νέας Καμένης. Ένα ηφαιστειογενές νησί με μαύρους βράχους κομμένους, τεμαχισμένους όρθιους, λείους σα μαύρους καθρέφτες. Ο κόσμος άρχισε να κατεβαίνει. Όλοι ξένοι: Γερμανοί, Άγγλοι, Αμερικάνοι, Ισπανοί, Σουηδοί, Νορβηγοί και ανάμεσα σ’ αυτούς μόνο δύο Έλληνες: η Σοφούλα και εγώ.

Ανατριχιάζει κανείς, βλέποντας τα πετρώματα του ηφαιστείου. Μαύρα καθώς φαίνονται και κοφτερά σα γυαλιά, σε προδιαθέτουν να πιστέψεις ότι έτσι περίπου θα είναι η είσοδος της ταρταρικής κόλασης. Βλάστηση δεν υπάρχει πουθενά. Μόνο την Άνοιξη μερικά χιλιόμετρα από τον κρατήρα στην πλαγιά φαίνονται ελαφρές πράσινες αποχρώσεις. Δύο αγριοσυκιές, που αναπτύσσονται με τους ατμούς του ηφαιστείου και μία σαύρα με μαύρη απόχρωση έκαναν την παρουσία τους. Η ξεναγός δηλώνει πως όσοι υποφέρουν από άσθμα ή καρδιολογικά προβλήματα να μη θελήσουν να υποστούν την ταλαιπωρία της ανόδου.

Ο ελεγκτής των εισιτηρίων του θεάματος του κρατήρα, μου είπε πως τελευταία άγνωστοι εγκατέλειψαν ένα ζευγάρι κουνέλια στην περιοχή του ηφαιστείου, τα οποία πολλαπλασιάστηκαν καταπληκτικά και τα οποία όλο το καλοκαίρι τα φροντίζει, αγοράζοντας τροφή από τα Φηρά και κουβαλώντας νερό με πλαστικά δοχεία. Παραπονέθηκε πως τα ζωάκια αυτά θέλουν φροντίδα, ιδιαίτερα το χειμώνα, γιατί κανείς δεν πατάει στο ηφαίστειο. Του έδωσα μία πρόχειρη λύση. Να τοποθετήσει ταΐστρες, ρυθμιζόμενες και ποτίστρες από λαμαρίνες ή πλαστικό διάδρομο σχηματίζοντας κανάλι κατηφορικό, που να καταλήγει σε μίαν υποδοχή νερού. Ο ατμός που βγαίνει από το ηφαίστειο το βράδυ θα ψύχεται και θα μεταβάλλεται σε νερό, οπότε τα ζωάκια κάτι θα έχουν να απομυζήσουν. Αλλά ακόμη του είπα να αποταθεί και σε διευθύνσεις προστασίας ζώων. Αυτοί θα έχουν μία κάποια άλλη λύση περισσότερο ικανοποιητική, αλλά και ο Δήμος Θηραίων να λάβει γνώση του γεγονότος.

Τελευταία, επίσης μου είπε, πως η περιοχή της νέας Καμένης γέμισε με αρουραίους. Αυτό του είπα είναι μία καλή ένδειξη. Γιατί η λαϊκή παραδοσιακή αντίληψη γνωρίζει πως σε περιπτώσεις εξάρσεως σεισμών ή ηφαιστείων τα πρώτα, που εξαφανίζονται και μάλιστα πριν από πολλές ημέρες, είναι τα ποντίκια. Το ηφαίστειο κοιμάται από το 1956.

Περίπου οκτακόσια μέτρα από την ακτή συναντάμε πάνω στο βουνό με δύσκολη ανάβαση, μυτερές πέτρες και ξυραφοειδείς ρωγμές βράχων τον πρώτο κρατήρα. Είναι σβηστός και η χοάνη του γεμάτη βραχόπετρες. Προχωρώντας κατεβήκαμε ένα δύσβατο στενό μονοπάτι –ένας άνθρωπος με δυσκολία περνάει– και έπειτα από άλλα πεντακόσια μέτρα περίπου ανεβήκαμε, κοντανασαίνοντας στο δεύτερο κρατήρα, τον ομφαλοπαγή.