Ο πολιτικός οφείλει να κατέχει την αρετή της «Βασιλικής επιστήμης» και την αρετή της «Βασιλικής συνύφανσης της αρετής του ανδρείου και του σώφρονα». Η έννοια του «Βασιλικός», σημαίνει το ιδανικό, το άκρως γνήσιο και το τέλειο και συχνά το ανέφικτο που προβάλλεται μόνο ως πρότυπο για μίμηση. Ως προς την «ανδρεία» εννοεί «οξύτητα διανοήσεως τε και σώματος, έτι δε και φωνής», όπως στην «υφαντική» αποτελεί το σκληρό στημόνι. Αντίθετα «κοσμιότητα και σωφροσύνη» («σώφρονα φύσιν»), την ησυχία και φρονιμάδα (ησυχαία και σωφρονικά»), την βραδύτητα και την μαλακότητα, («βραδέα και μαλακά»), όπως στην υφαντική αποτελεί το μαλακό υφάδι. Επειδή η ανδρεία και η σωφροσύνη ανήκουν σε αντίθετα είδη μορίων αρετής, αναζητούμε κάποια «επιστήμη συνθετική», η οποία να επιφέρει την αρμονία στο πολιτικό σώμα. Μια αρμονία που θα προκύπτει από συνύπαρξη και αλληλεπίδραση ανόμοιων, ακόμη και αντιτιθέμενων δυνάμεων. Η επιστήμη που καλείται να συμβιβάσει τις αντιθέσεις σε μια πόλη, είναι «η πολιτική επιστήμη».
Έτσι εφαρμόζεται «η διαλεκτική της ετερότητας και όχι των εναντίων», για να επιτευχθεί ο δεσμός. Αν ο δεσμός των μερών της αρετής είναι θείος, ο δεσμός ανομοίων μερών, είναι θειότερος και επιτυγχάνεται δια της παιδείας, που σύμφωνα με την πολιτική βούληση, εμφυτεύει μόρια (μέρη) της αρετής στις φύσει ευγενικές ψυχές. Η πολιτική αυτή ασκείται δια του «άρχοντος», ο οποίος πρέπει να διαθέτει και τους δύο χαρακτήρες, τον ανδρείο και τον σώφρονα, διότι μόνο τότε θα μπορεί να είναι τέλειος άρχων για την πολιτεία. Η «μετρική τέχνη» είναι επιστήμη που εξετάζει το δέον, το πρέπον και το καίριον. Η τέχνη και η τεχνική, σύμφωνα με τον Καστοριάδη, αποτελούν ιδιαίτερες και συγκεκριμένες εκφάνσεις του «τεύχειν». «Το δυνατόν δεν θα ήταν εφικτό, αν ο άνθρωπος δεν έτεινε συνεχώς προς το αδύνατο», παρατηρούσε ο Max Weber το 1919 στην περίφημη διάλεξή του «Η πολιτική ως επάγγελμα» (Politik als Beruf).
Το στοιχείο λοιπόν που διακρίνει τον πραγματικό πολιτικό απ’ όλες τις άλλες κατηγορίες των πολιτών και πραττόντων τα πολιτικά, είναι η μορφή ζωής που διάγει, οι ιδέες που έχει, τα πρότυπα που καθιερώνει, οι αρχές που αποδέχεται και η μέθοδος αντιμετώπισης των καταστάσεων. Ο Πλάτων πιστεύει πως ο πολιτικός, κάθε πολιτικός, δεν μπορεί να νοηθεί ξέχωρα από τον διαλεκτικό φιλόσοφο που λαμβάνει υπόψη μόνο τις ομοιότητες αλλά προπαντός τις διαφορές. Αξιόλογη ανάλυση της πολιτικής και του πολιτικού, έγινε στο Μεταπτυχιακό Σεμινάριο του Τομέα Φιλοσοφίας το έτος 1989-1990, από το οποίο έχουν παρατεθεί τμήματα.
Επειδή η πολιτική ανδρεία συνυφασμένη με τη σωφροσύνη, με οδηγό το συμφέρον της χώρας και των πολιτών, αποκλείοντας πάντοτε το «εντυπωσιακό» στο οποίο ενυπάρχει η δημαγωγία, περαίνω με μέρος από μια ομιλία του Λέλιν, η οποία πρέπει να μας προβληματίσει και να επιβάλουμε εμείς οι πολίτες, στους πολιτικούς, να αλλάξουν και να μάθουν να λένε πάντα την αλήθεια και όχι να ευτελίζονται όταν καλούνται να εφαρμόσουν την πολιτική τους. Ο Λέλιν λοιπόν είπε:
«Ως σήμερα δίναμε αφειδώς υποσχέσεις. Αυτό ήταν τότε απαραίτητο. Χωρίς προγράμματα και υποσχέσεις δεν μπορούμε να εξαπολύσουμε την Επανάσταση …. Τώρα, τα πράγματα αλλάζουν …. Μας λένε: Χθες τάζαμε λαγούς με πετραχήλια στους μικροαστούς και τους καλούσαμε ως συμμάχους εναντίον του τσαρισμού ενώ σήμερα διακηρύσσετε ότι οι Εσέροι και οι Μονσεβίκοι θα σταλούν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Και μας ρωτούν: Δεν είναι αυτό ασυνέπεια; Απαντούμε: Μάλιστα! Είναι! Αλλά όσοι εκπλήσσονται γι αυτήν, είναι πολιτικώς ηλίθιοι.
Ας προσέξουμε λοιπόν να μην συμπεριληφθούμε στους πολιτικώς ηλίθιους, μπορούμε όμως να ομολογήσουμε ειλικρινά και τίμια ότι κάναμε λάθος, ότι δεν τα γνωρίζαμε όλα, ότι τέλος πάντων έχουμε και το δικαίωμα να αλλάξουμε θέση αν το καλό της χώρας και των πολιτών της το επιβάλει.
ΝΙΚΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΤΟΣ
