Bρισκόμαστε λίγες ημέρες πριν τις βουλευτικές εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου 2015 και είναι φυσικό νομίζω, ως πολίτη συμμετέχοντα στο πολιτικό γίγνεσθαι, να με απασχολούν διάφορα ερωτήματα, όπως τα ακόλουθα: Να ψηφίσω λογικά – ρεαλιστικά ή συναισθηματικά – ιδεολογικά; Να ψηφίσω πρόσωπο ή πολιτικό πρόγραμμα; Η ψήφος μου θα έχει κάποια επίπτωση στην επιθυμητή πολιτική σταθερότητα μετά τις εκλογές; Τελικά ποιον πολιτικό φορέα να ψηφίσω; Στα προηγούμενα γενικά ερωτήματα θα μπορούσε να συμπεριληφθεί και το ειδικότερο ερώτημα (μπορεί ένας Aριστερός να ψηφίσει «συστημικά» κόμματα;), που αποτέλεσε το ερέθισμα για τη συγγραφή του παρόντος άρθρου.
Νομίζω ότι είναι απαραίτητο να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή ποιος είναι ο Aριστερός, του οποίου την πολιτική σκέψη και εξ αυτής την εικαζόμενη εκλογική συμπεριφορά προσπαθούμε να εντοπίσουμε. Σε καμία περίπτωση δεν θεωρούμε Aριστερό όποιον ψηφίζει τα κατά δήλωσή τους αριστερά ή κεντροαριστερά Κόμματα. Και δεν υπάρχει νομίζω καλύτερη πηγή πληροφόρησης για τη φύση του Aριστερού από τα βιβλία των Aριστερών διανοουμένων (Τσουκαλάς, Βεργόπουλος, Δουζίνας κ.ά), οι οποίοι περιλαμβάνονται στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ. Έχοντας διαβάσει αρκετά από τα βιβλία τους αναφέρω παρακάτω κάποιες από τις βασικές ιδέες τους, τις οποίες προφανώς ενστερνίζεται και ο γνήσιος Aριστερός της ανάλυσής μας.
«Ζούμε για να μπορούμε να παράγουμε, να καταναλίσκουμε και να τρώμε περισσότερο. Αντί του «ζήστε», «επιζήστε», «απολαύστε» και «βελτιωθείτε» ολόκληρο το κοινωνικό φαντασιακό φαίνεται να έχει καθυποταχτεί στο σύνθημα του Γκιζό «πλουτίστε». Σε αυτό ακριβώς συνοψίζεται η πολιτική και αξιακή τραγωδία και ταυτοχρόνως ο εγγενής παραλογισμός του σύγχρονου καπιταλισμού… Η σωτηρία του ανθρώπου έχει αφεθεί σε έναν διεστραμμένο αναπτυξιακό Μαμμωνά, που τον εξωθεί να εγκλωβίσει την υπαρξιακή και ηθική ελευθερία του στη μονοδιάστατη επιδίωξη της ατομικής ωφέλειας… Για πρώτη φορά στην Ιστορία οι οικονομικές συμπεριφορές φαίνεται να εκτυλίσσονται σε έναν ακωδικοποίητο μεταηθικό κόσμο, πέρα δηλαδή και ανεξάρτητα από οποιανδήποτε «αιδώ» και οποιανδήποτε «ενοχή»… Η αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας δεν εμφανίζεται πλέον ούτε ως «ανθρωπιστικό» ή ηθικό «σκάνδαλο», ούτε ως επίμαχο πολιτικό διακύβευμα, ούτε καν όμως και ως αποφευκτέα «στρεβλή» παρενέργεια της αγοράς. Αντιμετωπίζεται ως αναπόφευκτη, εύλογη, ίσως μάλιστα και αναγκαία προϋπόθεση για την επανεκκίνηση της οικουμενικής αναπτυξιακής δυναμικής… Ο παγκοσμιοποιημένος νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός στηρίζεται σε μια ολοκληρωτική δοξασία, που δημιουργεί ελεγχόμενα και ενεργούμενα ορθολογικά «ρομπότ»… Η νέα πολιτική οικονομία της εκλογικευμένης αθλιότητας αντανακλά την ηθική αθλιότητα του ορθόδοξου πολιτικοοικονομικού λόγου. Η βαθιά πεποίθησή μου (Κων. Τσουκαλάς) είναι ότι το σύστημα έχει φθάσει στα έσχατα ιστορικά του όρια…».
Εάν λοιπόν κάποιος πιστεύει ότι το σύστημα στο οποίο ζούμε, δηλαδή ο χρηματοοικονομικός καπιταλισμός είναι ένα σύστημα παράλογο, άθλιο, ανήθικο, διεφθαρμένο, που οδηγεί στη δημιουργία ενεργούμενων ορθολογικών «ρομπότ» χωρίς «αιδώ» και «ενοχή», πώς είναι δυνατόν να ψηφίσει στις επικείμενες εκλογές κάποιο κόμμα, που δεν είναι -ολοκληρωτικά και απόλυτα- εναντίον αυτού του συστήματος; Για να απαντηθεί το ερώτημα πρέπει να ανατρέξουμε στον τρόπο σκέψης του Αριστερού και συγκεκριμένα στο αν αυτός σκέπτεται μανιχαϊστικά ή όχι. Ειδικότερα αν ο Αριστερός μας προσβλέπει στην καταστροφή -αν και δεν υπάρχουν επί του παρόντος οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο- του όντως θανατηφόρου «ολοκληρωτικού καπιταλισμού», αν ο τρόπος σκέψης του κινείται ανάμεσα στην απόλυτη αξίωση και την απόλυτη απαξίωση, που συνεπάγεται η τραγική αρχή τού όλα ή τίποτα, τότε πράγματι δεν μπορεί να ψηφίσει στις επικείμενες εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου «συστημικά» πολιτικά κόμματα. Και υπάρχουν αρκετά «αντι-συστημικά» αριστερά κόμματα (ΚΚΕ, ΛΑ.Ε, ΑΝΤΑΡΥΣΙΑ κ.ά.) για να ψηφίσει. Αν όμως ο τρόπος σκέψης του δεν είναι μανιχαϊστικός και απόλυτος, αλλά θεωρεί ότι υπάρχουν και κάποια θετικά στοιχεία, ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό καπιταλισμό με το κοινωνικό μοντέλο του και τη σοσιαλδημοκρατική του εξημέρωση και επιπλέον θεωρεί ότι ο μακροσκοπικός απόλυτος σκοπός της «μεγάλης ιστορίας» δεν πρέπει να παραγκωνίσει τον βραχύ χρόνο της «μικρής ιστορίας», δηλαδή την ανάγκη για ζωή στο εδώ και τώρα των ατομικών υπάρξεων της κάθε γενιάς, τότε ναι μπορεί ο Αριστερός να ψηφίσει περιπτωσιακά «συστημικά» πολιτικά κόμματα.
Από την άλλη, ειδικά για τη χώρα μας, το δίλημμα του Αριστερού είναι λιγότερο έντονο. Και τούτο διότι σε μια υπανάπτυκτη σε επίπεδο κράτους και κοινωνίας χώρα, η οποία δεν έχει περάσει από το στάδιο του αστικού εκσυγχρονισμού είναι ίσως αδύνατο να εφαρμοστεί ένα ανώτερο σύστημα κοινωνικο-οικονομικής οργάνωσης. Δεν μπορούμε δηλαδή να προσβλέπουμε σ’ ένα καλύτερο μέλλον για τη χώρα μας αν δεν λύσουμε βασικά προβλήματα αστικού εκσυγχρονισμού, όπως είναι το πρώτο τη τάξει πρόβλημα του πελατειακού κράτους, δηλαδή η στελέχωση, η λειτουργία και αναπαραγωγή του κρατικού μηχανισμού μέσω πελατειακών σχέσεων αλληλεξάρτησης. Το πελατειακό κράτος είναι η άλλη όψη του νομίσματος της μεθοδικής θεσμικής εξάλειψης κάθε κριτικής αποτίμησης και αξιολόγησης. Με πιο απλά λόγια, της κατάργησης κάθε δυνατότητας να ξεχωρίσει ο ικανός από τον ανίκανο, ο εργατικός από το φυγόπονο, ο συνεπής από τον μπαγαμπόντη, ο αξιοπρεπής από τον πουλημένο, ο ευφυής από τον εξυπνάκια. Μπορούν να προστεθούν και άλλες θέσεις για τον αστικό εκσυγχρονισμό και την αλλαγή της πατερναλιστικής μας κουλτούρας με τους εμπρόσωπους ισχυρούς δεσμούς αλληλεξάρτησης, όπως είναι: ο πλήρης διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους, η τέλεση εκλογών κάθε τέσσερα χρόνια και μάλιστα με μια ελληνική παραλλαγή του γερμανικού συστήματος με τις διπλές κάλπες, η μείωση του αριθμού των βουλευτών και των υπουργών, οι μόνιμοι υφυπουργοί Παιδείας και Φορολογίας, η αξιολόγηση και η αξιοκρατία σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου τομέα κ.τ.λ. Και όλα αυτά σ’ ένα πολιτικό πλαίσιο σύνθεσης και συνεργασίας όλων των πολιτικών παρατάξεων ευρωπαϊκού προσανατολισμού, σ’ έναν μεγάλο κυβερνητικό συνασπισμό, για να ξεφύγουμε κάποτε και εμείς ως χώρα από το αντι-μνημονιακό αδιέξοδο. Αντί λοιπόν ο Έλληνας Αριστερός να ψάχνει πέρα από το βασίλειο της ανάγκης, για το κομμουνιστικό βασίλειο της ελευθερίας, ίσως είναι καλύτερο να στρέψει -έστω για λίγο- την προσοχή του στο γήινο ελληνικό «βασίλειο» και να αγωνιστεί για τον αστικό εκσυγχρονισμό του. Και τότε μπορεί να βρει μπροστά του κάποιο «ΠΟΤΑΜΙ» και ίσως αποφασίσει να περάσει τον …ποταμό Ρουβίκωνα, όπως ακριβώς έκανε και ένας παλιός σύντροφός του, γνωστός για το ήθος του και την ιστορία του, ο Σπύρος Λυκούδης…
Δημήτρης Γ. Σουλιώτης, Συγγραφέας
