Η μεγάλη ώρα της μετάβασης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από την εποχή του «Καλλικράτη» στην εποχή του «Κλεισθένη» έφτασε. Μετά τις ορκωμοσίες δημάρχων και δημοτικών συμβούλων την περασμένη εβδομάδα, η Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου σηματοδοτεί την εκλογή του προεδρείου του Δημοτικού Συμβουλίου (πρόεδρος, αντιπρόεδρος, γραμματέας), αλλά και την σύσταση των Επιτροπών (Οικονομική και Ποιότητας Ζωής), ενώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται και οι ορισμοί αντιδημάρχων και γενικού γραμματέα από τους νέους τοπικούς άρχοντες.
Η ΑΜΑΡΥΣΙΑ παραθέτει μια περιληπτική αναφορά σε όσα προβλέπει ο νόμος και οι σχετικοί εγκύκλιοι του υπουργείου Εσωτερικών για τα νέα Δημοτικά Συμβούλια, αλλά και για το μεγάλο πολιτικό «στοίχημα» του «Κλεισθένη»: Τις απαραίτητες προγραμματικές συγκλίσεις μεταξύ των παρατάξεων, προκειμένου να μπορούν να διοικηθούν αποτελεσματικά οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΤΑΞΕΩΝ
Στην σχετική εγκύκλιο του ΥΠΕΣ, μετά από τις θερινές τροπολογίες που επέφερε στον νόμο η νέα κυβέρνηση, μία από τις βασικότερες ρυθμίσεις προβλέπει δυνατότητα σύμπραξης δύο ή περισσότερων δημοτικών παρατάξεων, υπό τον όρο ότι η μία από αυτές είναι η παράταξη του εκλεγέντος δημάρχου. Η σύμπραξη έχει ως σκοπό την «εκ του Συντάγματος απρόσκοπτη διοίκηση του Δήμου και την ακώλυτη άσκηση των αρμοδιοτήτων του». Η σύμπραξη καταρτίζεται τυπικά διά Πρακτικού, το οποίο συνυπογράφεται τουλάχιστον από την απόλυτη πλειοψηφία των μελών κάθε μίας από τις συμπράττουσες παρατάξεις, ενώ υποβάλλεται προς επικύρωση οποτεδήποτε εντός της δημοτικής περιόδου στον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου, με μέριμνα του δημάρχου.
Ειδικά σε περιπτώσεις που δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εκλογής των μελών του προεδρείου του Δημοτικού Συμβουλίου, είτε κατά την πρώτη είτε κατά τη δεύτερη θητεία αυτών, ο δήμαρχος υποβάλλει το πρακτικό στο σύμβουλο του δικού του συνδυασμού που έχει εκλεγεί με τις περισσότερες ψήφους (σε περίπτωση ισοψηφίας, εκείνου που είναι γραμμένος πρώτος κατά σειρά στην απόφαση του Πρωτοδικείου) ο οποίος είναι και αρμόδιος για την έκδοση της πρόσκλησης εκλογής των μελών του προεδρείου και των επιτροπών.
Ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου (ή ο σύμβουλος του συνδυασμού του Δημάρχου που έχει εκλεγεί με τις περισσότερες ψήφους, κατά περίπτωση) επικυρώνει αμελλητί με επισημειωματική πράξη το Πρακτικό που του υπέβαλε ο δήμαρχος, ελέγχοντας αποκλειστικά το αν έχει υπογραφεί από την απαραίτητη πλειοψηφία των μελών κάθε μίας από τις συμπράττουσες παρατάξεις, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Δεν επιτρέπεται η άσκηση περαιτέρω τυπικού ή ουσιαστικού ελέγχου στο Πρακτικό σύμπραξης και δεν μπορεί να ασκηθεί έλεγχος στους όρους της συνεργασίας των παρατάξεων που συμπράττουν, τους οποίους «δύναται να περιλαμβάνει» το Πρακτικό της σύμπραξης, εν είδει προγραμματικών δηλώσεων.
Μετά την επικύρωση του Πρακτικού, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου οφείλει να ανακοινώσει τη κατάρτιση της σύμπραξης στο Δημοτικό Συμβούλιο, καθώς και να κοινοποιήσει το επικυρωθέν Πρακτικό στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Μετά την επικύρωση του Πρακτικού, για να καταστεί ευχερής η συγκρότηση των συλλογικών οργάνων οι παρατάξεις που συμπράττουν λογίζονται «ανεκκλήτως» για το υπόλοιπο της δημοτικής περιόδου ως ενιαία παράταξη και ως η παράταξη με την οποία εξελέγη ο δήμαρχος.
Η κατάρτιση σύμπραξης δύναται να επανακαθορίσει τη θέση μίας ή περισσότερων παρατάξεων εντός του Δημοτικού Συμβουλίου. Π.χ. σε περίπτωση που επικυρωθεί σύμπραξη μεταξύ της παράταξης του δημάρχου και της τρίτης σε εκλογική δύναμη παράταξης, πριν από την εκλογή των μελών του προεδρείου του Δημοτικού Συμβουλίου (είτε για την πρώτη είτε για τη δεύτερη θητεία), ως «τρίτη» σε εκλογική δύναμη παράταξη «νοείται», πλέον, η παράταξη που αναγράφεται ως «τέταρτη» στη σχετική επικύρωση της εκλογής από το Πρωτοδικείο.
Σε περίπτωση αναπλήρωσης δημοτικού συμβούλου που ανήκει σε παράταξη που συνέπραξε, τη θέση του καταλαμβάνει ο επόμενος κατά σειρά αναπληρωματικός δημοτικός σύμβουλος του ίδιου συνδυασμού, της ίδιας εκλογικής περιφέρειας, σύμφωνα με επικύρωση της εκλογής από το αρμόδιο Πρωτοδικείο, ο οποίος και καθίσταται αυτοδικαίως μέλος της νέας παράταξης. Τυχόν αθέτηση των προγραμματικών δηλώσεων της ενιαίας παράταξης ή ειδικότερων όρων, στη βάση των οποίων θεμελιώθηκε η σύμπραξη, «δεν δύναται να επιτρέψει ανάκληση, ακύρωση ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο παύση της ισχύος του σχετικού Πρακτικού, καθώς η σύμπραξη ορίζεται ρητά ως ανέκκλητη».
ΠΡΟΕΔΡΕΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝ
Στην από 20 Αυγούστου Εγκύκλιο του ΥΠΕΣ για την «Εκλογή μελών των Προεδρείων στα νέα Δημοτικά Συμβούλια», σημειώνεται ότι:
– Η εγκατάσταση των νέων Αρχών θα γίνει την 1η Σεπτεμβρίου 2019
– Η εκλογή προεδρείου Συμβουλίων και Επιτροπών διενεργείται κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Νοέμβριο
– Η πρόσφατη παρ. 6α του αρ.5 του ν.4623/2019, αντικατέστησε την παρ.1 του αρ.64 του ν.3852/2010 περί σύγκλησης του Δημοτικού Συμβουλίου για την εκλογή προεδρείου, ορίζοντας στο τελευταίο εδάφιό της ότι «κατά την πρώτη εφαρμογή της παρ. γ΄ της περ.4 του αρ.9, η κατά τα προηγούμενα εδάφια σύγκληση του Συμβουλίου λαμβάνει χώρα την επόμενη Κυριακή από την εγκατάσταση των Δημοτικών Αρχών». Στην Εγκύκλιο, ως προς το χρόνο εκλογής αναγράφεται ότι «η διαδικασία εκλογής των μελών του Προεδρείου του Δημοτικού Συμβουλίου για τη δημοτική περίοδο 2019-2023 λαμβάνει χώρα την Κυριακή 1 ή 8 Σεπτεμβρίου 2019».
Ο απαιτούμενος αριθμός ψήφων για την εκλογή προτεινόμενου υποψηφίου, συναρτάται από μέγεθος του Δημοτικού Συμβουλίου:
Αριθμός Δημοτικών Συμβούλων – Απαιτούμενος αριθμός ψήφων: 13 – 9, 17 – 11, 21 – 14, 27 – 18, 33 – 22, 41 – 27, 45 – 30, 49 – 33
ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΩΝ
Σύμφωνα με τον νόμο:
– Σε Δήμους με πληθυσμό έως 5.000 κατοίκους ορίζονται έως 2 αντιδήμαρχοι, ενώ σε Δήμους με πληθυσμό πάνω από 5.001 και έως 20.000 κατοίκους ορίζονται έως 4.
– Σε Δήμους που έχουν πληθυσμό από 20.001 έως 50.000 κατοίκους ορίζονται έως 5 αντιδήμαρχοι, ενώ σε Δήμους από 50.001 έως 100.000 κατοίκους ορίζονται έως 6 αντιδήμαρχοι.
– Σε Δήμους από 100.001 κατοίκους και άνω ορίζονται έως 8 αντιδήμαρχοι.
Σύμφωνα με τον νόμο, αντιδήμαρχοι είναι οι σύμβουλοι που ορίζει ο δήμαρχος. Αντιδήμαρχος δεν μπορεί να οριστεί σύμβουλος που ανήκει σε διαφορετική δημοτική παράταξη από αυτή του δημάρχου, εάν ο ορισμός δεν εγκριθεί από την πλειοψηφία των συμβούλων της παράταξης στην οποία ανήκει ο σύμβουλος αυτός. Η ανωτέρω έγκριση δεν ανακαλείται. Αντιδήμαρχος που ανεξαρτητοποιείται ή διαγράφεται από την παράταξή του, «εκπίπτει αυτοδικαίως» από το αξίωμα. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο νόμος προβλέπει ότι «ανεξάρτητος δημοτικός σύμβουλος μπορεί να ορισθεί ή να παραμείνει αντιδήμαρχος». Η θητεία των αντιδημάρχων δεν μπορεί να είναι μικρότερη του 1 έτους. Η ανάκληση του αντιδημάρχου είναι δυνατή μετά την πάροδο 6 μηνών από τον ορισμό του, με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση δημάρχου.
Αντιμισθία
Οι αντιδήμαρχοι λαμβάνουν το 50% της αντιμισθίας που αναλογεί στο δήμαρχο.
Η αντιμισθία των δημάρχων έχει ως εξής:
– σε Δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων 4.275 €,
– σε Δήμους με πληθυσμό από 20.000 έως 100.000 κατοίκους σε 3.420 €
– σε Δήμους με πληθυσμό κάτω των 20.000 κατοίκων σε 2.565 €
Αντιμισθία περιφερειάρχη: 4.275 €.
Αντιμισθία αντιπεριφερειάρχη: 3.206,25 €
Αντιμισθία προέδρου Περιφερειακού Συμβουλίου: 1.125 €.
Υποχρεώσεις
Ο αντιδήμαρχος, πρέπει:
– να εκπληρώνει ευσυνείδητα τις υποχρεώσεις του και να ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος,
– να σέβεται και να διασφαλίζει τα δικαιώματα των πολιτών και να μεριμνά για την καθολική εκπλήρωση των υποχρεώσεών του προς το Δήμο χωρίς διακρίσεις σε βάρος οποιουδήποτε προσώπου ή του κοινού συμφέροντος,
– να δηλώνει κάθε προσωπικό συμφέρον (ιδιοκτησιακό ή οικογενειακό) που έχει σε σχέση με θέματα του Δήμου,
– να ενθαρρύνει και να προωθεί κάθε μέτρο που προάγει τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων του και λειτουργίας του Δήμου,
– υποχρεούται να απαντά εγγράφως ή προφορικώς, στα ερωτήματα που του υποβάλλουν τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου μέσα σε 1 μήνα,
– είναι υποχρεωμένος να υποβάλλει την ετήσια δήλωση για την περιουσιακή του κατάσταση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και να τη δημοσιοποιεί με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Δήμου,
– δεν επιτρέπεται να απουσιάσει περισσότερο από 30 ημέρες συνολικά κάθε χρόνο, χωρίς άδεια του Δημοτικού Συμβουλίου. H απουσία αυτή μπορεί να παρατείνεται για εξαιρετικούς λόγους, έως 3 μήνες, με άδεια του Συμβουλίου,
– είναι υποχρεωμένος να κατοικεί στο Δήμο, με εξαίρεση τους αντιδημάρχους των Δήμων των Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης.
ΟΙ ΔΗΜΟΤΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ
Εγκύκλιο – οδηγό για τους νεοεκλεγέντες δημοτικούς συμβούλους εξέδωσε το υπουργείο Εσωτερικών. Σύμφωνα με αυτήν, ο δημοτικός σύμβουλος οφείλει:
– Να μετέχει σε όλες τις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ή των Επιτροπών στις οποίες είναι μέλος.
– Να διαθέτει πάντα τον απαραίτητο χρόνο και να προετοιμάζεται για τις συνεδριάσεις αφού έχει λάβει γνώση, έγκαιρα, όλων των εισηγήσεων και των στοιχείων που αφορούν τα θέματα της ημερήσιας διάταξης.
– Να εκτελεί με επιμέλεια τα καθήκοντά του και κάθε εργασία που του αναθέτει το Συμβούλιο.
– Να γνωρίζει το πλαίσιο λειτουργίας του Δημοτικού Συμβουλίου. Για το λόγο αυτό πρέπει να μελετήσει τον Κανονισμό λειτουργίας του δικού του Δημοτικού Συμβουλίου. Σε περίπτωση που το οικείο Συμβούλιο δεν έχει δικό του Κανονισμό, είναι σε ισχύ ο πρότυπος Κανονισμός λειτουργίας του Δημοτικού Συμβουλίου.
– Να γνωρίζει τον τρόπο λήψης των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου και των άλλων οργάνων του Δήμου.
– Να εκφράζει τη γνώμη του και να ψηφίζει κατά συνείδηση, αποβλέποντας πάντοτε στην εξυπηρέτηση του συνόλου των δημοτών.
– Να ζητά δια του προέδρου, από το δήμαρχο, την Οικονομική Επιτροπή, την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και τους αντιδημάρχους πληροφορίες και συγκεκριμένα στοιχεία, που είναι χρήσιμα για την άσκηση των καθηκόντων του.
– Να καταθέτει γραπτές ερωτήσεις, δια του προέδρου προς το Δήμαρχο και τα αρμόδια όργανα του Δήμου.
Ωστόσο, η μη εκτέλεση των υποχρεώσεων εκ μέρους του Δημοτικού Συμβούλου, μπορεί να του επιφέρει την ποινή της αργίας ή ακόμα και της έκπτωσης. Συγκεκριμένα:
– Δεν μπορεί να απουσιάζει αδικαιολόγητα από 3 συνεχείς συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ή να μην εκτελεί τις υποχρεώσεις του για διάστημα που υπερβαίνει τους 3 συνεχείς μήνες μέσα στο έτος, χωρίς την άδεια του Συμβουλίου.
– Δημοτικός Σύμβουλος που είναι αντιδήμαρχος δεν επιτρέπεται να απουσιάσει περισσότερο από 30 ημέρες συνολικά κάθε χρόνο, χωρίς άδεια του Δημοτικού Συμβουλίου. Η απουσία αυτή μπορεί να παρατείνεται για εξαιρετικούς λόγους έως 3 μήνες, με άδεια του Συμβουλίου.
– Δεν μπορεί να μετάσχει στη συζήτηση ενός θέματος ή στην κατάρτιση αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου εφόσον ο ίδιος, ο/η σύζυγός του ή συγγενής του έως το δεύτερο βαθμό εξ αίματος ή εξ αγχιστείας ή πρόσωπο προς το οποίο διατηρεί στενό δεσμό, έχει υλικό ή ηθικό συμφέρον.
– Εάν είναι αντιδήμαρχος, μέλος της Οικονομικής Επιτροπής ή της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, είναι υποχρεωμένος να υποβάλλει ετήσια δήλωση για την περιουσιακή του κατάσταση και να την αναρτά στην ιστοσελίδα του Δήμου.
– Είναι υποχρεωμένος να δηλώνει κάθε προσωπικό συμφέρον (ιδιοκτησιακό ή οικογενειακό) που έχει σχέση με τα θέματα του Δήμου, καθώς και να ενθαρρύνει και να προωθεί κάθε μέτρο που προάγει τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς.
ΓΕΝΙΚΟΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ ΔΗΜΩΝ
Ο γενικός γραμματέας, το πιο κομβικό μη αιρετό πρόσωπο για τη λειτουργία ενός Δήμου διορίζεται και απολύεται με απόφαση δημάρχου, με δημοσίευση σε ΦΕΚ. Παύει να ασκεί τα καθήκοντά του και απολύεται αυτοδικαίως όταν ο δήμαρχος που τον προσέλαβε απωλέσει την ιδιότητα του για οποιονδήποτε λόγο.
Ο γ.γ. του Δήμου πρέπει να κατέχει πτυχίο ή δίπλωμα σχολής Πανεπιστημιακής ή Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΠΕ ή ΤΕ). Αποκλείεται ο διορισμός προσώπου που είναι συγγενής εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι και β’ βαθμού προς τον δήμαρχο.
Σε θέση γενικού γραμματέα επιτρέπεται και ο διορισμός υπαλλήλων και λειτουργών του Δημόσιου Τομέα, όχι όμως υπάλληλοι οι οποίοι υπηρετούν στον ίδιο Δήμο.
Ο δήμαρχος μπορεί με απόφασή του να αναθέτει στο γ.γ. την υπογραφή, με εντολή του, εγγράφων και πιστοποιητικών. Απαγορεύεται, όμως, εκ του νόμου να του αναθέτει υπογραφή χρηματικών ενταλμάτων.
Ο γ.γ. του Δήμου έχει τις εξής αρμοδιότητες:
– Υπογράφει τις αποφάσεις χορήγησης αδειών με ή χωρίς αποδοχές και μετακίνησης εκτός έδρας στο εσωτερικό και εξωτερικό των υπαλλήλων του Δήμου
– Παρέχει οδηγίες, δίνει κατευθύνσεις και, γενικότερα, συντονίζει τις υπηρεσίες του Δήμου κατά την άσκηση του έργου τους
– Προβαίνει στη μελέτη και εισήγηση μέτρων για τη βελτίωση και προαγωγή των λειτουργιών του Δήμου
– Μεριμνά για την επεξεργασία από τις αρμόδιες υπηρεσίες των θεμάτων που είναι προς συζήτηση ενώπιον του Δημοτικού Συμβουλίου ή της Δημαρχιακής Επιτροπής σύμφωνα με την ημερήσια διάταξη ή έχουν ήδη συζητηθεί σε αυτά, καθώς και να τα υποστηρίζει ενώπιον των ανωτέρω οργάνων, εφόσον κρίνεται απαραίτητο από τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου ή της Δημαρχιακής Επιτροπής
– Παρακολουθεί τη διαδικασία εφαρμογής των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου και της Δημαρχιακής Επιτροπής από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου
– Μεριμνά για την έγκαιρη ετοιμασία των περιοδικών απολογισμών δράσης του Δήμου σύμφωνα προς τα αντίστοιχα προγράμματα ή τις συγκεκριμένες αποφάσεις και ενημερώνει σχετικά το Δημοτικό Συμβούλιο και τη Δημαρχιακή Επιτροπή
– Μεριμνά για τη συνεχή βελτίωση της αποτελεσματικής δράσης των υπηρεσιών, την προσαρμογή της λειτουργίας τους στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και τη βελτίωση της απόδοσης του στελεχικού δυναμικού και των τεχνικών μέσων του Δήμου,
– Οργανώνει κάθε νέα υπηρεσία που δημιουργείται στο Δήμο
Ο δήμαρχος μπορεί, με απόφαση του, να εκχωρεί και άλλες αρμοδιότητες στο γ.γ. του Δήμου (πλην της υπογραφής χρηματικών ενταλμάτων).
Οι αποδοχές που δικαιούνται να εισπράττουν οι γ.γ. των Δήμων, καθορίζονται ως ποσοστό 65 % επί της αντιμισθίας του οικείου δημάρχου.
