Πολλαπλές τομές και βαθιά διοικητική μεταρρύθμιση, που σε περίσταση οικονομικής ομαλότητας θα ήταν σχεδόν αδύνατο να περάσει χωρίς εκτεταμένες κοινωνικές αντιδράσεις, επιχειρεί η κυβέρνηση με τη διοικητική μεταρρύθμιση cΚαλλικράτης». Τα σημαντικότερα σημεία της διοικητικής μεταρρύθμισης, που συναντά την αποδοκιμασία όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αλλά και πολλές «κόκκινες γραμμές» από τα θεσμικά όργανα των αιρετών ΚΕΔΚΕ, ΕΝΑΕ, αλλά και ΤΕΔΚ, έχουν ως εξής:
Δημιουργία 333-343 δήμων στη θέση των 1.034 συνολικά δήμων και κοινοτήτων που υφίστανται σήμερα.
Κατάργηση των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων και θεσμοθέτηση 13 αιρετών περιφερειών, οι οποίες προσδιορίζονται στα όρια των σημερινών κρατικών περιφερειών.
Λειτουργία 7 κρατικών αποκεντρωμένων διοικήσεων.
Η κυβέρνηση εισηγείται επίσης τη διεύρυνση της θητείας των αιρετών της τοπικής αυτοδιοίκησης από τέσσερα σε πέντε χρόνια και την ταυτόχρονη διεξαγωγή των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών με τις ευρωεκλογές από τον Ιούνιο του 2014.
Μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές του Ιουνίου του 2014 οι νέες διοικήσεις δήμων και περιφερειών θα μπορούν να αναλαμβάνουν καθήκοντα την 1η Σεπτεμβρίου της εκλογικής χρονιάς και έτσι να εκπονούν αυτές τον προϋπολογισμό και τον σχεδιασμό τους για τον επόμενο χρόνο.
Επίσης, με το νομοσχέδιο του «Καλλικράτη» για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα να θέσουν υποψηφιότητα στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια Ελληνες πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Μέχρι σήμερα το ηλικιακό όριο συμμετοχής ήταν τα 21 έτη.
Μετατάξεις
Η μείωση των 1.034 δήμων και κοινοτήτων που υφίσταται σήμερα σε 333-343 ΟΤΑ α΄ βαθμού, η συγχώνευση 6.000 νομικών προσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης σε μόλις 2.000, σε συνδυασμό με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κράτος στις περιφέρειες και από τις νομαρχίες στους δήμους, δημιουργούν ένα νέο εργασιακό τοπίο στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Στις διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπεται η διαδικασία των εθελοντικών και κατόπιν υποχρεωτικών μετατάξεων του προσωπικού των νομικών προσώπων που συγχωνεύονται σε άλλες δημοτικές ή περιφερειακές υπηρεσίες που έχουν ανάγκη προσωπικού.
Αρμοδιότητες
Η μεταφορά του προσωπικού θα ακολουθεί την αντίστοιχη μεταφορά αρμοδιοτήτων (από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση στους δήμους, από την κρατική περιφέρεια στους δήμους και στις αιρετές περιφέρειες) και θα πραγματοποιείται σε αντίστοιχες θέσεις κατά κατηγορία, κλάδο ή ειδικότητα, με διατήρηση του μισθολογικού και ασφαλιστικού – συνταξιοδοτικού κεκτημένου. Σύμφωνα με το σχέδιο, θα αξιοποιηθεί η δυνατότητα εθελούσιων μετατάξεων ενώ μετά την απογραφή του ανθρώπινου δυναμικού της αυτοδιοίκησης θα ακολουθήσουν υποχρεωτικές μετατάξεις εντός των ορίων του δήμου αλλά και προσλήψεις εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού.
Οικονομίες…
Ως αναπόσπαστο κομμάτι του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ο «Καλλικράτης» αναμένεται να φέρει σημαντικές εξοικονομήσεις που υπολογίζονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Η εφαρμογή της νέας αρχιτεκτονικής της αυτοδιοίκησης προβλέπει τη μείωση του πολιτικού προσωπικού των δήμων και των περιφερειών κατά 50% απ’ ό,τι ισχύει σήμερα.
Οι 16.150 δημοτικοί σύμβουλοι που υφίσταται σήμερα αναμένεται να μειωθούν στο μισό, όπως και οι 195 θέσεις αντινομαρχών αντικαθίστανται από τις μισές αντιπεριφερειρχών, ενώ οι 1.496 νομαρχιακοί σύμβουλοι από 703 περιφερειακούς συμβούλους.
Συνολικά μόνο από τη μείωση κατά το ήμισυ των περίπου 50.000 θέσεων πολιτικού προσωπικού αναμένεται εξοικονόμησης της τάξης του 60%.
Παράλληλα η δραστική μείωση των 6.000 δημοτικών επιχειρήσεων σε λιγότερες από 2.000 επιφέρει περικοπή κατά 40.000 θέσεις μελών διοικητικών συμβουλίων από τις 60.000 που είναι σήμερα.
Οι πόροι
Οι πόροι των δήμων θα προέρχονται, σύμφωνα με το σχέδιο «Καλλικράτης», κατά 20% από τις ετήσιες εισπράξεις του φόρου Νομικών και Φυσικών Προσώπων, κατά 12% από εκείνες του ΦΠΑ και κατά 50% από τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας. Αντίστοιχα, για τις περιφέρειες οι πόροι θα προέρχονται κατά 2,4% από τον Φόρο Φυσικών και Νομικών Προσώπων και κατά 4% από τον ΦΠΑ. Παράλληλα για πρώτη φορά θεσμοθετείται ένα νέο τριπλό σύστημα εποπτείας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο θα ασκεί προληπτικό έλεγχο στις δαπάνες όλων των δήμων, καθώς και στα έσοδά τους.
Συστήνεται αυτοτελής υπηρεσία εποπτείας των δήμων και των περιφερειών, η οποία θα είναι αρμόδια για τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ.
Ο ελεγκτής νομιμότητας είναι ανώτατος υπάλληλος, που η επιλογή του γίνεται αξιοκρατικά από το Ειδικό Συμβούλιο Επιλογής Προϊσταμένων.
Οι περιφέρειες
Οι περιφερειακές διοικήσεις μετατρέπονται σε «τοπικές κυβερνήσεις» με τη μεταβίβαση σημαντικών αρμοδιοτήτων αναπτυξιακού χαρακτήρα όπως είναι ο αναπτυξιακός περιφερειακός προγραμματισμός, η κατάρτιση και εκτέλεση των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, η διαχείριση υδατικών πόρων και εκτέλεση εγγειοβελτιωτικών έργων (ΓΟΕΒ), οι αρμοδιότητες των Δημοσίων Υγειονομικών Περιφερειών (Δ.Υ.ΠΕ.) δηλαδή ο προγραμματισμός, συντονισμός, εποπτεία και έλεγχος νοσοκομείων και κέντρων υγείας, η κατασκευή, συντήρηση και ανακαίνιση οδών κ.ά. Σύμφωνα με τον «Καλλικράτη», καταργούνται οι 57 νομαρχίες και τα 19 επαρχεία τα οποία αντικαθίστανται από 13 αιρετές περιφέρειες και οι υφιστάμενες 13 κρατικές περιφέρειες από 7 αποκεντρωμένες διοικήσεις.
Ο λόγος που οδήγησε την κυβέρνηση στη διατήρηση των διοικητικών ορίων των περιφερειών είναι ότι η αλλαγή των περιφερειών θα δημιουργούσε προβλήματα στην απρόσκοπτη υλοποίηση των περιφερειακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ.
Παράλληλα στους νέους δήμους μεταφέρονται όλες οι αρμοδιότητες εξυπηρέτησης του πολίτη που ασκούσε μέχρι πρόσφατα η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση.
Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει την εισαγωγή καινοτόμων θεσμών στον α’ βαθμό της τοπικής αυτοδιοίκησης όπως είναι η δημιουργία 1.200 δημοτικών ηλεκτρονικών ΚΕΠ για κάθε χωριό και γειτονιά.
Οι δήμοι θα δημιουργήσουν ειδικό αυτοτελές γραφείο για την παροχή διοικητικής βοήθειας στο σπίτι, ένα πρόγραμμα που απευθύνεται σε άτομα που έχουν αδυναμία προσπέλασης στους δήμους ή στα ΚΕΠ ή στην εποχή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Επίσης εισάγεται η έξυπνη κάρτα του δημότη και υλοποιείται έτσι η έξυπνη κάρτα του πολίτη, ενώ θεσμοθετείται σε κάθε δήμο και Περιφέρεια ο Συμπαραστάτης του δημότη και της επιχείρησης. Στα πρότυπα του Συνηγόρου του Πολίτη, ο Συμπαραστάτης δέχεται καταγγελίες άμεσα θιγόμενων πολιτών και επιχειρήσεων για ζητήματα κακοδιοίκησης Δήμων, Περιφερειών αλλά και των νομικών τους προσώπων. Τέλος στις Περιφέρειες συστήνεται Επιτροπή Ισότητας των Φύλων που εισηγείται αντίστοιχες πολιτικές.
Επτά νέες διοικήσεις
Η μετατροπή των υφιστάμενων περιφερειών σε βαθμίδα αυτοδιοίκησης δημιουργεί την ανάγκη δημιουργίας νέων, αποκεντρωμένων δομών κρατικής διοίκησης. Δημιουργούνται 7 Αποκεντρωμένες Κρατικές Διοικήσεις με τις οποίες, σύμφωνα με τις δηλώσεις του κ. Ραγκούση, εξασφαλίζονται ισχυρές διοικητικές ενότητες στην περιφέρεια ώστε να διευκολυνθεί η περαιτέρω αποκέντρωση των κρατικών αρμοδιοτήτων. Παράλληλα εξασφαλίζεται μεγαλύτερο εύρος επιλεξιμότητας για τη χρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οι νέες αποκεντρωμένες διοικήσεις είναι:
1 Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Αττικής με έδρα την Αθήνα.
2 Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, η οποία εκτείνεται στα όρια των περιφερειών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας με έδρα τη Λάρισα.
3 Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, η οποία εκτείνεται στα όρια των περιφερειών Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας με έδρα τα Ιωάννινα.
4 Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, η οποία εκτείνεται στα όρια των περιφερειών Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου με έδρα την Πάτρα.
5 Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, η οποία εκτείνεται στα όρια των περιφερειών Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου με έδρα τον Πειραιά.
6 Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Κρήτης με έδρα το Ηράκλειο.
7 Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη.
