► Η ενίσχυση του ανταγωνισμού, της παραγωγής και της επιχειρηματικότητας απαιτεί τη δραστική μείωση της γραφειοκρατίας, του κόστους και του χρόνου συμμόρφωσης στις διοικητικές πράξεις (7% του ΑΕΠ!), το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, την αλλαγή του τρόπου χορήγησης των ποικίλων αδειών από τους δημόσιους φορείς με κριτήριο τη μεγιστοποίηση του ανταγωνιστικού οφέλους, την κατάργηση των αναχρονιστικών, «κορπορατίστικων» και πελατειακών περιορισμών στη λειτουργία του ανταγωνισμού (από τις ρυθμίσεις στις αγορές καυσίμων και νωπών προϊόντων μέχρι τις ρυθμίσεις στον ελλιμενισμό κρουαζιερόπλοιων) καθώς και στην είσοδο και έξοδο επιχειρήσεων στους ποικίλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας.
► Η εγκαθίδρυση ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους ίσων ευκαιριών απαιτεί: (α) τη σταδιακή θέσπιση ενός ελάχιστου επιπέδου ευημερίας για όλους τους πολίτες, (β) ίση πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας δημόσια παιδεία, υγεία και πολιτισμό, (γ) την προστασία του θεσμού των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως στοιχείου κοινωνικής ισορροπίας, (δ) την οικονομική ενίσχυση και μεταρρύθμιση της δημόσιας παιδείας σε όλες τις βαθμίδες δίνοντας έμφαση στην κριτική ικανότητα, με εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών, εισαγωγή κριτηρίων αξιολόγησης και αριστείας, εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών, μεγαλύτερης αυτονομίας στη λήψη αποφάσεων.
► Η θεσμική ανασυγκρότηση και η θεμελίωση ενός πραγματικού κράτους δικαίου υποστηρίζονται από: (α) μία ανεξάρτητη δικαιοσύνη, με καλά εκπαιδευμένους δικαστικούς λειτουργούς, ιδιαίτερα σε θέματα αγοράς και επιχειρήσεων, (β) ανεξαρτησία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος, η ηγεσία των οποίων, καθώς και όλων των εποπτικών και ρυθμιστικών αρχών, θα πρέπει να τοποθετείται μετά από ουσιαστική διακομματική διαβούλευση και να αναφέρεται μόνο στη Βουλή των Ελλήνων, (γ) επαγγελματικές, και όχι κομματικές, διοικήσεις δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών, (δ) διαφάνεια, με αυστηρή εφαρμογή των διεθνών λογιστικών προτύπων στους λογαριασμούς των εισηγμένων επιχειρήσεων, τραπεζών, δημόσιων οργανισμών και επιχειρήσεων, (ε) την αποκοπή του ομφάλιου λώρου μεταξύ πολιτικών κομμάτων και της δημόσιας διοίκησης με την εγκαθίδρυση μόνιμων υφυπουργών/γενικών γραμματέων εκλεγμένων μετά από διακομματική διαβούλευση μεταξύ ατόμων εγνωσμένης αξίας και ανεξαρτησίας.
Συμπεράσματα
► Οι στόχοι και τα μέσα που αναφέρθηκαν πρέπει να ποσοτικοποιηθούν σε ένα δεκαετές πρόγραμμα προσαρμογής (δημοσιονομικό, ανταγωνιστικότητα, θεσμοί, κοινωνικό κράτος) ενώ οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν ταυτοχρόνως και στους τέσσερις τομείς. Οι μεταρρυθμίσεις που αποβλέπουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικής βάσης πρέπει να συνοδεύουν τη δημοσιονομική προσαρμογή. Διαφορετικά, με μόνη τη δημοσιονομική προσαρμογή, θα μειωθεί η ζήτηση και θα αυξηθεί η ανεργία. Παράλληλα, πρέπει να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις που αφορούν στο κοινωνικό κράτος και τους θεσμούς, ούτως ώστε οι επωφελούμενοι από αυτές να αποζημιώσουν αυτούς που θα ζημιωθούν και δεν διαθέτουν επαρκή εισοδηματικά μέσα για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Διαφορετικά, θα επικρατήσει η αίσθηση της κοινωνικής αδικίας, και θα δημιουργηθούν κοινωνικές συμμαχίες προκειμένου να παρεμποδιστούν οι μεταρρυθμίσεις.
► Τα δυνητικά οφέλη από τις μεταρρυθμίσεις είναι σημαντικά, περίπου 10% του ΑΕΠ σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, και μπορούν να διευκολύνουν δραστικά την απαιτούμενη δημοσιονομική προσαρμογή.
► Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 ετέθησαν φιλόδοξοι οικονομικοί και κοινωνικοί στόχοι κάτω από πολύ χειρότερες οικονομικές συνθήκες σε σχέση με τις σημερινές. Το Πρόγραμμα Σύγκλισης του 1994 περιείχε στόχους και μέσα πολιτικής σε επταετή ορίζοντα. Οι οικονομικοί στόχοι επιδιώχτηκε να επιτευχθούν με προσήλωση και επιμονή. Το αποτέλεσμα ήταν να επιτύχει η Ελλάδα τη συμμετοχή της στην Ευρωζώνη, παρά την αρχική, έντονη δυσπιστία των αγορών κυρίως διότι το πολιτικό σύστημα της χώρας συνέλαβε τα μηνύματα των καιρών και συμπεριφέρθηκε ανάλογα. Ακριβώς ίδια είναι η πρόκληση και σήμερα.
