Τρία αλληλένδετα προβλήματα
Είναι, όμως, γεγονός ότι παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει και την πρόοδο που έχει συντελεστεί, η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τρία αλληλένδετα προβλήματα: ένα μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα, χαμηλή ανταγωνιστικότητα και υψηλό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Εξάλλου, εξαιτίας της δημοσιονομικής κρίσης και της παρατεταμένης ύφεσης, η ρευστότητα της οικονομίας έχει συρρικνωθεί και το τραπεζικό σύστημα δεν έχει επαρκείς πόρους για τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Επιπλέον, αποκλίσεις των δημοσιονομικών μεγεθών από στόχους που είχαν τεθεί και συσσωρευμένες καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο παρελθόν, καθιστούν αναγκαία τη νέα χρηματοδοτική στήριξη, την εθελοντική αναδιάρθρωση του χρέους που διακρατεί ο ιδιωτικός τομέας (το γνωστό PSI) και την υιοθέτηση του νέου οικονομικού προγράμματος. Οι σχετικές αποφάσεις ελήφθησαν στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης.
Λένε ορισμένοι ότι το νέο πρόγραμμα θα αποτύχει. Κάνουν λάθος.
Η δημόσια συζήτηση έχει επικεντρωθεί στις συνέπειες του πρώτου προγράμματος στα εισοδήματα και στην απασχόληση και προεξοφλεί ότι το νέο πρόγραμμα θα έχει παρόμοια αρνητικά αποτελέσματα και δεν θα επιτευχθεί η έξοδος από την κρίση. Θέλω, και είναι αναγκαίο, στη σημερινή συζήτηση στη Βουλή να παρουσιαστούν συνοπτικά αλλά περιεκτικά οι στόχοι, οι πολιτικές και οι μεταρρυθμίσεις του νέου προγράμματος καθώς και οι προοπτικές εξόδου από την κρίση.
Επομένως, το πρόγραμμα υπηρετεί τον κύριο και τελικό σκοπό της οικονομικής ανάπτυξης, θέτοντας τρεις ενδιάμεσους στόχους: τη δημοσιονομική εξυγίανση, την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας και την ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Ο πρώτος στόχος είναι η διασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας με αποτελεσματικό και μόνιμο τρόπο. Για την επίτευξη αυτού του στόχου προβλέπεται μείωση των κρατικών δαπανών κατά 1,5% του ΑΕΠ το 2012 και πρόσθετα μέτρα που αντιστοιχούν σε 5% του ΑΕΠ τα επόμενα δύο έτη και διαρθρωτικές αλλαγές στο δημόσιο τομέα, ώστε να δημιουργηθεί ένα πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 4,5% του ΑΕΠ το 2014. Αυτό είναι αναγκαίο για να αρχίσει η σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους. Οι προγραμματιζόμενες αποκρατικοποιήσεις, ύψους τουλάχιστον 19 δισεκ. ευρώ έως το 2015, θα συμβάλουν επίσης στη μείωση του δημόσιου χρέους.
Οι μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέα περιλαμβάνουν συντονισμένες δράσεις για τη ριζική αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης, την αποτελεσματικότερη είσπραξη των φορολογικών εσόδων και την αντιμετώπιση της διαφθοράς, καθώς και ένα νέο και απλούστερο φορολογικό σύστημα το οποίο αποσκοπεί στην προώθηση των επενδύσεων, στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και την δικαιότερη κατανομή του φορολογικού βάρους. Συνολικά, οι μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέα θα συμβάλουν όχι μόνο στον περιορισμό του δημοσιονομικού ελλείμματος αλλά και στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης.
Οι μεταρρυθμίσεις των ασφαλιστικών ταμείων και η προσαρμογή των συντάξεων αποσκοπούν στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των ταμείων με τρόπο που προφυλάσσει κυρίως τους χαμηλο-συνταξιούχους.
Να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα
Ο δεύτερος στόχος είναι να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα, να προωθηθεί η ανάπτυξη και να αυξηθεί η απασχόληση. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές στις αγορές εργασίας, αγαθών και υπηρεσιών, μεταρρυθμίσεις που αποβλέπουν στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, με στόχο την προώθηση των επενδύσεων και εξαγωγών, καθώς και μεταρρυθμίσεις που θα συντελέσουν στην ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης. Και αυτές οι διαρθρωτικές αλλαγές θα επηρεάσουν θετικά την επενδυτική δραστηριότητα, τις εξαγωγές και την απασχόληση.
Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας αποσκοπούν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κόστους και την μείωση της ανεργίας -ιδίως των νέων- που έχει φθάσει σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο. Οι θεσμικές αλλαγές στην αγορά εργασίας και η προβλεπόμενη μείωση του κατώτατου μισθού, που καθορίζεται από την γενική συλλογική σύμβαση εργασίας, ήταν αντικείμενο διεξοδικής ανάλυσης, συζήτησης και σκληρής διαπραγμάτευσης, όπως επίσης και το ζήτημα του 13ου και του 14ου μισθού. Και όσο και να φαίνεται παράδοξο, η μείωση του κατώτατου μισθού θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα σε αύξηση της απασχόλησης και της οικονομικής δραστηριότητας, και επομένως, στην ενίσχυση του μέσου εισοδήματος των εργαζομένων. Η μείωση του κατώτατου μισθού που καθορίζεται από τη Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας δεν συνεπάγεται αυτόματη προσαρμογή των μισθών που καθορίζονται από τις κλαδικές και επιχειρησιακές συμβάσεις.
Το πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς εργασίας πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο το συμφέρον όσων έχουν εργασία, αλλά και του ενός εκατομμυρίου ανέργων, και των εκατοντάδων χιλιάδων που απασχολούνται σε συνθήκες μαύρης εργασίας. Είδαμε πώς μέσα σε δύο χρόνια αυξήθηκε η ανεργία κατά περίπου 600.000 άτομα. Και βλέπουμε επίσης έναν στους δύο νέους να είναι άνεργος.
Βραχυπρόθεσμα, οι νέες ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το μέσο διαθέσιμο εισόδημα, αλλά μεσοπρόθεσμα θα συντελέσουν στην αύξηση της απασχόλησης. Θα αυξήσουν τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, θα περιορίσουν τις εισαγωγές, θα αυξήσουν το μέσο εισόδημα των εργαζομένων. Η διεθνής εμπειρία στηρίζει αυτή την θέση.
Τέλος, προκειμένου να διασφαλιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και η ρευστότητα της οικονομίας, το πρόγραμμα προβλέπει την ενίσχυση της κεφαλαιακής θέσης και η ευρωστίας των τραπεζών, ώστε να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους και της παρατεταμένης ύφεσης. Αυτό θα γίνει με τρόπο που προάγει το δημόσιο συμφέρον και σέβεται την επιχειρηματική αυτονομία των τραπεζών. Η εφαρμογή της στρατηγικής αυτής θα συμβάλει ουσιαστικά στην αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και της ρευστότητας της οικονομίας και στη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας.
Όσο για άλλα ειδικότερα θέματα πολιτικής και τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους, που διακρατούν οι ιδιώτες πιστωτές, οι τοποθετήσεις των υπουργών δεσμεύουν την κυβέρνηση.
Άκουσα με προσοχή την κριτική που ασκείται από πολλές πλευρές. Ρεαλιστικές εναλλακτικές λύσεις δεν άκουσα. Δυστυχώς η μόνη πραγματική εναλλακτική λύση στη σημερινή συμφωνία είναι μια καταστροφική χρεοκοπία. Το κοινωνικό κόστος που συνεπάγεται το πρόγραμμα αυτό είναι περιορισμένο σε σύγκριση με την οικονομική και κοινωνική καταστροφή που θα ακολουθούσε εάν δεν το υιοθετήσουμε. Μια άτακτη χρεοκοπία θα έριχνε τη χώρα μας σε μια καταστροφική περιπέτεια, προκαλώντας ανεξέλεγκτο οικονομικό χάος και κοινωνική έκρηξη.
