Με στόχο μέσα στο 2025 να έχουν ανεγερθεί κατοικίες, οι οποίες θα διατεθούν με κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια και χαμηλό αντίτιμο σε πολίτες έως 39 ετών, αναμένεται να υλοποιηθεί, έως το τέλος του έτους, οι πρώτος διεθνής διαγωνισμός για την αξιοποίηση αδρανών ακινήτων του Δημοσίου.
Τέτοια ακίνητα έχουν ήδη εντοπιστεί από το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Σε αυτές περιλαμβάνονται η Κηφισιά και το Μαρούσι, όπου βρίσκονται οικόπεδα εντός σχεδίου, τα οποία «κληρονόμησε» η ΔΥΠΑ από τον πρώην Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας. Συνολικά, τα οικόπεδα της ΔΥΠΑ φτάνουν τα 11 σε όλη τη χώρα και στόχος του Υπουργείου είναι να χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν στεγαστικές ανάγκες των πολιτών. Γενικότερα, το Υπουργείο έχει βάλει στο… μικροσκόπιό του περίπου 1.600 ακίνητα (περιουσία του Δημοσίου) σε όλη την επικράτεια.
Η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση (σε εφαρμογή του νόμου που ψηφίστηκε το 2022 σχετικά με την «Κοινωνική Αντιπαροχή») αναμένεται εντός του επόμενου διαστήματος. Θα ακολουθήσει ένας διεθνής διαγωνισμός, ώστε σε υπάρχον ακίνητο – οικόπεδο του Δημοσίου να μπορέσει να χτιστεί μέσω Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα μια πολυκατοικία.
Το σχέδιο για την Κοινωνική Κατοικία αφορά την ανέγερση 2.500 κατοικιών για 5.000 ωφελούμενους νέους. Η διάθεσή τους θα γίνεται σε προσιτές τιμές, μέσα από ενοικίαση, αγορά ή απόκτηση μέσω της διαδικασίας rent to own (μιας συμφωνίας δηλαδή για ενοικίαση, μέσα από την οποία, κάποιος ενοικιάζει μια κατοικία για ορισμένο χρονικό διάστημα και έχει τη δυνατότητα αγοράς της πριν από τη λήξη της μίσθωσης).
Χαρακτηριστικά, η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη δήλωσε ότι «εργαζόμαστε ώστε να έχουμε, επιτέλους, έναν διαγωνισμό για αξιοποίηση ακινήτων του Δημοσίου μέσα στο 2024. Ένα ποσοστό των διαμερισμάτων θα προσφέρεται για μίσθωση με κανονικές τιμές και ένα άλλο θα διατίθεται για κοινωνική κατοικία με μικρό αντίτιμο, όπως γίνεται στο εξωτερικό».
Η διαδικασία της δόμησης
Το Δημόσιο θα παραχωρεί το αδόμητο οικόπεδο, για το οποίο θα επιλέγεται ο ανάδοχος μετά από διαγωνισμό. Ο ανάδοχος, θα αναλαμβάνει να κατασκευάσει σύγχρονα κτήρια κατοικιών (πιθανά και εμπορικών χρήσεων), σύμφωνα με τις προδιαγραφές που θα προβλέπει η κάθε προκήρυξη.
Στην περίπτωση που η κοινωνική αντιπαροχή αφορά δομημένα ακίνητα, το αντικείμενο της σύμβασης θα περιλαμβάνει και την κατεδάφιση των κτισμάτων, η οποία θα γίνεται με δαπάνες του αναδόχου.
Το Δημόσιο θα διατηρεί την κυριότητα των ακινήτων, ενώ ο ανάδοχος θα λαμβάνει αντάλλαγμα την παραχώρηση της εκμετάλλευσης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα 50 χρόνια. Βασική προϋπόθεση θα είναι ένα ποσοστό των κατοικιών, 30% έως και 60%, να διατίθεται με μειωμένο ενοίκιο στους δικαιούχους του προγράμματος κοινωνικής αντιπαροχής.
Η διάρκεια της παραχώρησης θα ορίζεται στην προκήρυξη κάθε διαγωνισμού, καθώς δεν μπορεί να είναι ενιαία για όλες τις περιοχές και τις αξίες της γης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε πρόσφατη έρευνα που διενέργησε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ο οργανισμός Housing Europe (η Ένωση των φορέων που παρέχουν κοινωνική κατοικία σε τουλάχιστον 31 χώρες, εκ των οποίων οι 22 χώρες-μέλη της Ε.Ε.), έδειξε και τα ποσοστά διείσδυσης στα οποία έχει φτάσει στην Ευρώπη η κοινωνική κατοικία.
Το ποσοστό της Ελλάδας βρίσκεται στο μηδέν, διότι το υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης κάλυπτε σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη, κάτι που πλέον δεν ισχύει καθώς το κόστος απόκτησης ή ενοικίασης στέγης έχει αυξηθεί με πολλαπλάσιο ρυθμό από τον αντίστοιχο αύξησης των εισοδημάτων ενώ η ζήτηση για κατοικίες αυξάνεται ταχύτερα από την προσφορά.
«Πρωταγωνίστριες» είναι η Ολλανδία με ποσοστό 29% (από τα 8 εκατ. κατοικίες τα 2,3 εκατ. χαρακτηρίζονται ως κοινωνικές), η Αυστρία με 24% (944.100 κατοικίες σε σύνολο περίπου 4 εκατ.) και η Σουηδία με ανάλογο ποσοστό ενώ ακολουθούν Γαλλία, Νορβηγία, Φινλανδία και Δανία.
