Γράφει ο Χρήστος Φωτιάδης
Η ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ – Thanksgiving, στα αγγλικά – είναι μια γιορτή που γίνεται κάθε χρόνο στη Βόρεια Αμερική, την τελευταία Πέμπτη του Νοέμβρη. Μια γιορτή ωστόσο που έχει έντονα αμφισβητηθεί από κινήματα και πανεπιστημιακούς και έχει συνδεθεί με τη γενοκτονία των ιθαγενών της νέας Ηπείρου από τους Ευρωπαίους κατακτητές…
Γιορτή ή πένθος;
Η γιορτή καθιερώθηκε από τους πρώτους Ευρωπαίους αποίκους. Οι απαρχές της ανάγονται στις γιορτές που διοργάνωναν οι πρώτοι άποικοι μόλις έφταναν στη νέα ήπειρο, ως ευχαριστία προς τον Θεό, στον οποίο πίστευε καθένας, για την ασφαλή άφιξή τους. Αποκαλείται και «Ημέρα της γαλοπούλας» σηματοδοτώντας την έναρξη της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων. Η ημέρα των Ευχαριστιών φαντάζει μια «αθώα» γιορτή με κυρίαρχο στοιχείο το φαγητό. Κάθε γιορτή και κάθε επέτειος εμπεριέχει, ωστόσο, έναν συμβολισμό.
Παραδοσιακή αναφορά της ημέρας των Ευχαριστιών αποτελεί ο εποικισμός της Νέας Αγγλίας, και η… ειρηνική συνύπαρξή με τους γηγενείς πληθυσμούς. Η παράδοση αυτή αμφισβητήθηκε πολύ έντονα, ιδιαίτερα στο τέλος της δεκαετίας του 1960. Εκπρόσωποι γηγενών φυλετικών κοινοτήτων κατήγγειλαν ότι η επιβίωση των αποίκων στην Αμερική, στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στη φυσική αρχικά εξόντωση των αυτόχθονων πληθυσμών και αργότερα στην πολιτική και οικονομική εξαθλίωση των όσων επέζησαν της γενοκτονίας.
Μετέπειτα, τη δεκαετία του 1970, προτάθηκε και σε πολλές περιοχές εφαρμόστηκε, ο επαναπροσδιορισμός της Ημέρας των Ευχαριστιών ως Ημέρας Πένθους! «Πολλοί άνθρωποι κάθε χρόνο “γεμίζουν” το στομάχι τους, όπως γεμίζουν και τις γαλοπούλες τους, κατά τη γιορτή της Ημέρας των Ευχαριστιών. ΗΗμέρα των Ευχαριστιών είναι μια αυθεντική αμερικάνικη γιορτή, σε τέτοιο βαθμό που δεν είναι μόνο διακοπές αλλά πραγματικά, όπως υπονοεί η ετυμολογία, μια από τις ιερές μας ημέρες, που γιορτάζεται σχεδόν καθολικά από του Αμερικανούς. Την ιερή αυτή ημέρα, οι οικογένειες συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν μια γενοκτονία, αυτή των Ιθαγενών Αμερικανών, διαπράττοντας μια ακόμη, απέναντι στις γαλοπούλες! Μπορούμε να γιορτάσουμε αυτή τη γιορτή με ήσυχη συνείδηση;», αναρωτιέται ο κοινωνιολόγος από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Dan Brook.
Στο περιθώριο…
Οι ιθαγενείς Αμερικάνοι εξακολουθούν να είναι οι φτωχότερες εθνοτικές ομάδες στην πλουσιότερη χώρα του κόσμου. Κάθε χρόνο, αρκετοί από αυτούς συγκεντρώνονται στο Plymouth Rock την Ημέρα των Ευχαριστιών, για να τιμήσουν τη μνήμη των ομοεθνών τους που έχουν χαθεί. Πράγματι, οι ντόπιοι υποδουλώθηκαν εύκολα, πολλοί βασανίστηκαν και υπήρξαν θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης, στο όνομα πάντα του χριστιανισμού και του πολιτισμού.
Κατά την απαρχή του εορτασμού της ημέρας των Ευχαριστιών τη δεκαετία του 1620, ξεκινά και ένας νέος τύπος «γενοκτονίας». Το 1619 είναι το πρώτο έτος που αρχίζουν να «εισάγονται» σκλάβοι από την Αφρική. Οι συγκρούσεις μεταξύ ιθαγενών και αποίκων διήρκεσαν μέχρι και τη δεκαετία του 1890 και, μαζί με την εξάπλωση επιδημιών που έφερε μαζί της η ευρωπαϊκή εισβολή, υπολογίζεται ότι κόστισαν τη ζωή συνολικά σε 110 εκατομμύρια ανθρώπους. Μια καλή βάση εκκίνησης, για τη συνέχεια που ακολουθεί μέχρι σήμερα…