Η διεθνής βιβλιογραφία σφύζει από προσεγγίσεις, με θέμα τη νέα μεγάλη παγκόσμια δύναμη. Στην Ελλάδα ασχολούμαστε ακόμα με τα … ελαττωματικά σίδερα ατμού και τα αντικινεζικά τερτίπια του Αλαβάνου! Τα ελάχιστα μεταφρασμένα βιβλία που κυκλοφορούν για την Κίνα αποτελούν χείριστες επιλογές, όπως είχαμε πολύ πρόσφατα την ευκαιρία να διαπιστώσουμε, με το τίτλο των εκδόσεων Κέδρος.
Όταν αρχίσαμε την ανάγνωση του βιβλίου του Άγγλου μελετητή, είχαμε εύλογα πολλές επιφυλάξεις. Στο βιογραφικό του περιλαμβάνεται η διεύθυνση του “European Council on Foreign Relations”, ενός πανευρωπαϊκού “think tank”, αλλά και η συμμετοχή του σε πολλά άλλα φόρα, κυρίως συμπαθούντα προς τους Εργατικούς.
Από τις πρώτες σελίδες, όμως, γίνεται φανερός ο επαγγελματικός και αντικειμενικός τρόπος προσέγγισης της Κίνας από τον συγγραφέα, όπως και η μεγάλη επένδυση χρόνου στις μελέτες του. Έχει επισκεφθεί πολλές φορές τη μεγάλη ασιατική χώρα, έχει μιλήσει με δεκάδες Κινέζους στοχαστές (με την ουσιαστική έννοια της λέξης και όχι με την ευτελισμένη, ειδικά εν Ελλάδι…) και φιλοξενήθηκε με υποτροφία από την Κινεζική Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών. Παρά ταύτα, ένα από τα πρώτα του κεφάλαια τιτλοφορείται «Περιστασιακός σινολόγος», ένδειξη ακριβώς της μετριοφροσύνης και της σοβαρότητάς του!
Επί της ουσίας
Ήταν απαραίτητος αυτός ο μεγάλος πρόλογος, επειδή έχουμε κουραστεί από τις στρατιές των αυτόκλητων «ειδικών», συχνά παρόντων σε “talk shows” και “panels”, για να δώσουν τα «φώτα» τους (αυτοί, οι θεόστραβοι!) στους υπόλοιπους κοινούς θνητούς…
O Leonard, λοιπόν, αναλύει σύντομα το παρελθόν και αποτολμά προβλέψεις για το μέλλον. Το ευχάριστο για τον αναγνώστη είναι ότι το βιβλίο ολοκληρώθηκε το 2007, άρα οι σημερινές εξελίξεις, είχαν περιληφθεί μόνον ως προβλέψεις! Και, προς τιμήν του συγγραφέα, δείχνει να πέφτει διάνα!
Κάθε σελίδα του βιβλίου είναι ενδιαφέρουσα, είτε αφορά στις οικονομικές εξελίξεις, είτε στις διάφορες σχολές σκέψης που κυριαρχούν σήμερα στην Κίνα. Το σχετικά μικρό μέγεθος του βιβλίου δείχνει ακόμα μια ικανότητα του Leonard, την αποφυγή αναφορών – μαμούθ και τον εστιασμό στην ουσία.
Μιλά για τη «Νέα Αριστερά» της Κίνας, που δύο χρόνια μετά δείχνει να κυριαρχεί πλέον στην πολιτική σκηνή. Από την «ανάπτυξη ως θεά» σε μια πολιτική ισορροπιών, «αρμονική» την ονομάζει η ηγεσία, που λαμβάνει υπόψη της τα συμφέροντα των φτωχών και περιθωριοποιημένων. Από τις πολιτικές του Ντενγκ Σιαοπίνγκ και του Ζιάνγκ Ζεμίν, στη σημερινή «σοσιαλδημοκρατία» του Χου Τζιντάο. Φυσικά οι δυτικοί όροι έχουν μικρή σχέση με την κινεζική πραγματικότητα και απλά «δανείζονται» για την ευκολία του αναγνώστη.
«Άσπρη γάτα, μαύρη γάτα»
Ο Leonard αποφασίζει, ήδη από το 2007, ότι έχει κλείσει οριστικά το κεφάλαιο που χαρακτήρισε τα τελευταία 30 χρόνια της τρομακτικής ανάπτυξης της Κίνας. Οι εκρηκτικές αλλαγές βασίστηκαν στην περίφημη φράση του Ντενγκ: «Δεν με νοιάζει αν η γάτα είναι μαύρη ή άσπρη, αρκεί να πιάνει ποντίκια»!!!
Απεδείχθη ιστορικά ότι ο Ντενγκ είχε δίκιο. Τα «ποντίκια» πιάστηκαν, αλλά η επιτυχία δημιούργησε -απόλυτα φυσιολογικά- κάποιες σοβαρές παρενέργειες. Αυτές ακριβώς που καλούνται οι σημερινοί ηγέτες να «επιδιορθώσουν».
Δύο χρόνια μετά τις προφητείες του Leonard, οι εξελίξεις τον δικαιώνουν απόλυτα. Παρά την κάπως καθυστερημένη αντίδραση, που όπως μας εξηγεί οφείλεται κυρίως στις διαφορετικές σχολές σκέψης της Κίνας, η οικονομική κρίση βρήκε την Κίνα έτοιμη να κάνει τις νέες μεγάλες αλλαγές.
Αυτό που προβλέπει το βιβλίο, ανακοινώθηκε ήδη από την κυβέρνηση. Από τα τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα και τα πλεονάσματα του προϋπολογισμού, θα επενδυθούν σοβαρά κονδύλια για την πανεθνική υγειονομική περίθαλψη, τη δωρεάν παιδεία και τη βελτίωση των συντάξεων. Πολλές επενδύσεις θα γίνουν στις υποδομές, ενώ στο προσκήνιο θα έρθει και η προστασία του περιβάλλοντος.
Η ισορροπία ανάμεσα σ’ αυτό που ο Leonard αποκαλεί «Νέα Δεξιά», δηλαδή τους υποστηρικτές της αχαλίνωτης ανάπτυξης και του περαιτέρω περιορισμού του κράτους, και τη «Νέα Αριστερά» που ζητά επιστροφή στην κοινωνική δικαιοσύνη και έλεγχο στον πλουτισμό και τη διαφθορά, έχει γύρει οριστικά υπέρ της δεύτερης. Τα αποτελέσματα θα φανούν καλύτερα μέσα στην επόμενη πενταετία.
Συνιστούμε ανεπιφύλακτα σε όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν στα κινεζικά δρώμενα, να αγοράσουν το βιβλίο του Leonard και κάποια αδύνατα σημεία του συγχωρούνται, αφού η όλη του προσπάθεια διαφωτίζει εξαιρετικά τον αναγνώστη.
Χρήστος Φωτιάδης
