Ο όρος είναι πολύ γνωστός, αν και λίγοι γνωρίζουν την ποικιλία των εφαρμογών του. Υποσχόμαστε ότι σύντομα θα παραθέσουμε ανάλογα παραδείγματα στην πολιτική και τη δημοσιογραφία, που εξηγούν απλά την επιτυχία της επικοινωνιακής πλύσης εγκεφάλου…
❍ ❍ ❍
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, ο μεγάλος Ρώσος φυσιολόγος Ιβάν Πέτροβιτς Παβλόφ δεν έμεινε στην Ιστορία για την έρευνά του πάνω στους πεπτικούς αδένες -έρευνα, ωστόσο, που του χάρισε το Νόμπελ Ιατρικής το 1904- αλλά για μια άλλη έρευνά του, στην οποία «συνεργάστηκε» με σκύλους: Ήταν η έρευνα που κατέληξε στην απόδειξη της θεωρίας των «εξηρτημένων ανακλαστικών».
Ο Παβλόφ ήθελε να αποδείξει ότι οι σιελογόνοι αδένες (που βρίσκονται μέσα στη στοματική κοιλότητα) αντιδρούν -και παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες σάλιου- όχι μόνο όταν το άτομο (άνθρωπος, ή σκύλος) βλέπει να έρχεται το φαγητό ή το μυρίζει. Αλλά ότι μπορούμε να τους υποδείξουμε πότε θα βγάλουν περισσότερο σάλιο και με άλλους τρόπους. Δηλαδή, να ελέγξουμε τη λειτουργία των σιελογόνων αδένων του.
Το περίφημο πείραμά του είχε ως εξής: Εμφάνιζε το γεύμα σ’ ένα σκύλο, μετρώντας, τη στιγμή εκείνη, τις εκκρίσεις σάλιου στο στόμα του ζώου. Πράγματι, με τη θέα του φαγητού –και την οσμή του- οι σιελογόνοι αδένες του ζώου έπιαναν δουλειά και το στόμα του γέμιζε σάλια.
Αυτό συνεχιζόταν για μερικές μέρες.
Κατόπιν, τη στιγμή που εμφάνιζε το γεύμα στο σκύλο, χτύπαγε μια καμπάνα.
Ύστερα από μερικές μέρες, χτύπησε την καμπάνα, χωρίς όμως να εμφανίσει το φαγητό στο σκύλο: Και όμως, οι σιελογόνοι αδένες του ζώου γέμισαν σάλια το στόμα του, μόνο επειδή άκουσαν τον ήχο της καμπάνας!
Ο Παβλόφ είχε αποδείξει, περίτρανα, τη θεωρία του! Και ο «σκύλος» του –στην πραγματικότητα, πολλά σκυλιά, που ο ίδιος είχε εκπαιδεύσει- είχε βοηθήσει σ’ αυτό. Γι’ αυτό κι έμεινε στην Ιστορία ως «ο σκύλος του Παβλόφ».
❍ ❍ ❍
Και κάτι επίσης σημαντικό, που διαφοροποιεί τον Παβλόφ από τους σημερινούς επιστήμονες – δολοφόνους, οι οποίοι χρησιμοποιούν τα πειραματόζωα ως… παράπλευρες απώλειες: Ο μεγάλος ερευνητής δεν μεταχειρίστηκε ποτέ σαν πειραματόζωα τα σκυλιά του. Τα σεβόταν, ξόδευε πολύ χρόνο για την «εκπαίδευσή» τους και όλα τα πειράματά μ’ αυτά ήσαν αναίμακτα!
Χρήστος Φωτιάδης
