Εκπρόσωποι της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Δήμου Λυκόβρυσης-Πεύκης, με επικεφαλής τον Αντιδήμαρχο Κοινωνικής Πολιτικής, Εκπαίδευσης και Εθελοντισμού Νικόλαο Γκαραβέλα, πραγματοποίησαν στα τέλη του περασμένου Οκτώβρη την καθιερωμένη πλέον επίσκεψη στις Γυναικείες Φυλακές στον Ελαιώνα Θήβας. Σκοπός της επίσκεψης ήταν να δοθούν γυναικεία και παιδικά ρούχα, τα οποία προήλθαν από την Ιματιοθήκη του Δήμου μας από προσφορές ευαισθητοποιημένων συμπολιτών μας. Σημαντικό ρόλο για την αξιοπρεπή διαβίωση των τροφίμων του Καταστήματος Κράτησης παίζει η προσφορά από φορείς και μεμονωμένους εθελοντές. Οι κρατούμενες που στεγάζονται στις φυλακές ανέρχονται στις 379, ενώ μαζί τους διαμένουν και 8 ανήλικα παιδιά έως 3 ετών.
Τους εκπροσώπους του Δήμου υποδέχτηκ η κοινωνικός λειτουργός Μαρίνα Πολυτάρχου, προϊσταμένη της ψυχοκοινωνικής ομάδας των Γυναικείων Φυλακών.
Όσο για τις γυναικείες φυλακές στη Θήβα και τη μητρότητα χαρακτηριστική είναι εργασία που πραγματοποιήθηκε σε Πανεπιστημιακό ίδυμα της χώρας. Ειδικότερα, πρόκειται για το θέμα: «Γυναικεία εγκληματικότητα και ο ρόλος της μητρότητας μέσα από τη φυλακή της Παναγιώτας Μακρυσοπούλου (Διπλωματική Εργασία – Τμήμα Κοινωνιολογίας – Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών – Πάντειο Πανεπιστήμιο – 2013)». Όσο για το προφίλ των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα μπορείτε να ενημερωθείτε στο αντίστοιχο πλαίσιο.
ΕΡΕΥΝΑ: Η μητρότητα… «πίσω από τα σίδερα»!
Ο μητρικός ρόλος για τις κρατούμενες με παιδιά μέσα στη φυλακή αποτελεί για εκείνες 24ωρη απασχόληση, χωρίς να εκφράζουν την επιθυμία, να απαλλαχτούν έστω και για ένα μικρό χρονικό διάστημα από τη φροντίδα του παιδιού. Η Β κρατούμενη σε ερώτημα σχετικά με το αν επιθυμούσε να έχει ελεύθερο χρόνο, αναφέρει: «Όχι, γιατί να είμαστε χωριστά με το παιδί μου. Μαζί να τα κάνουμε όλα, όπως στο σπίτι. Μπορώ μαζί της».
Διαφωτιστικό όσο αφορά την επιτέλεση των καθημερινών μητρικών καθηκόντων στο περιβάλλον της φυλακής ήταν το ερώτημα που αφορούσε την περιγραφή μιας τυπικής μέρας στη φυλακή. Η Β αναφέρει, «Σηκωνόμαστε πριν τις 9, αλλά ότι ώρα θέλουμε. Ανάλογα τι ώρα θα κοιμηθούμε. Θα πιούμε το πρωινό μας, θα παίξουμε, θα μαγειρέψουμε, περνάει η ώρα. Κάνω πολλά πράγματα. Δε μπορώ να κάθομαι. Πάντα ήμουν πολύ ενεργητικός άνθρωπος. Δεν έβαζα κώλο κάτω. Τώρα δε θα αλλάξω, θέλω να μαθαίνω συνέχεια».
«Μαγειρεύω..έχω φέρει φουρνάκι, αυτό με τα τρία μάτια… Φτιάχνω κέικ, φαγητό, δε μας λείπει τίποτα»
Από τα λεγόμενα της Β κρατούμενης μητέρας προκύπτει ότι το πρωινό εγερτήριο ρυθμίζεται από την ίδια τη μητέρα, ανάλογα με την ώρα που έχουν κοιμηθεί με το παιδί της το προηγούμενο βράδυ. Οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα δε διαφέρουν από εκείνες που πραγματοποιούνται σε ελεύθερο περιβάλλον. Η χρήση του πρώτου προσώπου σε πληθυντικό αριθμό, αναδεικνύει το «μαζί», όπου σε συνδυασμό με το πλούσιο καθημερινό πρόγραμμα που παρουσιάζει, διαφαίνεται έντονα η προσπάθεια της να συνεχίσει τον τρόπο ζωής που είχε πριν από τη φυλάκιση της, αφού ανέκαθεν όπως παραδέχεται ήταν ενεργητικό άτομο.
Και οι δύο μητέρες κρατούμενες με παιδιά μέσα στη φυλακή προσπαθούν να βρουν τρόπους για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που προκύπτουν στην καθημερινή διαβίωση στη φυλακή. Πρωτότυπη προσπάθεια για τη διατήρηση της επιτέλεσης του μητρικού καθήκοντος του καθημερινού μαγειρέματος, αποτελεί ο εξοπλισμός με φουρνάκι για τη Β κρατούμενη, «Μαγειρεύω..έχω φέρει φουρνάκι, αυτό με τα τρία μάτια που έχουν και οι φοιτητές. Φτιάχνω κέικ, φαγητό, δε μας λείπει τίποτα.». Η κρατούμενη σε άλλο σημείο της συνέντευξης δηλώνει δυσαρεστημένη με το φαγητό της φυλακής, με αποτέλεσμα να κατορθώσει να εφεύρει έναν έξυπνο τρόπο, ώστε να ξεπεράσει τη δυσκολία.
Η Β κρατούμενη μητέρα σε άλλο σημείο της συνέντευξης αναφέρει, ότι σημαντικό εμπόδιο θεωρεί το γεγονός ότι δε μπορεί να έχει κάτι όποτε το θέλει, επομένως πλέον έχει εξοπλιστεί με όλα τα είδη πρώτης ανάγκης, σε περίπτωση που χρειαστούν. Η Α κρατούμενη δεν κάνει παρόμοια αναφορά, αλλά η διατήρηση καλών σχέσεων με τις συγκρατούμενες, ώστε να λάβει βοήθεια σε περίπτωση που της παρουσιαστεί μία έλλειψη είναι ένας άλλος τρόπος για την αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών.
«Δεν λέω στο παιδί τη λέξη κελί, το αποκαλώ δωμάτιο»
Η Β κρατούμενη αναφέρει συγκεκριμένα: «Β: Της λέω, τώρα θα πάμε στο
δωμάτιο, δε λέω κελί ποτέ. Θα πάμε να ξεκουραστούμε της λέω λοιπόν, να δούμε τηλεόραση και θα ξαναβγούμε να παίξουμε, να πάμε στην παιδική χαρά μετά, αφού κάνουμε νάνι. Με ακούει. Ηρεμεί αμέσως». Στην προσπάθεια της να κάνει το παιδί να αισθάνεται ότι βρίσκεται σε οικείο χώρο και προς αποφυγή του στιγματισμού του στο μέλλον, αντικαθιστά στο καθημερινό της λεξιλόγιο, τη λέξη «κελί», με τη λέξη «δωμάτιο». Καθησυχάζει το παιδί της και προσπαθεί να το απασχολήσει, προβάλλοντας μία σειρά από δραστηριότητες που θα πραγματοποιηθούν στη συνέχεια, με βασική βέβαια προϋπόθεση να εισακουστεί η επιθυμία της μητέρας.
Η Α κρατούμενη για να το μυήσει το παιδί της στην ενδεδειγμένη συμπεριφορά ορισμένες φορές το επιπλήττει, «δάγκωσε ένα παιδάκι, στο χέρι. Του άφησε ένα σημάδι..να.. Το βλέπω… Ξέρεις, βλέπει το αγριεμένο το μάτι μου, πιάνει το χέρι του παιδιού, το φιλάει να γίνει καλά, 10 φορές το φίλησε… Α ε μίλησα, το φιλούσε και έλεγε, μαμά..καλό..,μαμά». Δεν πρόκειται για μία επίπληξη με χρήση αντιπαιδαγωγικών τρόπων, αλλά δεν αφορά και τον πλέον ενδεδειγμένο παιδαγωγικό τρόπο, εφόσον απουσιάζει η προφορική εξήγηση στο παιδί του λόγου για τον οποίο δεν πρέπει να συμπεριφέρεται κατ’ αυτό τον τρόπο. Η μητέρα κρατούμενη χρησιμοποιεί το βλέμμα της δείχνοντας αποστροφή προς το συμβάν, ότι δεν το εγκρίνει και ωθεί το παιδί να ζητήσει συγγνώμη από το άλλο παιδάκι για να ξανακερδίσει την έγκριση και το χαμόγελο της μητέρας.
Ιδιαίτερα σημαντική τακτική είναι η επιβράβευση των μητέρων κρατουμένων στα παιδιά, είτε με υλικά αγαθά είτε με λόγια, όταν κατορθώνουν σημαντικά για την ηλικία τους επιτεύγματα. Η Α κρατούμενη μητέρα στο κατόρθωμα του γιου της να ντυθεί και να βάλει όλα του τα ρούχα μόνος, του δίνει μία σοκολάτα και η Β κρατούμενη μητέρα στο επίτευγμα της κόρη της να βγάλει το μπειμπιλίνο, της εκφράζει με ενθουσιασμό τη χαρά της.
Το προφίλ των γυναικών της έρευνας
Η Α κρατούμενη 28 ετών μητέρα τριών παιδιών
Η Α κρατούμενη 28 ετών, γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια επαρχιακή πόλη. Είναι κάτοχος απολυτηρίου γυμνασίου και στο επάγγελμα δήλωσε «νταντά». Πριν από τη φυλάκιση της έμενε με το σύζυγο και τα δύο παιδιά της. Πλέον είναι μητέρα τριών παιδιών, δύο αγόρια και ένα κορίτσι, από τα οποία το ένα, ηλικίας 3 ετών μένει μαζί της στη φυλακή από τη γέννηση του. Τα άλλα δύο παιδιά, ηλικίας 10 ετών το κορίτσι και 7,5 ετών το αγόρι, βρίσκονται στο Χαμόγελο του Παιδιού. Η ίδια είναι υιοθετημένη, με αρκετά καλές σχέσεις με τους θετούς της γονείς αλλά καμία επικοινωνία με τους βιολογικούς γονείς και τα αδέλφια της. Πληροφορήθηκε από τη θετή μητέρα της ότι είναι υιοθετημένη σε ηλικία 7 ετών και μετά από 5 χρόνια, ζήτησε να γνωρίσει τους βιολογικούς της γονείς, χωρίς αποτέλεσμα, αφού όπως αναφέρει δεν αισθάνθηκε τίποτα. Τέλος έχει καταδικαστεί σε ισόβια για συνεργεία σε ανθρωποκτονία από πρόθεση του συζύγου της.
Η Β κρατούμενη 33 ετών συνεχίζει το Λύκειο στο σχολείο της φυλακής
Η Β κρατούμενη 33 ετών, διέμενε σε μία επαρχιακή πόλη πριν τη φυλάκιση με το σύζυγο και τα παιδιά της. Έχει τελειώσει την Α’ Λυκείου και συνεχίζει τη φοίτηση της στο σχολείο της φυλακής. Έχει σπουδάσει σχεδιάστρια μόδας και δήλωσε ότι γνωρίζει Αγγλικά, Γερμανικά και Ρώσικα, χωρίς να διευκρινιστεί όμως το επίπεδο της γνώσης. Πριν τη φυλάκιση εργαζόταν σε δική της επιχείρηση μαζί με το σύζυγο της. Είναι μητέρα τριών παιδιών, δύο κορίτσια και ένα αγόρι. Το κορίτσι που είναι δύο χρονών βρίσκεται μαζί της στη φυλακή και πριν από αυτό, στη φυλακή έμεινε για έξι μήνες και το κορίτσι που τώρα είναι 3,5 ετών. Το αγόρι είναι 6,5 ετών και πηγαίνει στην Α’ Δημοτικού. Καταδικάστηκε σε 20 χρόνια στερητικής της ελευθερίας ποινή, για την ανθρωποκτονία της πεθεράς της, ενώ όπως δηλώνει η ίδια, βρισκόταν «εν αμύνει». Η διάπραξη του εγκλήματος αφορά διαμάχες με την πεθερά της αναφορικά με την αμφισβήτηση της πατρότητας των παιδιών της.
Η Γ κρατούμενη 44 ετών θεωρεί λανθασμένη τη φυλάκισή της!
Η Γ κρατούμενη μητέρα είναι 44 ετών, γεννημένη στην πρωτεύουσα, όπου και διέμενε μαζί με τη κόρη της πριν τη φυλάκιση. Είναι κάτοχος απολυτήριου Λυκείου και πριν τη φυλάκιση εργαζόταν σε οικογενειακή επιχείρηση ρούχων με ποικίλα καθήκοντα. Η κόρη της είναι ηλικίας 18 ετών και όταν φυλακίστηκε η μητέρα της 17 ετών. Το έγκλημα για το οποίο καταδικάστηκε αφορά την κλοπή ρούχων σε ένα κατάστημα που δούλευε πριν 10 χρόνια αλλά δε διευκρινίστηκε επακριβώς από την ίδια. Θεωρεί ότι η φυλάκιση της έγινε από λάθος, το οποίο χρεώνει στο δικηγόρο της, διότι η δίκη ενώ εκκρεμούσε για 10 χρόνια, πραγματοποιήθηκε, καταδικάστηκε και στο διάστημα που μεσολαβούσε από την εκδίκαση έως ότου καθαρογραφεί η απόφαση, ο δικηγόρος δεν έλαβε γνώση ώστε να προχωρήσουν σε έφεση, η απόφαση καθαρογράφηκε γρηγορότερα από το αναμενόμενο, με αποτέλεσμα τη σύλληψή της.
Η Δ κρατούμενη γεννημένη το 1975 καταδικάστηκε για κατοχή ναρκωτικών
Η Δ κρατούμενη γεννημένη το 1975 πριν από τη φυλάκιση της διέμενε μαζί με την κόρη και το σύζυγο της. Έχει τελειώσει το Γυμνάσιο και τη σχολή ΤΕΣ (Τεχνική Επαγγελματική Σχολή) Τεχνίτρια Αργυροχρυσοχοΐας. Πριν από τη φυλάκιση δούλευε στο γραφείο του Δημοτικού Συμβουλίου του Αιγάλεω με σύμβαση αορίστου χρόνου. Το έγκλημα για το οποίο καταδικάστηκε είναι όπως μας ανέφερε η ίδια, αγορά κατοχή ναρκωτικών σε ξένο κράτος και εισαγωγή στο ελληνικό κράτος με σκοπό το εμπόριο. Η σύλληψη της έγινε κατά την επιστροφή της μαζί με το σύζυγο της από ταξίδι στη Βραζιλία, στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, πάνω στην οποία βρήκαν 130 γραμμάρια ποσότητα κοκαΐνης, την οποία είχε κρύψει στον κόλπο των γεννητικών της οργάνων. Αισθάνεται τυχερή για τα 7 χρόνια ποινής και ελπίζει σε σύντομη μελλοντική της αποφυλάκιση λόγω της ψήφισης του Νόμου 4139/2013. Πριν μπει στη φυλακή Θήβας, εξέτισε ένα χρόνο στον Κορυδαλλό και πριν από χρόνια είχε φυλακιστεί στη Νεάπολη Κρήτης για σύσταση συμμορίας. Είναι πρώην τοξικομανής, στη χρήση από τα 17 της χρόνια. Τομή στη ζωή της αποτέλεσε η γνωριμία με το σύζυγο της στον ΟΚΑΝΑ το 2000 όπου μετά από τρία χρόνια όντας απεξαρτημένη γέννησε την κόρη της. Έκτοτε επανήλθε στη χρήση ναρκωτικών ουσιών, από τα οποία κατά την πραγματοποίηση της συνέντευξης δήλωσε ότι απέχει για 12 μήνες. Γεγονότα όπως, ότι η αδελφή της χρήστρια ναρκωτικών ουσιών κάνει πεζοδρόμιο στην Ομόνοια για την εξασφάλιση χρημάτων για τη δόση της και η μητέρας της νεκρή λόγω τροχαίου, για το οποίο ευθυνόταν ο σύντροφος της μητέρα της, που οδηγούσε υπό την επήρεια κοκαΐνης, μαρτυρούν την έντονη παρουσία των ναρκωτικών στη ζωή της. Ο πατέρας της τέλος είναι κρατούμενος για «παιδεραστία» όπως κατονόμασε το αδίκημα η ίδια μητέρα κρατούμενη, στη φυλακή της Τρίπολης.