Η Ναζαρηνή είναι αγιογραφία, που σκηνογραφεί σε τρισδιάστατη μορφή (ύψος-βάθος-πλάτος) δραματικές εντάσεις συμμετεχόντων αγίων προσώπων, με απώτερο σκοπό να προκαλέσουν στον πιστό συγκίνηση, συμπόνια, συμπάθεια. Αυτό το διαπιστώνουμε στο έξοχο τέμπλο του ναού με την εφέστια εικόνα της Κοίμησης, της Παναγίας, του Χριστού, του Αγίου Ιωάννου, τις αριστουργηματικές εικόνες του δωδεκάορτου, τη δυνατή σε έμπνευση παρουσία του Αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο κ.ά.
Οι τοιχογραφίες προσπαθούν να διατυπώσουν το άρρητο και να το εικονίσουν. Τοποθετούν το θείο, το άπειρο και το θαύμα στην ορθολογιστική και συναισθηματική σφαίρα των ανθρώπων, μεταβάλλοντας την πίστη σε συναισθηματική.
Επιδίωξη των Ναζαρηνών είναι η θέληση της δημιουργίας ανθρώπων με ηθική υπόσταση, που να στηρίζονται στους δικούς τους προσωπικούς αγώνες. Ο πιστός σήμερα μπροστά σ’ ένα θρησκευτικό πίνακα παραμένει θεατής. Οι αριστουργηματικές μορφές των αγίων, που εικονίζονται στην Παναγία τη Μαρουσιώτισσα, δημιουργούν την εντύπωση πως είμαστε επισκέπτες σε μιαν αίθουσα Μουσείου. Όλα μεταφέρονται πολύ κοντά μας. Οι άγιοι και οι όσιοι γίνονται οικείοι μας, συμφιλιωνόμαστε με εκείνους.
Οι ουράνιες μορφές στέκονται πάνω σε υλικά σύννεφα. Κινήσεις, στάσεις στην πολυπρόσωπη σύνθεση της Κοίμησης στο τέμπλο, η σύναξη των Αποστόλων, η Γέννηση, η Βάπτιση, η θριαμβευτική είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα κλπ. θυμίζουν καθημερινές συναλλαγές και συνάξεις κοινών ανθρώπων, που τους αγγίζουμε σήμερα. Η Ναζαρηνή τέχνη οδηγεί την αγιογραφία στην εκκοσμίκευση. Η τρισδιάστατη μορφή της εξανθρωπίζει το Θεό, που γίνεται τόσο ορατός, τόσο προσεγγίσιμος.
Στο Μαρούσι κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας έδρασε ο αγιογράφος ιερέας Δημήτριος (1622). Όμως αμέσως μετά την τουρκοκρατία, νέο δρόμο χάραξε ο αγιογράφος Κ. Φανέλλης (1791-1813), τον οποίον ακολούθησαν ο Λουδοβίκος Θείρσιος (1825-1909), ο Σπυρίδων Χατζηγιαννόπουλος (1832-1905) και ο Κωνσταντίνος Αρτέμης (1878-1972). Ο Χατζηγιαννόπουλος βέβαια μαθήτευσε και εμπνεύστηκε και από την Αθωνική ζωγραφική.
Η Ναζαρηνή αγιογραφία κάλυψε τρεις γενιές ζωγράφων έως ότου ο Αγήνωρ Αστεριάδης, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Φώτης Κόντογλου και ο μαρουσιώτης αείμνηστος Δημήτριος Αντωνόπουλος ξαναγύρισαν στις βυζαντινές ρίζες μας. Διάλεξα τους παραπάνω ζωγράφους γιατί αυτοί είναι πηγαίοι δημιουργοί. Σκαρφάλωναν πάνω στα ικριώματα και με το χρωστήρα τους αγιογραφούσαν στους τοίχους. Σήμερα οι περισσότεροι βυζαντινοί αγιογράφοι εργάζονται στο εργαστήρι τους την τοιχογραφία και όταν την τελειώσουν, την απλώνουν σα σεντόνι πάνω στους τοίχους του ναού.
Ο Δημήτριος Αντωνόπουλος, σπουδαίος μα ατυχώς βραχύχρονος νέος ταλαντούχος αγιογράφος, περιζήτητος, είχε αναλάβει και τις αγιογραφίες στο ναό των Αγιωργίτικων Τριπόλεως, εργαζόμενος αθόρυβα, προσφέροντας χωρίς τυμπανοκρουσίες την υψηλή δημιουργική του τέχνη.
Το Μαρούσι και εδώ στάθηκε πρωτοπόρο. Σ’ αυτό λατρεύτηκε παλαιότερα η προστάτιδα του κυνηγιού Αμαρυσία Άρτεμη με λαμπρό βωμό, σ’ αυτό λατρεύτηκε με μεγαλοπρεπή καθεδρικό ναό και η Παναγία η Μαρουσιώτισσα.
