Πάει μια δεκαετία που ένας συνταξιούχος δάσκαλος μού έφερε ένα απόκομμα εφημερίδας με το κείμενο: «Ο Θ. Κολοκοτρώνης χάλασε τα Βέρβενα».
Το κείμενο ήταν από το ομώνυμο βιβλίο του δημοσιογράφου Θάνου Βαγενά.
Ο Θάνος Βαγενάς έφυγε το 1986 από τη ζωή και είχε αναλάβει σχετικά ο Μήτσος Κατσίνης.
Δεν βρήκα τίποτε, ξεχάστηκε το θέμα. Τελευταία βρήκα πάλι το σημείωμα και άρχισα ενέργειες από την αρχή.
Σήμερα κατάφερα και βρήκα το βιβλίο.
Η κώμη Βέρβενα είναι στην Αρκαδία, κοντά στην Τρίπολη.
Το όνομα το πρωτοείδα γραμμένο στο ανάτυπο από τα Μεσσηνιακά Γράμματα του Πότη Δ. Οικονομάκη, με τίτλο «Το τζαμί και η Σάλπιξ Ελληνική του 1821».
«Οι Αργυρόπουλοι και Αντωνόπουλοι Καλαμάτας». Καλαμάτα 1964.
Γράφει ο Οικονομάκης:
«Η Καλαμάτα δικαιούται να καυχιέται ότι εις αυτήν εξεδόθη το 1821 η πρώτη έντυπος εφημερίς επί ελεύθερου εδάφους η «Σάλπιξ Ελληνική», της οποίας εξεδόθησαν μόνο τρία φύλλα με ημερομηνία 1, 5, και 20 Αυγούστου 1821 φυλασσόμενα ως κειμήλια την Βιβλιοθήκη της Βουλής. Αυτή είδε το φως εκ της «Εθνικής Τυπογραφίας» ως ωνομάσθη το τυπογραφείον όπερ επρομηθεύθη ο Δημήτριος Υψηλάντης εν Τεργέστη το οποίο αρχικώς μετεφέρθη εις Βέρβενα όπου έμεινε αμεταχείριστον και εκείθεν εις Καλαμάτα…»
Σήμερα αναφέρεται συνοπτικά στα βιβλία Βέρβενα. Ορεινός οικισμός υψομ. 1.160 μ και 302 κάτοικοι του νομού Αρκαδίας. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού, στις βόρειες κλιτύες της κορυφής Κούκουρα στην πρώην επαρχία Κυνουρίας, 25 χιλ. ΝΑ της Τρίπολης.
Υπάγεται διοικητικά στο δήμο Βόρειας Κυνουρίας.
•••
Η συνοπτική ιστορία είναι: «Η συμβολή του οικισμού ήταν αξιοσημείωτη και την επανάσταση του 1821. Εκεί ιδρύθηκε ένα καλά οχυρωμένο στρατόπεδο αγωνιστών και το πρώτο κελάρι πολεμοφοδίων και τροφοδοσίας. Η ήττα των Τούρκων στα Βέρβενα στις 18 Μαΐου 1821 έκανε αποτελεσματικότερη την πολιορκία της Τρίπολης, από τους πρώτους που μπήκαν ήταν οι άνδρες του στρατοπέδου των Βερβένων. Στις 21 Ιουνίου του 1821 μετέβη στα Βέρβενα ο Δημήτριος Υψηλάντης, συσκέφθηκε με τους πρόκριτους και καπεταναίους και εξέδωκε προκήρυξη. Τον Ιούλιο του 1825 ιδρύθηκε εκεί νέο στρατόπεδο».
Αναφέρουν οι ιστορικοί και ο Κολοκοτρώνης:
«Εστείλαμεν εις τα Βέρβενα να μας στείλει ψωμί και ζωοτροφές και αυτοί μας αποκρίθηκαν: ‘’Έχομεν βόλια και μπαρούτι’’ και επήγαμε και τους εχαλάσαμε.
Από εκεί επεράσαμε πίσω εις τα Σαμπάγικα.
Τότε επρόσταξεν ο Πασάς όλες οι επαρχίες για να εβγούν Τούρκοι και Ρωμαίοι να μας βαρέσουν…»
Τα γραφτά του Κοντάκη και του Κολοκοτρώνη είναι δύο έγκυρες ιστορικές πηγές, από τις οποίες έχουμε βεβαιωμένη την καταστροφή των Βερβένων από τους κλέφτες του Μωριά και πιο συγκεκριμένα από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, κατά την ίδιαν ομολογία του.
Η επίθεση των Ελλήνων μ’ επικεφαλής τον Θ. Κολοκοτρώνη δικαιολογείται απ’ αυτόν ότι έγινε μπροστά στην ιταμή πρόκληση των Βερβενητών ότι έχουν «Βόλια και Μπαρούτι» δηλαδή σε περίπτωση που θα θελήσουν οι κλέφτες με την βία να πάρουν, θα τους βρουν αντιμέτωπους με τα όπλα τους.
Οι Κλέφτες, νηστικοί και καταδιωγμένοι, νόμισαν πως το «ελληνικό» χωριό των Βερβένων, θα δώσει αν όχι άσυλο, τουλάχιστον λίγο ψωμί για να εξακολουθήσουν την πορεία τους για τη Λακωνία.
Αλλά οι «Έλληνες» των Βερβένων, φοβισμένοι από τα αφοριστικά των δεσποτάδων, τις φοβέρες των Τούρκων και το συμφέρον τους, όπλισαν τους συγχωριανούς τους, οι οποίοι με την ηγεσία των Κοτζαμπάσηδων αρνήθηκαν να βοηθήσουν τους Έλληνες αδερφούς των.
Οι Κλέφτες έχοντας ανάγκη να φάνε, αναγκάστηκαν να τους χτυπήσουν και οι Βερβενιώτες αμύνθηκαν. Πεισμάτωσαν τότε περισσότερο οι Κλέφτες και μπήκαν στα Βέρβενα σαν εχθροί και φέρθηκαν σαν εχθροί.
Ο Θ. Κολοκοτρώνης λέει: «Επήγαμε και τους χαλάσαμε». Ο Αν. Κοντάκης γράφει:
«Ελεηλάτησαν την Βέρβενα». Και τα τραγούδια που πιο κάτω θα εξετάσουμε, τραγουδάν το «πάτημα» των Βερβένων και την αιχμαλωσία προσώπων…
Ο Θ. Κολοκοτρώνης λοιπόν ευθύνεται απέναντι στην Ιστορία για την πράξη του αυτή.
