Σύμφωνα μ’ όσα μέχρι τώρα εξιστορήσαμε ψάχνοντας μέσα σε γραφτές πηγές και παραδόσεις και τραγούδια, βγαίνουν δύο αδιαμφισβήτητες αλήθειες ιστορικές:
α) Ότι τα Βέρβενα λεηλατήθηκαν και
β) Ότι ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης ομολογεί την πράξη του…
Η Λαϊκή μας Μούσα έψαλε σ’ αυτή τη καταστροφή των Βερβένων, πράγμα που μας δηλώνει πως υπήρξε μεγάλο και σημαντικό γεγονός για τα χρόνια εκείνα.
Και το γεγονός αυτό το τραγουδημένο πέρασε τα μικρά Κυνουριακά όρια και βγήκε και τραγουδήθηκε και από έξω από το Μοριά κι από τον άλλο ελληνικό λαό.
Της Συλλογής Μιχ. Λελέκου (1880)
Θέ μου, και τι να γένηκαν οι Κολοκοτρωναίοι.
Μήτε σε γάμους φαίνονται, μήτε σε πανηγύρια.
Μας είπαν πέραν πέρασαν, στα Βέρβενα παγαίνουν.
Στέλνουν τον Πάλιο, πάει μπροστά να πιάσει τα κονάκια.
Στον όχτο βρήκε κι έκατσε και ρίχνει δύο τουφέκια
«Ακούστε Βερβενιώτισσες και Βερβενιωτοπούλες.
Στρώστε κονάκια των κλεφτών των Κολοκοτρωναίων,
κι ένα κονάκι ξέχωρο, ξεχωριστό από τα’ άλλα.
Να ’ναι κονάκι ήσυχο και να μην έχει αντάρες.
Τι θα κονέψη ο Θοδωρής, ο κυρ Κολοκοτρώνης».
•••
Με αυτή τη παραλλαγή θα κλείσω αυτό το σπάνιο δημοσίευμα, αφού πρώτα αναφερθώ στο κατηγορητήριο του Θόδωρου Κολοκοτρώνη στα 1824.
«Ο Κολοκοτρώνης είναι εις ληστής, μισητός εις το Έθνος, Τουρκολάτρης, αντάρτης, αποστάτης, προάγων τας αταξίας και καταχρήσεις, ενσπείρω τας διχονοίας, διαστρέφων τα πράγματα προς ιδίαν του ωφελείαν, γυμνώνων την Ελλάδα και το αίμα της πατρίδος έως έσχατης ρανίδος απορροφών.
Θανάτου άξιος».
Έτσι κατηγορούν το «Γέρο του Μοριά».
Τον κατηγορεί η μαρτυρία του Αναγ. Κοντάκη και τα δημοτικά τραγούδια κι οι παραδόσεις.
Και ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης ομολογεί την πράξη του!…
Και η απόφαση του Δικαστηρίου ποια είναι;
«… Διά ταύτα το Δικαστήριον της Ιστορίας ΚΗΡΥΣΣΕΙ ΑΘΩΟΝ ΤΟΝ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΝ… κλπ». Και έτσι, μαζί με την αθωωτική απόφαση, ξεχάστηκε και το γεγονός της καταστροφής των Βερβένων…
Ένα μόνο ελαφρυντικό στη προκειμένη περίπτωση του χαλασμού των Βερβένων: η πείνα. Όταν πεινάς πραγματικά τρελαίνεσαι και παίρνεις την απάντηση «βόλια και μπαρούτι», εκεί πλέον παύει η λογική και γίνεσαι λύκος.
Βαγγέλης Θεμ. Λαμπρινίδης
