Το βιβλίο αυτό είναι μια φιλοσοφία του έρωτα.
Η Τζούλια Κρίστεβα εκκινώντας από την παραδοχή ότι η ερωτική γλώσσα είναι ανεπαρκής για να εκφράσει το πάθος, την οδύνη, την ευτυχία του έρωτα, επιχειρεί να συνθέσει μια νέα φιλοσοφία του έρωτα.
Τι είναι αλήθεια ο έρωτας;
Είναι η αγάπη ένας ανομολόγητος στεναγμός; Και ο στεναγμός μια ανεπίγνωστη αγάπη;
Είναι η αγάπη ισχυρά ως ο θάνατος;
Μιλάμε άραγε για το ίδιο πράγμα κάθε φορά που αναφερόμαστε στον έρωτα και ποιο είναι αυτό το πράγμα;
Λέγοντας ότι είμαστε ερωτευμένοι αποκαλύπτουμε στις αγαπημένες μας το πραγματικό περιεχόμενο του πάθους μας; Δεν είναι βέβαιο.
Ποιες είναι οι εμφανίσεις του έρωτα;
Είναι πλατωνικός έρωτας, ελληνικός έρωτας, παρανοϊκός έρωτας, αυλικός έρωτας, μποντλερικός έρωτας , πολιτικός έρωτας (ερωτευμένος με την εξουσία), πλανερός έρωτας, κεραυνοβόλος έρωτας, τρελός έρωτας, παράφορος έρωτας, φλογερός έρωτας, μοναχικός έρωτας, φαντασίωση; Τι είναι τελικά ο Έρωτας;
Όσο πίσω κι αν γυρίσουμε αναπολώντας τους έρωτές μας, δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε γι’ αυτούς .
Ο έρωτας είναι αυτή η αναπάντεχη επανάσταση, αυτός ο αθεράπευτος κατακλυσμός, για τον οποίο μπορείς να μιλήσεις μόνο εκ των υστέρων. Υπό το κράτος του, αδυνατείς να μιλήσεις για αυτόν…
Ο έρωτας όσο ζωογόνος κι αν είναι αυτός, δεν γίνεται να μας κυριεύσει, χωρίς να μας κάψει. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτόν , εκ των υστέρων έστω, παρά επειδή ακριβώς μας έκαψε…
Στον έρωτα το «εγώ» είναι ένας Άλλος.
Τούτη η φράση υποδηλώνει μια κατάσταση αστάθειας, όπου το άτομο παύει να είναι αδιαίρετο και δέχεται να χαθεί μέσα στον άλλο, για τον άλλο.
Τι περιμένει εκείνη από εμένα; Τι περιμένω εγώ από εκείνη; Τα πάντα; Όπως έχουμε όλη την τάση να πιστεύουμε κατά τις αποθεωτικές στιγμές των συνευρέσεών μας, που είναι τόσο μεστές όσοι και άλεκτες;
Ή μήπως τίποτα; Όπως εγώ σκέφτομαι, όπως εκείνη μπορεί να δηλώσει με το πρώτο πλήγμα που έρχεται να αναταράξει τα ευάλωτα ανάκτορα των αντικατοπτρισμών μας…
Έρωτας είναι ο χρόνος και ο χώρος όπου το «εγώ» επιτρέπει στον εαυτό του να ξεφύγει από τα κοινά μέτρα. Να είναι κυρίαρχος χωρίς καν να είναι άτομο. Αλλά, επίσης, χάρη στη φαντασιακή ένωση με το αγαπώμενο πρόσωπο, ίσος με τον άπειρο χώρο.
Ο έρωτας μπορεί να σε ανυψώσει στις διαστάσεις του σύμπαντος. Ποιου σύμπαντος; Του δικού μας, του δικούς μου και του δικού της, ενωμένων, διευρυμένων. Χώρος διεσταλμένος, άπειρος, όπου, από τις αδυναμίες μου, αρθρώνω, μεσολαβούντος του αγαπημένου μου προσώπου, την επίκληση ενός ιδανικού οράματος. Του δικού μου; Του δικού της; Του δικού μας;
Σώμα λαχανιασμένο, φωνή τρεμάμενη, κόμπος στο λαιμό, μάτια που λάμπουν, επιδερμίδα ξαναμμένη ή υγρή , καρδιά που πάει να σπάσει… Μήπως τα συμπτώματα του έρωτα είναι ίδια με τα συμπτώματα του φόβου; Φόβος-πόθος να μη σε περιορίσουν, να μη σε συγκρατήσουν , να διατρέξεις τα όρια. Όχι μόνο δέος για να αθετήσεις τις τυπικότητες και τις απαγορεύσεις, αλλά επίσης και πρωτίστως φόβος και επιθυμία για να διασχίσεις τα όρια του εαυτού σου…
Κοντολογίς, ο έρωτας είναι ένα βάσανο, όπως ακριβώς είναι μια λέξη ή ένα γράμμα.
Τον επινοούμε κάθε φορά, με κάθε αγαπώμενο πρόσωπο, εξορισμού μοναδικό, σε κάθε στιγμή, τόπο, ηλικία… Ή άπαξ διά παντός.
Όταν ονειρεύεται κανείς μια κοινωνία ευτυχισμένη, αρμονική, ουτοπική, τη φαντάζεται πάνω στον έρωτα, αφού ο έρωτας με συναρπάζει, με ξεπερνά, με υπερβαίνει.
Ωστόσο το ερωτικό πάθος όχι μόνο δεν επιφέρει τη συνεννόηση, αλλά ισοδυναμεί λιγότερο με τον γαλήνιο ύπνο των πολιτισμών, που έχουν συμφιλιωθεί με τον εαυτό τους, και περισσότερο με το παραλήρημά τους, την αποσύνδεσή τους, τη ρήξη τους.
Λεπτή γραμμή, όπου ο θάνατος και η αναγέννηση ερίζουν για την εξουσία. Ο έρωτας εμπεριέχει και μιαν αγάπηγια την εξουσία. Ο έρωτας μας κάνει να σκοντάφτουμε στην κυριαρχία…
Η Τζούλια Κρίστεβα θα αναλύσει στο βιβλίο αυτό επίσης τις διάφορες μορφές αγάπης στη Δύση: τον ελληνικό έρωτα, τον εβραϊκό Ahav, τη χριστιανική Αγάπη, καθώς και τις διαφορετικές δυναμικές ανάμεσα στους ερωτικούς πρωταγωνιστές που αναδύονται: τον Νάρκισσο, τον Δον Ζουάν, τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα , ή την Μητέρα με το παιδί της, για την οποία έχουμε ως πρότυπο την Παρθένο.
Θα εξετάσει μεγάλες ερωτικές ιδέες που διαμόρφωσαν τον πολιτισμό μας, ορισμένους μεγάλους μύθους που τον γοήτευσαν και θα καταλήξει που βρισκόμαστε σήμερα , σε σχέση με τον έρωτα και την αγάπη. Ο αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να διαβάσει τις κοινότοπες ιστορίες των σημερινών ερώτων μας, έτσι όπως τις παρουσιάζουν οι αναλυόμενοι στην ψυχαναλύτρια Τζούλια Κρίστεβα.
Η Τζούλια Κρίστεβα γεννήθηκε στη Βουλγαρία το 1941. Σπούδασε γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας και πήρε το διδακτορικό της το 1973 από την Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι.Από τα μέσα της δεκαετίας του΄60 μετοίκησε στη Γαλλία.Είναι καθηγήτρια και διευθύντρια σπουδών Γλωσσολογίας, Σημειολογίας και Λογοτεχνίας του 20ού αιώνα στο Πανεπιστήμιο Paris VII και ασχολείται ενεργά με την ψυχανάλυση.
Άλλα έργα της είναι: «Μαύρος ήλιος», «Ξένοι μέσα στον εαυτό μας», «Οι νέες αρρώστιες της ψυχής», «Στην αρχή ήταν η αγάπη», «Το θήλυ και το ιερό» κ.ά.
Κώστας Τραχανάς
