Στη 29η συνάντηση του σεμιναρίου «Σινεμά και Ιστορία» που οργανώνει το Cine -Δράση την Τετάρτη 1η Ιουνίου στις 20.30 (διαδικτυακά και ζωντανά) συνεχίζεται η συζήτηση για την Αραβική Άνοιξη βλέποντας και σχολιάζοντας τα ντοκιμαντέρ «Για τη μικρή Σαμά» (For Sama, 2019) των Waad al-Kateab και Edward Watts και «Πατέρες και Γιοι» (Of Fathers and Sons, 2017) του Talal Derki.
Για τη μικρή Σαμά/For Sama
Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Συρία, Ντοκιμαντέρ, 2019. Διάρκεια: 100΄. Σκηνοθεσία: Waad al-Kateab, Edward Watts. Διεύθυνση φωτογραφίας: Waad al-Kateab. Μοντάζ: Chloe Lambourne, Simon McMahon. Μουσική: Nainita Desai.
Ένα ντοκιμαντέρ που ξεδιπλώνεται ως επιστολή αγάπης από μια μητέρα στη νεογέννητη κόρη της, κόβοντας την ανάσα του θεατή από την πρώτη κιόλας στιγμή, καθώς απεικονίζει τις αεροπορικές επιδρομές μέσα από τα μάτια του άμαχου πληθυσμού. Μια σπαρακτική σπουδή στη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στον τρόμο και στην ελπίδα, καθώς ένα βασανιστικό δίλημμα κάνει σταδιακά την εμφάνισή του. Ύστερα από μια πενταετία (2012-2016) ατέλειωτης αιματοχυσίας, αδιανόητης φρίκης και ωμής βαρβαρότητας, το Χαλέπι της Συρίας έχει μεταμορφωθεί σε ένα μετα-αποκαλυπτικό ερημωμένο τοπίο, όπου βασιλεύει ο θρήνος. Κι όμως, στην καρδιά αυτής της τραγωδίας, η ζωή βρίσκει τρόπο να αναδυθεί μέσα από τα χαλάσματα και να ανθίσει.
Η Ουαάντ αλ-Κατέμπ ήταν ένα κορίτσι που, γύρω στο 2015, εγκατέλειψε την οικογένειά της σε μια επαρχία της Συρίας και πήγε στο Χαλέπι για να σπουδάσει. Είχε μια βιντεοκάμερα και της άρεσε να τραβά υλικό: τους φίλους της, την πόλη, τις πρώτες διαδηλώσεις στο Χαλέπι πριν τον εμφύλιο, ως την εκκένωσή του στο τέλος του 2016. Τον νεαρό γιατρό-ακτιβιστή Χαζάμ που προσέφερε τις υπηρεσίες του με αυτοθυσία, τον οποίο ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε. Τη γέννηση της πρώτης τους κόρης, της Σαμά, που σημαίνει «ουρανός». Το αίμα και τα πτώματα, τις βόμβες, την ισοπέδωση του πρώτου τους σπιτιού, τη μετεγκατάστασή τους μέσα στο τελευταίο νοσοκομείο που απέμεινε στο Χαλέπι, εκείνο που δεν θα έπεφτε, ώσπου έπεσε. Τους φίλους τους που όλο και λιγοστεύουν, τα παιδιά, εξάχρονα κι επτάχρονα, που φέρνουν στο νοσοκομείο ετοιμοθάνατα τα μικρά αδέλφια τους, αφού και οι γονείς έχουν ήδη εκλείψει. Και την πόλη, σε πανοραμική θέα, καθώς, μήνα με το μήνα, τα κτίρια αρχίζουν κι εξαφανίζονται.
Αυτό το υλικό, η αλ-Κατέμπ, με τη συνεργασία του βραβευμένου με Emmy Βρετανού Εντουαρντ Γουατς, μόνταρε σ’ ένα ντοκιμαντέρ μιάμισης ώρας. Η δράση εκτυλίσσεται σε παιχνίδια του χρόνου, πισωγυρίσματα και flash backs, προκειμένου να μεταφερθεί η αίσθηση της ξαφνικής απώλειας ανθρώπων και μιας ολόκληρης πόλης-χώρας-πολιτισμού. Η σκηνοθέτης επιλέγει να έχει σε όλη τη διάρκεια της ταινίας ένα δικό της voice-over. Είναι ένα κείμενο γραμμένο αφότου έχουν φύγει από το Χαλέπι, ένα νοερό γράμμα στη μικρή της κόρη, τη Σαμά, όπου της περιγράφει το υπόβαθρο όσων συμβαίνουν, μοιράζεται μαζί της φόβους αλλά και χαρές στην προσωπική της ζωή, μνημονεύει ανθρώπους και συμβάντα και απολογείται που αναγκαστικά στο τέλος την απομάκρυνε από την πόλη που ήταν η πατρίδα τους.
Η αξία του «For Sama» δεν είναι τόσο κινηματογραφική, όσο ιστορική. Είναι το πρώτο «επίσημο» ντοκουμέντο από τη Συρία που δείχνει τον πόλεμο, το θάνατο, αλλά και τη ζωή πριν. Που μεταφέρει με ακρίβεια και πιστότητα τη βίαιη πανωλεθρία και τα αισθήματα των ανθρώπων που την έβλεπαν να συμβαίνει: την έκπληξη, τον τρόμο, την, τελικά, αναγκαστική αφομοίωση της φρίκης.
Βραβεία-Διακρίσεις
Χρυσό Μάτι (Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ) – Φεστιβάλ Καννών 2019 Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής, Βραβείο Κοινού για το Καλύτερο Ντοκιμαντέρ – SXSW IFF 2019 Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής – Hot Docs IFF 2019 Βραβείο Κοινού, Ειδική Μνεία της Επιτροπής – Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Σέφιλντ 2019 Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Unipol Award, Βραβείο Κοινού – Biografilm IFF 2019 Βραβείο Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Ντοκιμαντέρ, Μοντάζ – British Independent Awards 2019 Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ – Ευρωπαϊκά.
Πατέρες και Γιοι/ Fathers and Sons
Γερμανία, Συρία, Λίβανος, Ντοκιμαντέρ, 2017. Διάρκεια: 98′ Σενάριο-Σκηνοθεσία: Talal Derki. Διεύθυνση φωτογραφίας: Kahtan Hasson. Μοντάζ: Anne Fabini. Μουσική: K.S. Elias
Ένας Σύρος σκηνοθέτης επιστρέφει στη γη των προγόνων του, κερδίζει την εμπιστοσύνη μιας οικογένειας τζιχαντιστών και παρακολουθεί την καθημερινότητά της για δύο χρόνια. Μια ανατριχιαστική αλλά και λυρική εκ των ένδον ματιά πως είναι να μεγαλώνεις στο χαλιφάτο του ISIS. Μετά την πολυβραβευμένη «Επιστροφή στη Χομς», που μας μύησε στον εμφύλιο πόλεμο στην Συρία και την ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης, ο Ντερκί δημιουργεί τώρα ένα συγκλονιστικό πορτραίτο του τζιχαντισμού και του τρόπου που εκπαιδεύονται τα νεαρά μέλη του, μέσα στην ίδια τους την οικογένεια. Ρίχνει μια διεισδυτική ματιά στα άδυτα του, επικεντρώνεται στον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά της συγκεκριμένης οικογένειας σε σχέση με τον μαχητή πατέρα τους, που έχει ως κύρια αποστολή του να αφοπλίζει νάρκες. Κεντρικό πρόσωπο είναι ο 12χρονος Οσάμα. Ο διάσημος κινηματογραφιστής κατάφερε να γίνει δεκτός στην οικογένεια, δηλώνοντας ότι είναι φιλικά προσκείμενος προς τις ιδέες τους.
Μιλώντας στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης όπου προβλήθηκε το φιλμ επεσήμανε: «Προσπάθησα να εστιάσω σ’ αυτή την αέναη σχέση πατέρα-γιου. Πώς ένας πατέρας σε μια τέτοιου είδους κοινωνία είναι ο αφέντης, που αποφασίζει για όλα. Οτιδήποτε συμβαίνει είναι ενάντια στην αθωότητα του μεγάλου γιου του. Τον ονόμασε Οσάμα, γιατί λατρεύει τον Οσάμα μπιν Λάντεν. Ο πατέρας επιλέγει από τη στιγμή της γέννησης του γιου του, το μέλλον του». «Το παιδί προσπαθεί να εναντιωθεί αρκετές φορές σε όσα ζει, αλλά καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο παρά να ακολουθήσει τη θέληση του πατέρα του. Η ταινία έχει λοιπόν να κάνει περισσότερο με το να κατανοήσει ο θεατής αυτήν την κοινωνία εκ των έσω. Πώς γίνεται ολοένα και πιο ακραία και πώς κάνουν πλύση εγκεφάλου στους ανθρώπους».
Βραβεία-Διακρίσεις
Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ IDFA στην Ολλανδία. Στο φεστιβάλ Σάντανς κέρδισε το Μεγαλείο Βραβείο της Επιτροπής. Στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το Βραβείο Κοινού. Έχει παρουσιαστεί ήδη σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και συνεχίζει τη φεστιβαλική της πορεία.
Παρακολούθηση Σεμιναρίου
Η παρακολούθηση του σεμιναρίου μπορεί να είναι είτε ζωντανή στο Στέκι της Δράσης (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια) είτε διαδικτυακή μέσω της πλατφόρμας zoom εδώ:
Join Zoom Meeting
https://us02web.zoom.us/j/85422347324?pwd=RkVFaWpEQjVqUXlPY3hMMG52YXZaZz09
Meeting ID: 854 2234 7324
Passcode: 947205
