Από την έντυπη έκδοση της IASIS που κυκλοφόρησε στις 27/02/21
Mε τον όρο «εμβόλια» δεν εννοούν οι επιστήμονες μια και μοναδική «τεχνολογία» αλλά διάφορες που προσπαθούν να επιτύχουν την ανοσοποίηση του πληθυσμού εναντίον ενός ιού μέσα από διαφορετικούς δρόμους. Των Pfizer-Biotech, της Moderna, των AstraZeneca – Πανεπιστημίου Οξφόρδης, της Johnson and Johnson, του ρωσικού Sputnik-V και δεκάδες άλλων από την Ινδία, την Κίνα και άλλες χώρες. Όλα αυτά τα εμβόλια κατά του νέου κορωνοϊού και της σοβαρής νόσου COVID-19 που προκαλεί σε ορισμένους, ετοιμάζονται και σύντομα θα είναι όλα στη διάθεση της Ανθρωπότητας.
Οι βασικές τεχνολογίες και τα είδη εμβολίων είναι:
• Αδρανοποιημένα εμβόλια
Παράγονται σε κυτταροκαλλιέργεια, ακολουθούμενη από χημική αδρανοποίηση του ιού. Επειδή εισάγεται ολόκληρος ο ιός στον οργανισμό παράγονται αντισώματα, όχι μόνο εναντίον της πρωτεΐνης πρόσδεσης αλλά και εναντίον του φακέλου και άλλων ιικών πρωτεϊνών.
Τρία τέτοια εμβόλια βρίσκονται σε μελέτες φάσης 3 στην Κίνα ενώ ένα από την Ινδία, ένα από το Καζακστάν και δύο ακόμη από την Κίνα είναι σε φάση 1 ή 2.
• Ζωντανά εξασθενημένα εμβόλια
Τα εμβόλια αυτά παράγονται από μια εξασθενημένη μορφή του ιού, που πολλαπλασιάζεται χωρίς να προκαλεί νόσο, αλλά προκαλώντας ανοσολογική απάντηση του οργανισμού. Η αδρανοποίηση επιτυγχάνεται είτε εκθέτοντας τον ιό σε συγκεκριμένες συνθήκες (όπως π.χ. χαμηλή θερμοκρασία ή ανάπτυξη σε μη ανθρώπινα κύτταρα) ή τη γενετική τροποποίηση του ιού (π.χ. αφαιρώντας γονίδια υπεύθυνα για την αντιμετώπιση της ανοσολογικής ανταπόκρισης). Το πλεονέκτημα των εμβολίων αυτών είναι ότι επάγουν και ανοσολογική απάντηση στους βλεννογόνους. Μπορούν να χορηγηθούν και από τη μύτη, προστατεύοντας το ανώτερο αναπνευστικό, που αποτελεί κύρια πηγή εισόδου του ιού. Ωστόσο, τα μειονεκτήματα είναι η 
αμφίβολη ασφάλεια και η δυσκολία παραγωγής τους. Μόνο τρία εμβόλια σε αυτή την κατηγορία βρίσκονται σε προκλινική φάση.
• Ανασυνδυασμένα πρωτεϊνικά εμβόλια
Τα εμβόλια αυτά υπάγονται σε τρεις κατηγορίες, αυτά που είναι βασισμένα στην πρωτεΐνη επιφανείας, στον RBD και σε σωματίδια που μοιάζουν με τον ιό (VLP=virus like particle). Ανάλογα με την τροποποίηση που θα γίνει στις πρωτεΐνες, επηρεάζεται και η επακόλουθη ανοσολογική απάντηση.
Τα εμβόλια αυτά έχουν ως πλεονέκτημα ότι δεν χρειάζεται ζωντανός ιός για να παραχθούν. Ωστόσο, η παραγωγή της πρωτεΐνης spike στην επιφάνεια είναι δύσκολη και ιδίως σε πολλές δόσεις εμβολίου. Η πρωτεΐνη RBD είναι πιο εύκολη στην παραγωγή, ωστόσο επειδή είναι μικρή πρωτεΐνη, αν και είναι στόχος για εξουδετερωτικά αντισώματα, τα εμβόλια που είναι βασισμένα μόνο στο RBD, είναι πιο επιρρεπή στην αντιγονική μετατόπιση και στην ανάπτυξη αντοχής, συγκριτικά με εμβόλια που περιλαμβάνουν ολόκληρη την πρωτεΐνη spike και περιλαμβάνουν περισσότερους αντιγονικούς επιτόπους. Πολλά τέτοια εμβόλια βρίσκονται σε προκλινικά στάδια ή σε φάση 1.
• Φορείς που δεν μπορούν να αντιγραφούν
Τα εμβόλια αυτά βασίζονται σε ένα διαφορετικό ιό, που έχει κατασκευαστεί ώστε να παράγει την πρωτεΐνη Spike αλλά δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί χάρη σε μια γενετική τροποποίηση αφαίρεσης τμημάτων του γενωμικού υλικού. Συνήθως, ως φορείς χρησιμοποιούνται αδενοϊοί και έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί ο ιός SARS-CoV-2 για την παραγωγή.
Τα εμβόλια αυτά επάγουν και Β και Τ κυτταρική ανοσία και χορηγούνται ενδομυϊκά, ωστόσο η προϋπάρχουσα ανοσία στον φορέα μπορεί να καταστήσει το εμβόλιο λιγότερο αποτελεσματικό. Στην κατηγορία αυτή υπάρχουν εμβόλια σε φάσεις 1 έως 3.
• Αδρανοποιημένοι φορείς του ιού
Σε προκλινικά στάδια βρίσκονται εμβόλια που βασίζονται σε αδρανοποιημένους φορείς-ιούς, που παράγουν την πρωτεΐνη spike στην επιφάνειά τους και έπειτα αδρανοποιούνται. Αυτά τα εμβόλια είναι πιο ασφαλή, γιατί ο ιός δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί ούτε σε ανοσοκατεσταλμένους ξενιστές.
• DNA εμβόλια
Παρότι τα εμβόλια αυτά μπορούν να παραχθούν σε μεγάλη ποσότητα σχετικά εύκολα, επάγουν χαμηλή ανοσογονικότητα και χρειάζονται συχνά να χορηγούνται μέσω εξειδικευμένων μεθόδων, περιορίζοντας τη χρήση τους. Τέσσερα εμβόλια βρίσκονται σε μελέτες φάσης 1 και 2.
• Τα mRNA εμβόλια
Τα RNA εμβόλια χρησιμοποιούν είτε mRNA (αγγελιοφόρο mRNA) είτε αυτο-διπλασιαζόμενο RNA, το οποίο συνήθως χορηγείται μέσω λιπο-νανοσωματιδίων (LNPs).
Εμβόλια αυτών των κατηγοριών ελέγχονται σε μελέτες φάσης 1-3, χορηγούνται ενέσιμα. Παρόλο που έχουν ως πλεονέκτημα την εξ ολοκλήρου in vitro παραγωγή, επειδή αποτελούν καινούργια τεχνολογία, δεν γνωρίζουμε τα πιθανά προβλήματα της παραγωγής τους σε μεγάλη κλίμακα.
Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες οδηγίες του Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), για τα εμβόλια mRNA έναντι του SARS-CoV-2, δεν πρέπει οι εμβολιασθέντες να λαμβάνουν τη δεύτερη δόση πάνω από 4 ημέρες νωρίτερα από το προβλεπόμενο. Η δεύτερη δόση πρέπει να χορηγείται όσο το δυνατό εγγύτερα στο προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα.
Εάν υπάρξει καθυστέρηση στη χορήγηση της δεύτερης δόσης, τότε αυτή μπορεί να χορηγηθεί έως και 6 εβδομάδες μετά την πρώτη δόση. Υπάρχουν προς το παρόν περιορισμένα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού πέρα από αυτό το χρονικό πλαίσιο.
