Κατά τη διάρκεια του ύπνου σβήνεται κάθε ασήμαντη πληροφορία της ημέρας και «αποθηκεύονται» καλύτερα οι χρήσιμες πληροφορίες. Με λίγα λόγια, όσο εμείς κοιμόμαστε, δράση αναλαμβάνει ο εγκέφαλός μας, που σβήνει ή γράφει καλύτερα, ό,τι ζήσαμε τη περασμένη ημέρα.
Αυτά προκύπτουν από δύο νέες έρευνες, οι οποίες συμπεραίνουν ότι ενώ τη μέρα ο εγκέφαλος «χτίζει» νέες νευρωνικές συνδέσεις ανάμεσα στα κύτταρά του, με βάση τις εμπειρίες και τα ερεθίσματα που δέχεται, στη διάρκεια του ύπνου που ακολουθεί, οι συνδέσεις αυτές περιορίζονται ξανά, καθώς αρχίζει ένα «ξεκαθάρισμα» στο πλαίσιο της προσπάθειας του εγκεφάλου να μην υπερφορτωθεί με περιττές πληροφορίες.
Η πρώτη μελέτη, με επικεφαλής τον Πολ Σόου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σεν Λιούις των ΗΠΑ, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science. Η έρευνα ενισχύει την άποψη ότι ο ύπνος είναι σημαντικός αφενός για να αφομοιωθούν οι σημαντικές αναμνήσεις της μέρας που προηγήθηκε και αφετέρου για να «σβηστούν» οι περιττές αναμνήσεις που τείνουν να μπλοκάρουν το σύστημα του εγκεφάλου.
Η έρευνα βασίστηκε σε μελέτη μυγών, επειδή οι επιστήμονες θεωρούν ότι αποτελούν κατάλληλο μοντέλο και για τον άνθρωπο, καθώς και αυτές χρειάζονται ύπνο έξι ως οκτώ ώρες τη μέρα, ενώ δείχνουν σωματικά και νοητικά συμπτώματα στέρησης, όταν δεν κοιμούνται αρκετά.
Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι ο ύπνος βελτιώνει τη μάθηση και τη μνήμη στα ζώα. Η νέα έρευνα προχώρησε παραπέρα, δείχνοντας ότι οι νευρωνικές συνδέσεις (συνάψεις) ανάμεσα στα εγκεφαλικά κύτταρα αυξάνουν τη μέρα και μειώνονται μετά από έναν καλό ύπνο.
Στο τέλος του ύπνου, διαπιστώθηκε ότι οι ισχυρότερες νέες συνάψεις είχαν συρρικνωθεί, ενώ οι πιο ασθενείς είχαν εξαφανιστεί τελείως.
«Εκκαθάριση»
Το συμπέρασμα, κατά τους ερευνητές, είναι ότι δεν χρειάζεται να θυμόμαστε πολλά από αυτά που μαθαίνουμε τη μέρα, ενώ για να μαθαίνουμε καινούργια πράγματα, πρέπει συνεχώς να καθαρίζουμε τα «σκουπίδια» που γεμίζουν το μυαλό μας, ώστε να κάνουμε χώρο για τις νέες εμπειρίες και γνώσεις.
Μια άλλη σχετική εργασία, από ερευνητές του Τμήματος Ψυχιατρικής του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, υπό τους Τζούλιο Τονιόνι και Κιάρα Τσιρέλι, δημοσιεύτηκε επίσης στο Science. Βασίστηκε και αυτή στη μελέτη μυγών (δροσόφιλας) και παρέχει επίσης νέα στοιχεία ότι ο ύπνος βοηθά τον εγκέφαλο να εξοικονομήσει ενέργεια και ζωτικό αποθηκευτικό χώρο για νέες πληροφορίες, «ξεσκαρτάροντας» τις συνάψεις που δημιουργήθηκαν μέσα στη μέρα.
Οι ιταλο-αμερικανοί ερευνητές επισημαίνουν ότι ο ύπνος είναι απαραίτητο για τη νόηση φαινόμενο, που παραμένει μυστήριο. Σύμφωνα, πάντως, με τις πιο πρόσφατες έρευνες, φαίνεται πως ο ύπνος, η μνήμη και η πλαστικότητα του εγκεφάλου συνδέονται στενά μεταξύ τους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα πρωτεϊνών στα σημαντικά συστατικά των κεντρικών εγκεφαλικών συνάψεων ήταν υψηλά τη μέρα και χαμηλά μετά τον ύπνο, γεγονός που δείχνει ότι ο ύπνος φέρνει συρρίκνωση των νευρωνικών διασυνδέσεων.
