Γράφει η Αδαμαντία Τριάρχη – Μακρυγιάννη: Φιλόλογος
«Ψυχή γεννημένη με φτερά» – Στίχος της Ρωσίδας ποιήτριας Μαρίνας Τσφετάγιεβα
Λαμπερή ηθοποιός της μεταπολεμικής Αθήνας – και όχι μόνο. Ωστόσο, στην πλουσιότατη προσφορά της μόνον ενδεικτική αναφορά είναι δυνατή, κατά την προσπάθεια, που αποσκοπεί στη συνολική, κατά το δυνατόν παρουσίαση μιας χαρισματικής και πολυσύνθετης μορφής.
Το 1949, ενσαρκώνει την Μπλανς στο «Λεωφορείον ο πόθος» του Τέννεσσι Γουίλλιαμς – και καταγράφει σταθμό της καριέρας της. Σκηνοθέτης ο Κάρολος Κουν. Από το 1951,κατακτά σημαντική θέση στη θεατρική Γαλλία, που της ανοίγει νέους ορίζοντες. Πρωταγωνίστρια του σαιξπηρικού «Μάκμπεθ» το 1955, υπό τη σκηνοθεσία του Δημήτρη Μυράτ.
Τότε την διεκδικεί και η μεγάλη οθόνη. Εμφανίζεται ως πανέμορφη «Στέλλα» στην ομώνυμη ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, το δε 1957, της επιφυλάσσει τον πρώτο ρόλο της ταινίας «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», που αποτελεί απαρχή μόνιμης συνεργασίας με το διάσημο σκηνοθέτη Ζυλ Ντασσέν και μετέπειτα σύζυγό της. Στη συνέχεια, η Μελίνα – Ίλια, ο Ντασσέν και ο Μάνος Χατζιδάκις βαδίζουν προς το φιλμ «Ποτέ την Κυριακή» του 1960. Σύντομα εδραιώνεται η εκτός Ελλάδος κινηματογραφική φήμη της ηθοποιού. Αποκτά και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας, μετά το ρόλο της στην εν λόγω ταινία. (Φεστιβάλ Καννών 1960).
Ως κινηματογραφική «Φαίδρα», ξανά τραγουδά, διαθέτοντας μια από τις πιο αισθαντικές φωνές του ελληνικού τραγουδιού, ωραία και όταν αποδίδει εξαιρετικές στιγμές του στη γαλλική γλώσσα: «Αστέρι μου φεγγάρι μου, / της Άνοιξης κλωνάρι μου, / κοντά σου θα ’ρθω πάλι…». Μαγνητική προσωπικότητα η Μελίνα, ενδιαφέρει εκλεκτά πρόσωπα ως συνεργάτες. Τώρα την περιβάλλουν η μουσική και οι στίχοι των Μίκη και Γιάννη Θεοδωράκη…
Η Μελίνα της πολιτικής
Εκ φύσεως πολύ ευαίσθητη από κοινωνική άποψη, συμμετέχει στο θεατρικό συνδικαλισμό τη δεκαετία του ’50 
και παρουσιάζει, με μοναδικό δυναμισμό, το πολιτικό πρόσωπο της αγωνίστριας, τις πρώτες ώρες της εισβολής των συνταγματαρχών στη ζωής μας, «Μην πάτε στη χώρα μου», παρακαλεί κλαίγοντας από τα τηλεοπτικά μέσα της Αμερικής.
Κάθε βραδιά, μετά το τέλος της παράστασης του μιούζικαλ «Ίλια αγαπημένη» στο Μπροντγουέι της Νέας Υόρκης, εκπροσωπεί τη διαμαρτυρόμενη Ελλάδα. Αργότερα, με το κόκκινο φόρεμα του αγώνα -το ίδιο που τη συντρόφευσε στο μεγάλο ταξίδι, όπως ήθελε – με τον Ντασσέν και Έλληνες επιφανείς συνοδοιπόρους, εκφωνεί πύρινους λόγους από χώρα σε χώρα της Ευρώπης, απαιτώντας την εξαφάνιση των Απριλιανών.
Δεν την πτοεί ούτε η εναντίον της βόμβα πέντε κιλών στη Γένοβα, 7/3/1969, που εκρήγνυται χωρίς θύματα! Εκφράζει στα ελληνικά το επιβλητικό NO PASARAN της Ισπανίας. Είναι η «Melina Merkourage», η γυναίκα – σθένος στον ξένο Τύπο. Και οι συνταγματάρχες, τον εφιάλτη τους «δύναμιν (;) ποιούμενοι», της αφαιρούν, από τον Ιούλιο του 1967 την ελληνική ιθαγένεια. «Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα…» τους απαντά με λόγο αξιοπρέπειας και αλήθειας.
Το 1977, εκλέγεται βουλευτής της Β’ Περιφέρειας Πειραιώς, της πόλης που έκανε διεθνώς γνωστή το τραγούδι της «Τα παιδιά του Πειραιά». Τίμησε τη θέση της υπουργού Πολιτισμού, στα οκτώ χρόνια της διακυβέρνησης από τον αείμνηστο Ανδρέα Παπανδρέου. Με ισχυρά επιχειρήματα, στο Μεξικό τον Ιούλιο του 1982, κατά τη Διεθνή Διάσκεψη των υπουργών Πολιτισμού της Ουνέσκο, εγκαινιάζει τον νέο, δια βίου, αγώνα της για τον επαναπατρισμό των κλεμμένων θησαυρών της αθηναϊκής ακρόπολης, που έχει «αποδεχτεί» το Βρετανικό Μουσείο!
Πιστεύει πως θα ζει όταν τα γλυπτά επιστρέψουν στην Ελλάδα, «αλλά κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ», δηλώνει με πάθος πολιτισμικής δικαιοσύνης. Ύστερα από δική της πρόταση, η Ουνέσκο κάθε χρόνο ανακηρύσσει μια ευρωπαϊκή πόλη ως «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», με πρώτη την Αθήνα του 1985. Λαμπρές πολιτιστικές εκδηλώσεις ενθουσιάζουν. Δεσπόζει στην Εθνική μας Πινακοθήκη, φιλοξενημένο το αριστούργημα του Γάλλου ζωγράφου Δελακρουά, «Η Ελλάδα πενθεί επί των ερειπίων του Μεσολογγίου»! O tempora, o mores…
Ιδρύονται τότε, τα ΔΗΠΕΘΕ, τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα. Με νομική παρέμβασή της εξασφαλίζεται η λειτουργία των θερινών σινεμά. Αναθέτει μελέτη ενοποίησης των αθηναϊκών αρχαιολογικών χώρων. Προσκαλεσμένος της ο μεγάλος τσελίστας Μ. Ροστροπόβιτς δίνει συναυλία στο Ηρώδειο υπέρ της δημιουργίας νέου Μουσείου της Ακρόπολης, του οποίου την ανέγερση η Μελίνα έχει εισηγηθεί, για να στεγάσει την κληρονομιά της διεκδίκησής μας. Ιδρύει και την απαραίτητη στη χώρα μας Σχολή Συντηρητών Τέχνης.
Αυστηρότατη στη χρήση δημοσίου χρήματος, αλλά προσωπικά γενναιόδωρη, δίνει δικά της χρήματα στον άτυχο σκηνοθέτη Αλέξη Μπίστικα, για να γυρίσει «Τα Μάρμαρα» του 1989, ταινία φαντασίας. Με τους Αθηναίους να ξεχύνονται στους δρόμους, όταν φτάνουν στην πόλη τους τα αριστουργήματα του χρυσού 
αιώνα. Προς το τέλος της η Μελίνα, έχει αρχίσει τη διαβούλευση με το Μουσείο Πούσκιν της Μόσχας, επιδιώκοντας «Ο Θησαυρός του Πριάμου» να ταξιδέψει, για πρώτη φορά εκτός Ρωσίας, ίσως μόνο στην Ελλάδα! Το όραμα σβήνει, μετά την άωρη φυγή.
Προς την αιώνια μνήμη
1994, 6 του Μάρτη, Κυριακή, ώρα 4:30′ μ.μ., η χώρα μας θρηνεί τη Μελίνα της γενικής αποδοχής! Γράφει η βρετανική «Γκάρντιαν»: «Υπήρξε βασίλισσα και μετενσάρκωση της Ελλάδας». Ο Άγγλος εργατικός βουλευτής Έντι ο Χάρα καταθέτει ψήφισμα στη Βουλή των Κοινοτήτων και τονίζει: «Το Κοινοβούλιο αυτό θρηνεί την απώλεια του χαρακτήρα της, μεγαλύτερου από τη ζωή».
Με τη διεθνή λάμψη, την απέραντη αγάπη για την Ελλάδα και τον πολιτισμό της, την αγωνιστικότητα και την απόλυτη εντιμότητα, δεν έρχεται μια παρόμοια Μελίνα. Οι άνθρωποι ναι, είναι αναντικατάστατοι. Δεν γεννιέται εύκολα η «γυναίκα – φλόγα», όπως την αποχαιρετά, ο Γάλλος Υπουργός Πολιτισμού Ζακ Λαγκ… Ως ultima dea Greca, φεύγει η Μελίνα, σύμφωνα με ιταλική εφημερίδα. Η τελευταία Ελληνίδα Θεά!
«Για ποιο ταξίδι κίνησες να πάς», τραγουδάς, με άφθαστο τρόπο τους στίχους του Βαγγέλη Γκούφα, σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου. Και συνεχίζεις: «Να με θυμάσαι και να μ’ αγαπάς…». Σε έχομε μεγάλη ανάγκη, γοητευτική, ακέραιη, ανυποχώρητη Μελίνα. Σε μνημονεύουμε για να «έρχεσαι». Για να μας εμπνέεις. Για να ελπίζουμε.
Δεν «ήταν», μόνο. Είναι η Μ ε λ ί ν α…
Σημ.: Οι πληροφορίες για το κείμενο προέρχονται από το «Melina Merkouri Foundation.com (στα ελληνικά) και από τον Τύπο του Μαρτίου 1994
Υστερόγραφο
Από το κείμενο που προηγήθηκε, λείπει μια σημαντική διαπίστωση: Η Μελίνα ουδέποτε μας απογοήτευσε! Ωστόσο, γνωστές, εκατέρωθεν συμπεριφορές, πλήγωσαν την πλειονότητα των πολιτών την 8η Οκτωβρίου (2020), όταν ο διεθνής Τύπος τιμούσε τη χώρα μας… Εξέταση σχετικών προβλημάτων έπρεπε να μετατεθεί στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Είχαμε το δικαίωμα να ζήσουμε κάποιες ημέρες απόλυτης ικανοποίησης, μετά την καταδίκη του τέρατος και με την υπογραφή της Ελληνικής Δικαιοσύνης. Μας άξιζε η συγκεκριμένη απογοήτευση;
\
