Γράφει ο Βαγγέλης Θεμ. Λαμπρινίδης
Εις Μνήμην Μιχάλη Νικολινάκου
Στο σπίτι που έμενα, άκουγα έναν γείτονα: «Σήμερα πέρασε ο ψηλός». Αναρωτήθηκα και ρώτησα ποιος είναι αυτός ο ψηλός. Μου εξήγησαν ότι ήταν ο ζωγράφος και ηθοποιός Μιχάλης Νικολινάκος. Τον γνώρισα και τον κάλεσα για ένα καφέ. Γίναμε πλέον γνωστοί και μου έφτιαξε και το πορτραίτο. Τον χρόνο που πέρασε συμπληρώθηκαν σαράντα χρόνια στο καλλιτεχνικό στερέωμα για το πολύπλευρο ταλέντο, τον Μιχάλη Νικολινάκο, ζωγράφο, σκιτσογράφο, βιβλιογραφίστα, ηθοποιό. Από μικρός εγκαταστάθηκε στη Νίκαια με την οποία συνδέθηκε ψυχικά και επαγγελματικά. Το 1938 νέος έκανε την εμφάνιση εικονογραφώντας εφημερίδες στον Πειραιά. Το 1943 ανέλαβε την καλλιτεχνική επιμέλεια της Φιλολογικής Πρωτοχρονιάς του Μακρίδη, και την κράτησε για πολλά χρόνια. Η εργασία του στην έκδοση αυτή εκτιμήθηκε από τους ειδικούς και του άνοιξε το δρόμο στην καθολική αναγνώριση. Έτσι είναι πολλές οι εικονογραφήσεις σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά και βιβλία: ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα. Μια σπάνια δουλειά του για τρία χρόνια στο επιστημονικό περιοδικό « Ήλιος».
Απομακρύνθηκε όμως για να επιδοθεί στην καθαρή ζωγραφική. Το 1946 παρουσίασε σχέδια και τέμπερες, μελάνι με επαίνους από τους τεχνοκρατικούς. Πήρε μέρος σε πολλές πανελλήνιες και διεθνείς εκθέσεις. Σκηνογράφος έργων κινηματογράφου και θεάτρου. Στο έργο του βλέπουμε ακουαρέλες και μελάνι τα πρώτα με άψογο εξπρεσιονισμό. Το σχέδιό του παρουσιάζει κίνηση και εκφραστικότητα. Στην ελαιογραφία του συναντάς τη λιτότητα, αφαίρεση και πετυχημένη δημιουργία ατμόσφαιρας. Σημαντική επίσης η σκιτσογραφία. Το 1946 στον Πειραιά κάνει την πρώτη του καλλιτεχνική εμφάνιση στο χώρο της ζωγραφικής τέχνης και από τότε δεν σταμάτησε να δίνει το μεγάλο παρόν. Ο Μιχάλης Νικολινάκος γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης από γονείς Μανιάτες. Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός του Λιμενικού Σώματος. Ο καλλιτέχνης έζησε περισσότερο σε λιμάνια και έτσι βιώματά του μεταφέρει στο ζωγραφικό του έργο, κυρίως δε από τον Πειραιά. Σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες στην ΑΣΟΕΕ και Ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο Ε.Μ.Π. της Αθήνας. Επίσης, Θέατρο στη σχολή του Ροντήρη.
Θυμάμαι τον Νικολινάκο στη δεκαετία του ‘50. Ψηλός, ευθυτενής κάνει την εμφάνισή του τακτικά στους τότε πειραϊκούς δρόμους ερχόμενος από τη Νίκαια. Τον απολαύσαμε στις κινηματογραφικές ταινίες όπως χαρακτηριστικά στην ταινία «Ο άνθρωπος του τραίνου», με την Άννα Συνοδινού και τον αξέχαστο Γιώργο Παππά. Μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, σαν σκιτσογράφος συνεργάτης του ημερήσιου περιοδικού τύπου. Θεωρείται από του πιο ειδικευμένους στην εικονογράφηση του βιβλίου (Λογοτεχνικό και Επιστημονικό κ.λπ.). Το 1949 ο Πέτρος Πικρός έγραψε: «Η γραμμή του είναι σκληρή, αλλά μαζί και λαγαρή, παλικαρίσια, την ερμηνεύει η λαϊκή του καταγωγή και οι ηρωικοί καιροί του βίου του.Τα εξηγηματικά αυτά τα κάνει πιο ευκολονόητα η τοπική και βιολογική του καταγωγή. Εάν έχεις κατά νου πως ο Μ. Νικολινάκος είναι σπορά της Μάνης που βλάστησε στην Κρήτη, τότε καταλαβαίνεις την προδιάθεση για τούτη τη σκληρότητα. Καταλαβαίνεις όμως της ίδιας πάντα γραμμής την παλικαριά, μαζί και τη διαύγεια που είναι η τιμιότητα του τεχνίτη, ακόμη και μέσα στην πιο οργιαστική πρωτοτυπία στην πιο ιδιότροπη διάθεση όπως αυτή του Μ. Νικολινάκου. Είναι τίμιος ο Μ. Νικολινάκος, τίμιος όπως και οι αντρογεννήτρες γενέτειρες που τον διεκδικούν».
Το 1943 αναλαμβάνει για αρκετά χρόνια την καλλιτεχνική επιμέλεια της Φιλολογικής Πρωτοχρονιάς του Μαυρίδη. Η εργασία του αυτή εκτιμήθηκε από τους ειδικούς και του άνοιξε το δρόμο για την καθολική αναγνώριση. Ο Κώστας Θεοφάνους στο βιβλίο του «Καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά» γράφει: «Το ζωγραφικό του έργο περιλαμβάνει ακουαρέλλες και μελάνια. Οι πρώτες εκτελεσμένες με άψογη εξπρεσιονιστική τεχνοτροπία περικλείουν δυναμισμό και πρωτοτυπία. Το σχέδιό του έχει κίνηση και εκφραστικότητα. Τα δεύτερα φανερώνουν τεχνική δεξιοτεχνία και δημιουργική ικανότητα, εμπνέεται σχεδόν πάντα από το πειραϊκό χώρο: Το λιμάνι, οι φτωχογειτονιές, οι λαϊκές συνοικίες, η θάλασσα στις ήρεμες και στις τρικυμισμένες ώρες αποτελούν τα αγαπημένα του θέματα. Οι ελαιογραφίες του χαρακτηρίζονται από λιτότητα, αφαίρεση και πετυχημένη δημιουργία ατμόσφαιρας…». Συνεργάτης κύρους χαρακτηρίστηκε για την τριετή συνεργασία στο επιστημονικό περιοδικό « Ήλιος». Χαρακτηρίστηκε επίσης «μοναδικός στο επιστημονικό εκλαϊκευμένο σχέδιο».
Θα κλείσω το σημείωμά μου για τον εκλεκτό καλλιτέχνη και άνθρωπο με μια κριτική για την προσφορά του στην τέχνη από το Βασίλη Μοσκόβη: που γράφτηκε το 1976: «Τριάντα χρόνια ασταμάτητης σκληρής δουλειάς και πολυποίκιλης επέβαλαν τον Νικολινάκο, τον ωραίο έφηβο του Πειραιά, σαν μια ξεχωριστή και ιδιότυπη φυσιογνωμία στον κόσμο της τέχνης. Η ανήσυχη ιδιοσυγκρασία του που οφείλεται στην κ ρητικομανιάτικη καταβολή και στο μεγάλωμά του στον Πειραιά, τον σπρώχνει στους πιο ανόμοιους κλάδους όχι μόνο της ζωγραφικής, αλλά και σε τέχνες τελείως διαφορετικές, όπως ο κινηματογράφος όπου γύρισε τριανταπέντε φιλμς. Διέπρεψε ως ζεν πρεμιέ κι ύστερα τον εγκατέλειψε ενώ ακόμη το άστρο του μεσουρανεί στο στερέωμα της έβδομης τέχνης. Και έπραξε πολύ καλά, γιατί το μεγάλο ταλέντο του, το θεϊκό δώρο που του χάρισε η φύση είναι η ζωγραφική.
Λίγοι καλλιτέχνες είναι προικισμένοι με τη δυνατή φλόγα που σπρώχνει το Νικολινάκο να δίνει ζωή σε κάθε επιφάνεια σε κάθε χώρο που βρίσκεται μπροστά του. Η πληθωρική του ιδιοσυγκρασία τον κάνει να ασχοληθεί με όλα τα είδη: την ακουαρέλα, το λάδι, την χαρακτική, το σχέδιο, το σκίτσο, τη διακόσμηση βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, εσωτερικών πλοίων και σπιτιών. Διάσπαση και θρυμματισμός μιας χειμαρρώδους καλλιτεχνικής ιδιοσυγκρασίας. Ναι, αλλά ο Νικολινάκος κατόρθωσε να πετύχει και να διακριθεί σε όλα».
