Γράφει ο Φώτης Αλεξόπουλος, Οικονοµολόγος, Μέλος του ΙΝΚΑ/Γενική Οµοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδος
Oι καταναλωτές µιλούν ξεκάθαρα: οι τιµές στα σούπερ µάρκετ ανεβαίνουν συνεχώς. Κάθε τέσσερις ή πέντε µέρες που επισκέπτονται το κατάστηµα για τις βασικές ανάγκες του νοικοκυριού, διαπιστώνουν νέες αυξήσεις, µικρές µεν, αλλά σταθερές. Και πάντα προς τα πάνω.
Η εβδοµαδιαία επίσκεψη για ψώνια έχει µετατραπεί σε άσκηση ψυχραιµίας. Ο πολίτης µε το ίδιο καλάθι προϊόντων πληρώνει κάθε φορά λίγο παραπάνω, βλέποντας το πορτοφόλι του να αδειάζει πιο γρήγορα χωρίς να έχει αλλάξει τίποτα στις ανάγκες του.
Οι αυξήσεις που “δεν φαίνονται”
Οι ανατιµήσεις των λίγων λεπτών περνούν συχνά απαρατήρητες. Όµως στο ταµείο, το αποτέλεσµα είναι εντυπωσιακό: ένα καλάθι που κόστιζε 70-80 ευρώ πριν δύο χρόνια, σήµερα φτάνει ή ξεπερνά τα 100 ευρώ. Οι ποσότητες ίδιες, οι τιµές διαφορετικές.
Πρόκειται για µια «σιωπηλή» ακρίβεια που δεν φαίνεται στην πρώτη µατιά αλλά αποτυπώνεται καθαρά στους οικογενειακούς λογαριασµούς. Και όσο η κατάσταση συνεχίζεται, η καθηµερινότητα των πολιτών γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Οι δικαιολογίες και η πραγµατικότητα
Οι αλυσίδες σούπερ µάρκετ αποδίδουν τις αυξήσεις στο αυξηµένο κόστος ενέργειας, µεταφορών και πρώτων υλών. Ωστόσο, ο πληθωρισµός στα βασικά είδη διατροφής εξακολουθεί να κινείται σε διπλάσια επίπεδα από τον γενικό δείκτη.
Η υπερσυγκέντρωση της αγοράς σε λίγες µεγάλες αλυσίδες δηµιουργεί µια ασύµµετρη κατάσταση. Οι µικροί λιανέµποροι ακολουθούν αναγκαστικά τις τιµές των µεγάλων, χωρίς τη δυνατότητα ουσιαστικών προσφορών. Έτσι, η αγορά δεν αυτορρυθµίζεται και κινείται οµοιόµορφα προς τα πάνω.
Ο πολίτης στο περιθώριο
«Πάω κάθε πέντε µέρες στο σούπερ µάρκετ και βλέπω άλλη τιµή στο ίδιο προϊόν», λένε οι πολίτες. Πολλοί περιορίζουν τις αγορές τους, στρέφονται σε φθηνότερα προϊόντα ή µειώνουν την ποιότητα της διατροφής τους. Είναι το επόµενο στάδιο της ακρίβειας: η υποβάθµιση του επιπέδου ζωής.
Αναγκαία η παρέµβαση
Η Πολιτεία έχει θεσπίσει µέτρα όπως το «καλάθι του νοικοκυριού», αλλά η πραγµατικότητα στα ράφια δείχνει ότι δεν επαρκούν. Χρειάζεται πραγµατικός έλεγχος, διαφάνεια στη διαµόρφωση των τιµών και ενίσχυση των µηχανισµών προστασίας του καταναλωτή.
Οι οργανώσεις καταναλωτών, όπως το ΙΝΚΑ, έχουν καθοριστικό ρόλο. Όχι µόνο στην ενηµέρωση του κοινού, αλλά και στη διεκδίκηση θεσµικών αλλαγών που θα αποκαταστήσουν την ισορροπία ανάµεσα στις αλυσίδες και τον πολίτη.
Η ακρίβεια στα σούπερ µάρκετ δεν είναι απλώς οικονοµικό φαινόµενο. Είναι κοινωνική πληγή που βαθαίνει µέρα µε τη µέρα.
Η Πολιτεία δεν µπορεί να παραµένει θεατής. Οφείλει να γίνει ρυθµιστής και προστάτης, πριν η καθηµερινότητα των πολιτών µετατραπεί οριστικά σε οικονοµικό εφιάλτη.
