100 χρόνια ΚΚΕ: O «ρεαλισμός της υποταγής» & ο ρεαλισμός της σύγκρουσης

Γράφει ο Δημήτρης Κουτσούμπας: Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ

Το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ διακήρυξε: «Το Σ.Ε. (Σοσιαλιστικό Εργατικό) Κόμμα δεν δύναται ποτέ να συμμετάσχη ή να ενισχύση οποιανδήποτε κυβέρνησιν της αστικής τάξεως και αποκρούει κάθε απόπειραν απομακρύνσεώς του από την πάλην των τάξεων…»

Δεν πρόκειται για φράσεις που ειπώθηκαν εξαιτίας της ορμής του νεοϊδρυόμενου κόμματος ή με κάποιο πάθος νεοφώτιστου που φλόγιζε τη σκέψη των νεαρών συνέδρων. Ήρθαν ως αποτέλεσμα οξυμένης κριτικής κατά των ρεφορμιστικών και εθνικιστικών θέσεων της ομάδας του Νικολάου Γιαννιού, η οποία υποστήριζε τη συνεργασία με τον Βενιζελισμό, και η οποία τελικά αποχώρησε από το ιδρυτικό συνέδριο.

Η ιδρυτική ακόμα πράξη του Κόμματος υπήρξε μια νίκη ενάντια στην αστική πίεση, που αποσκοπούσε το νεοϊδρυθέν ΣΕΚΕ να γίνει ουρά του Βενιζελισμού. Η πίεση αυτή ήταν ισχυρή και αγκάλιαζε και το εργατικό κίνημα, καθώς ο Βενιζέλος, εισηγούμενος την ψήφιση εργατικής νομοθεσίας, την κρατική αναγνώριση των εργατικών κέντρων, την ίδρυση διαφόρων «εργατικών» συνεταιρισμών κ.ά. φάνταζε ως «φιλεργάτης». Χαρακτηριστικό είναι ότι ο πρώτος πρόεδρος της ΓΣΕΕ και σύνεδρος στο Ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ, ο Εμμανουήλ Μαχαίρας ήταν οπαδός του Βενιζέλου, στην παράταξη του οποίου και κατέληξε.

Ανέκαθεν αυτή η πίεση μεταφερόταν στις γραμμές του εργατικού κινήματος ως οπορτουνιστική πίεση για προσαρμογή σε κάτι που «φάνταζε πιο ρεαλιστικό», δηλαδή σε κάτι που είναι αποδεκτό από το σύστημα και τους πολιτικούς του εκπροσώπους. Άλλωστε οπορτουνισμός σημαίνει εμπιστοσύνη στην αστική τάξη – έλλειψη εμπιστοσύνης στη δύναμη του προλεταριάτου. Αν το Κόμμα, στο ιδρυτικό του ακόμα συνέδριο, δεν απέκρουε αυτή την πίεση, δεν θα ιδρύονταν ως Κόμμα της εργατικής τάξης, θα καθυστερούσε η ίδια η ίδρυσή του. Αν το Κόμμα στην πορεία της 100χρονης ζωής και δράσης του δεν απέκρουε το ρεαλισμό της υποταγής, στο όνομα κάποιων πρόσκαιρων και φαινομενικά πιο εφικτών λύσεων -που όμως ποτέ δεν ήρθαν- δεν θα υπήρχαν οι μεγάλες στιγμές που σημάδεψαν τη δράση του. Φυσικά αυτή η μάχη δεν είναι μόνο θέμα σωστών αποφάσεων και προγραμματικών διατυπώσεων· σύντομα το νεαρό ΣΕΚΕ πρωτοστάτησε στην οργάνωση και τη δράση της εργατικής τάξης, έδωσε τη μάχη της Πρωτομαγιάς του 1919, κόντρα σε θεούς και δαίμονες.

Το ΚΚΕ, με το σύγχρονο πρόγραμμά του και τις επεξεργασίες του, προτείνει την πιο καινοτόμα πρόταση στην ελληνική κοινωνία. Εκείνη της κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Της ολόπλευρης αξιοποίησης των πιο σύγχρονων δυνατοτήτων της παραγωγής σε όφελος της κοινωνικής ευημερίας. Της αυτονόητης θέσης ότι η ζωή και η ευημερία των λαών πρέπει να συμβαδίζουν με την ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας. Αυτή η πρόταση, από εχθρούς και άσπονδους φίλους, χαρακτηρίζεται άλλοτε ως μη «ρεαλιστική», άλλοτε ως υπεκφυγή από τα πραγματικά σημερινά προβλήματα.

Στις σημερινές συνθήκες της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, ωστόσο, η πραγματικότητα για την εργατική τάξη, για τους κοινωνικούς συμμάχους της, είναι να βιώνουν μια καθημερινότητα που βρίσκεται πολύ πίσω και κάτω από τις σύγχρονες ανάγκες και τις δυνατότητες που μπορεί να εξασφαλίσει η σύγχρονη ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης. Αυτό μεταφράζεται σε καθημερινή ανασφάλεια, σε οικονομικές κρίσεις, σε παραγωγικές δυνατότητες που μένουν αναξιοποίητες, σε ανεργία, σε φτώχεια, σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

Το ΚΚΕ στην 100χρονη ιστορία του, ποτέ δεν απεμπόλησε τον σκοπό της πάλης για το σοσιαλισμό – κομμουνισμό, ποτέ δεν υπέγραψε δήλωση μετανοίας στους καπιταλιστές και την εξουσία τους. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο το ΚΚΕ πρωτοστάτησε και πρωτοστατεί ανυποχώρητα στην πάλη για τα ζητήματα της καθημερινής πάλης των εργαζομένων και στις μεγάλες λαϊκές ανατάσεις. Έχει αξία ο καθένας που προβληματίζεται να σκεφτεί τι θα είχε συμβεί αν το ΚΚΕ, και κατ’ επέκταση το εργατικό – λαϊκό κίνημα, στην ιστορική του διαδρομή, είχε προσχωρήσει στη λογική της αναγκαίας προσαρμογής.

Αν το είχε κάνει, δεν θα υπήρχε ΕΑΜική Αντίσταση, ως ένα μεγάλο λαϊκό κίνημα, γιατί τότε η αναγκαία προσαρμογή επέβαλλε είτε την αναμονή, είτε τη συνεργασία με τον κατακτητή, είτε την περιορισμένη παρενόχλησή του για λογαριασμό των Βρετανών. Απαραίτητη προϋπόθεση αυτής της μεγάλης λαϊκής ανάτασης υπήρξε η δράση των κομμουνιστών όλα τα προηγούμενα χρόνια, η σφυρηλάτηση ισχυρών αγωνιστικών δεσμών με τον λαό. Δεν θα υπήρχε ο ΔΣΕ, γιατί τότε ο ρεαλισμός των αστών, σε συνεργασία με τα διεθνή στηρίγματά του (ΗΠΑ και Βρετανία) επέβαλε το τσάκισμα του λαϊκού κινήματος. Την αποδοχή του οργίου τρομοκρατίας που είχε εξαπολυθεί ενάντια στον λαό. Δεν θα υπήρχε αντιδικτατορική πάλη, γιατί τότε κάποιοι έλεγαν -ανάμεσά τους και ριψάσπιδες των δικών μας γραμμών- ότι η χούντα θα κάτσει 100 χρόνια και άρα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συναινούμε στις προσπάθειες -δήθεν- εκδημοκρατισμού της. Σε τελική ανάλυση δεν θα υπήρχε ΚΚΕ, γιατί μετά το 1991, όταν μεγάλα και ιστορικά κόμματα διαλύονταν σε μια νύχτα, το κυρίαρχο ρεύμα έλεγε ότι η ιστορία τελείωσε, ότι ο καπιταλισμός νίκησε οριστικά, ότι οι κομμουνιστικές ιδέες πέθαναν.

Ταυτόχρονα, το ΚΚΕ σε όλη του τη διαδρομή αποκόμισε πλούσια θετική, αλλά και αρνητική πείρα, σχετικά με το ποιος είναι ο δρόμος της πάλης που προσδίδει στην εργατική τάξη και στους κοινωνικούς της συμμάχους σταθερή εμπιστοσύνη στη δύναμή τους, που ανεβάζει τον βαθμό οργάνωσης και πάλης του λαού. Είναι ο δρόμος της σταθερής αντιπαράθεσης με τις αστικές επιλογές – με τον «ρεαλισμό» της αστικής τάξης, ο δρόμος της αποκάλυψης στα μάτια των εργαζομένων του ταξικού πρόσημου, που έχουν αυτές οι επιλογές. Στις σύγχρονες συνθήκες δεν συμβιβαζόμαστε με τον σημερινό αρνητικό συσχετισμό δύναμης, τη σημερινή υποχώρηση του εργατικού κινήματος στη χώρα μας και διεθνώς, δεν συμβιβαζόμαστε με τη βαρβαρότητα και τη μοιρολατρία. Δίνουμε τη μάχη ο λαός μας να περάσει στην αντεπίθεση, να βάλει στο σημάδι, να στοχεύσει τον πραγματικό του αντίπαλο, το κεφάλαιο και την εξουσία του.

Όλα αυτά έχουν μεγάλη σημασία, σήμερα, που στο όνομα του αρνητικού συσχετισμού και της «αναγκαίας προσαρμογής», επιχειρείται η νομιμοποίηση βάρβαρων αντιλαϊκών πολιτικών, μνημονίων, ακόμη και το ξέπλυμα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Η ιστορία, άλλωστε, έχει αποδείξει ότι σε περιόδους σύνθετων εξελίξεων, σε περιόδους κρίσεων, πολέμων, αστάθειας του πολιτικού συστήματος, αυτός ο συσχετισμός μπορεί να αλλάξει, μπορούν να δημιουργηθούν συνθήκες γρήγορης χειραφέτησης των εργατικών – λαϊκών δυνάμεων, ως αποτέλεσμα της δράσης του εργατικού – λαϊκού κινήματος, του Κομμουνιστικού Κόμματος, όλη την προηγούμενη περίοδο, όπως η σημερινή, όπου τα πράγματα δείχνουν να κινούνται αργά και βασανιστικά κι όπου οι κόποι του αγώνα μπορεί να φαντάζουν ακόμα και μάταιοι στα μάτια ορισμένων. Όμως, μόνο έτσι δεν είναι. Και αυτό το διδάσκει η 100χρονη ιστορία μας.