Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, μας περίμενε μία ευχάριστη έκπληξη. Η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Λ.Β. του Ανοικτού Πανεπιστημίου, στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών – Σπουδές στην Εκπαίδευση, ολοκληρώνοντας τη διπλωματική της εργασία πάνω στο θέμα: Διδασκαλία Ελληνικών σε μετανάστες στο πλαίσιο του προγράμματος του Δήμου Αμαρουσίου Αττικής «Μαθαίνω Ελληνικά», υπό την επίβλεψη του καθηγητή κ. Κων/νου Μάγου, μας δώρισε ένα αντίγραφο του πονήματός της με πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Πληροφοριακά αναφέρω, για όσους δεν μας γνωρίζουν, πως το πρόγραμμα αυτό γεννήθηκε ως ιδέα και πράξη από τον προβληματισμό συνταξιούχων εκπαιδευτικών το 1999, ως ανάγκη της εποχής, καθώς το μεταναστευτικό ρεύμα διογκωνόταν μέρα με τη μέρα. Βοηθήθηκε συμβουλευτικά από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και ευτύχησε να υποστηριχθεί υλικοτεχνικά – γραμματειακά από το Κ.Α.Π.Η. Αμαρουσίου, σε φιλόξενη αίθουσα του οποίου και στεγάζεται. Είναι εθελοντικό και απευθύνεται σε ενήλικες οικονομικούς μετανάστες. Τα βιβλία προσφέρονται δωρεάν από τον Ο.Ε.Σ.Β. και τα μαθήματα γίνονται απογευματινές ώρες. Η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας διαρθρώνεται σε τέσσερα μορφωτικά επίπεδα. Στο πρόγραμμα εντάσσονται ακόμα επισκέψεις σε μουσεία και εκδρομές σε ιστορικούς και αρχαιολογικούς τόπους. Όλα αυτά τα χρόνια της λειτουργίας του, το πρόγραμμα δεν έχει επιβαρύνει οικονομικά τον Δήμο ούτε κατά ένα ευρώ.
Οι περισσότεροι των σπουδαστών μας προέρχονται από τις παλιές Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, χωρίς να λείπουν και Ευρωπαίοι ή Ασιάτες, σύζυγοι Ελλήνων. Έχουν καλό μορφωτικό επίπεδο, αφού αρκετοί εξ αυτών κατέχουν πανεπιστημιακούς τίτλους. Διακατέχονται από έφεση προς τη γνώση και αγάπη για την Ελλάδα. Μέχρι σήμερα έχουν αποφοιτήσει, διανύοντας την τετραετή φοίτηση, εκατό σπουδαστές μας με ικανοποιητική γνώση της ελληνικής γλώσσας.
Η έρευνα της Λ.Β. διεξήχθη την περασμένη άνοιξη διαζώσης, με παροχή συνεντεύξεων και ανοικτών ερωτήσεων. Έλαβαν μέρος δεκαπέντε εκπαιδευόμενοι και δύο εκπαιδεύτριες. Ελήφθησαν υπ’ όψιν μεταβλητές, όπως ηλικία, φύλο, διαμονή, γλωσσικό επίπεδο. Οι ερωτήσεις – συνεντεύξεις εντάσσονταν σε τρεις θεματικές ενότητες:
Διδασκαλία του προγράμματος (εκπαιδεύτριες). Ερευνήθηκαν η αντίληψη του ρόλου τους, οι αξίες και οι προσδοκίες τους, συναισθηματικές καταστάσεις και η κοινωνική υποστήριξη που έτυχαν, η διδακτική και μεθοδολογία που χρησιμοποίησαν καθώς και η αποτίμηση των αποτελεσμάτων της προσπάθειάς τους.
Παρακολούθηση του προγράμματος (εκπαιδευόμενοι). Ερευνήθηκαν οι ανάγκες, οι δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετώπισαν, συναισθηματικές φορτίσεις, η κοινωνική στήριξη, οι προσωπικές τους προσδοκίες, η διδακτική μέθοδος και τα αποτελέσματα.
Προτάσεις βελτίωσης του προγράμματος (εκπαιδευόμενοι). Ερευνήθηκαν η διδασκαλία και τα βιβλία, η καταλληλότητα του εκπαιδευτικού επιπέδου, οι δυνατές αλλαγές και διευκολύνσεις καθώς και οι προτάσεις ευκολότερης προσέγγισης της γλώσσας.
Οι απαντήσεις – συνεντεύξεις επεξεργάστηκαν με τη μέθοδο της ποιοτικής ανάλυσης. Οι εκπαιδευόμενοι διακρίθηκαν για μαθησιακή προθυμία, αφού ζήτησαν επιπλέον ώρες διδασκαλίας και ειδικότερα στα μαθήματα της Ιστορίας, της Γεωγραφίας και του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού. Άπαντες δήλωσαν πως η εμπειρία του προγράμματος στάθηκε σημαντική γι’ αυτούς.
Ο λόγος στη Λ.Β.:
❍ ❍ ❍
«Η περίοδος της δεύτερης μεγάλης παγκοσμιοποίησης των νεώτερων χρόνων, η οποία εκτυλίσσεται στην εποχή μας, είναι γνωστή και ως μία εμπειρία μεταναστευτικών ροών από τις μεγαλύτερες που έχει γνωρίσει η ιστορία της ανθρωπότητας. Ανέκαθεν τα μεταναστευτικά ρεύματα ήσαν εγγενή της ανθρώπινης λειτουργίας και της σύστασης των κοινωνιών. Η μαζικότητά τους όμως στις μέρες μας ανακινεί, σε προσωπικό επίπεδο, ξενοφοβικές και ρατσιστικές αντιδράσεις, στη βάση των οποίων εμφανίζεται ως ζωτικό πρόβλημα η αναγνώριση της ετερότητας, της διαφορετικότητας και του Άλλου. Σε επίπεδο δε θεσμών του κράτους αναγεννώνται πάραυτα δύο καίρια ζητήματα: 1) της εθνικής ταυτότητας, 2) της υπηκοότητας. Υποδηλώνεται έτσι η πολιτική ανάγκη της κοινωνικής ενσωμάτωσης / ένταξης των μεταναστών. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα αποτελούν την απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη αυτού του σκοπού.
Οι εθελοντικές πρωτοβουλίες εκπαίδευσης των μεταναστών στην ελληνική γλώσσα από πλευράς της κοινωνίας των πολιτών, όπως είναι η τοπική αυτοδιοίκηση, εντάσσονται μεν στις προσπάθειες της αναγνώρισης και αποδοχής, αλλά συγχρόνως συνιστούν και πνευματική πρόκληση με δημοκρατικό πρόσημο τη διαθεσιμότητα των πολιτών για σχετικά ζητήματα. Αυτός ακριβώς ήταν και ο λόγος επιλογής μας του συγκεκριμένου θέματος. Στο πρόγραμμα «Μαθαίνω Ελληνικά», το πλέγμα της αλληλεγγύης που συνδιαμορφώνουν εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι ενισχύει και ενδυναμώνει αντιλήψεις, αξίες, σχέσεις και ρόλους, ενώ στοιχειοθετεί ένα μαθησιακό μοντέλο μιας συνολικότερης εκπαίδευσης πέραν των ορίων της γλωσσικής εκμάθησης. Επιβεβαιώνονται έτσι τα ακόλουθα πρακτικά συμπεράσματα:
Η εφαρμογή του προγράμματος είχε θετικά στοιχεία και αποτελέσματα, αφού 20% έως 25% των σπουδαστών ολοκλήρωσε τη φοίτηση επιτυχώς.
Οι εκπαιδεύτριες δηλώνουν πως θα συνεχίσουν την προσφορά τους ως εθελόντριες και θα συστήσουν και σε άλλους γνωστούς συναδέλφους τους να κάνουν το ίδιο.
Οι εκπαιδευόμενοι δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν το πρόγραμμα και θα παροτρύνουν κι άλλους γνωστούς τους να το παρακολουθήσουν.
Οι εκπαιδευόμενοι δηλώνουν πως αρχικά δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με την ελληνική γλώσσα, με αποτέλεσμα να μην αισθάνονται ενταγμένοι στην ελληνική κοινωνία.
Μέσα από το πρόγραμμα κατάφεραν να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, προσδοκίες, πιστεύω και ελπίδες, βελτιώνοντας έτσι τη ζωή τους.
Κρίνεται θετικό και σκόπιμο όπως λειτουργήσουν παρόμοια προγράμματα και σε άλλους Δήμους.
Εν κατακλείδι, το εγχείρημα του Δήμου Αμαρουσίου έφερε σε πέρας επιτυχώς τα απαιτούμενα των προδιαγραφών του προγράμματος. Αντλήθηκε σημαντικός βαθμός γλωσσικής εξοικείωσης, ώστε να βοηθηθούν έμπρακτα οι μετανάστες σε θέματα: εργασίας, εύρεσης κατοικίας, συναλλαγής με υπηρεσίες, περίθαλψης σε νοσοκομεία, βοήθειας των παιδιών τους στα μαθήματα, κατανόησης της ελληνικής πραγματικότητας, πρόσληψης γηγενούς κουλτούρας, επικοινωνίας, ανάπτυξης φιλίας κ.ά. Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα αποτέλεσε και μια κοινωνική βαθμίδα ενσωμάτωσης στο μέτρο που λειτούργησε ως κοινωνικό δίχτυ αλληλεγγύης με όρους πολιτικών και κοινωνικών υποκειμένων εκ μέρους των μεταναστών. Εκπληρώνοντας και αυτή τη θεωρητική προϋπόθεση, το πρόγραμμα συνεχίζει να μεταδίδει θετικά την εμπειρία του και σε επόμενες φάσεις εφαρμογής του».
❍ ❍ ❍
«Μια μέρα όλη η Ευρώπη θα μιλάει ελληνικά. Αργά ή γρήγορα θα συνειδητοποιήσουμε πως πρέπει να επιστρέψουμε στις ρίζες μας, δηλαδή στην Ελλάδα, τη μητέρα της Ευρώπης, για να πάρουμε φόρα και να προχωρήσουμε και πάλι μπροστά». Γίρζι Κίλιαν, διάσημος Τσέχος χορογράφος στο «Βήμα της Κυριακής», 4/11/2012.
Ελένη Καραμπέτσου
Δασκάλα στο πρόγραμμα
«Μαθαίνω Ελληνικά»
του Δήμου Αμαρουσίου
